هر آنچه که باید در مورد بیماری ام اس بدانید

بیماری ام اس MS مخفف عبارت Multiple Sclerosis  می باشد. این بیماری مربوط به  سیستم عصبی مرکزی است که برای اولین بار در سال 1868 توسط ژان مارتین شارکو، عصب شناس و آسیب شناس آناتومی فرانسوی کشف شد. اگر بخواهیم به طور ساده این بیماری را توصیف کنیم. باید بگوییم که ام اس، بیماری است که بر روی مغز و نخاع اثر می گذارد.

به گونه ای که عوارض این بیماری سبب می شود بسیاری از علائم بالقوه انسانی از قبیل بینایی، حرکات دست و پا و حتی احساسات انسان ها دچار مشکلاتی شوند. به طور کلی این بیماری، یکسری علائم خاص در کل بدن نشان می دهد.

با توجه به عوارض و علائم این بیماری، بسیاری از محققان و کارشناسان بر این باورند که بیماری MS یک بیماری خود ایمنی است که در اثر آن، سیستم ایمنی بدن، اشتباها بافت های طبیعی بدن را مورد حمله قرار می دهد. غلاف میلین در ام اس،بافتی است که مورد حمله قرار می گیرد. به عبارت دیگر، ام اس یک بیماری التهابی است که طی آن، غلاف های میلین موجود در سلول های عصبی مغز و نخاع آسیب می بینند.

غلاف میلین چیست؟

غلاف میلین لایه ای پروتئینی می باشد که بر روی رشته های عصبی قرار دارد. این لایه پروتئینی پروسه ی هدایت و ارسال پیام های الکتریکی در طول تارهای عصبی را تسریع می کند. البته وظیفه این بافت فقط افزایش سرعت پیام های عصبی نمی باشد. نگهداری از سلول های عصبی از دیگر وظایف غلاف میلین است. به طور کلی، محافظت از فیبرهای عصبی مغز، نخاع و عصب بینایی از مهم ترین وظایف این غلاف می باشد. طبیعتا با چنین وظایف مهمی که بر عهده‌ی این غلاف است اگر این قسمت از بدن دچار آسیب شود مشکلات زیادی برای فرد به وجود می آورد.

به عبارت دیگر، آسیب دیدن غلاف میلین یعنی آسیب دیدگی بخشی از سیستم عصبی که وظیفه ارتباط بین سیستم های بدن را بر عهده دارد. از این رو در چنین شرایطی، علائم و نشانه های زیادی در بدن فرد مبتلا، پدیدار می شود.

در مواقعی که غلاف میلین مورد حمله قرار گیرد ملتهب شده و کم کم از بین می رود. تا جایی که فقط مناطق بافت اسکار یا اسکلروزیس باقی می ماند. این التهاب، سبب مختل شدن پیام های الکتریکی بین مغز و سایر قسمت های بدن می‌شود. این اختلال و ضایعات ناشی از آن یکی از مهم ترین عوامل ایجاد علائم ام اس می باشند که در اسکن ام آر آی هم قابل مشاهده هستند.

علت به وجود آمدن ام اس چیست؟

دلیل ام اس همچنان ناشناخته است. به باوردانشمندان ترکیبی از عوامل می‌تواند دلیل شروع ام اس باشد. برای شناخت دلیل شروع ام اس تحقیقات  در زمینه‌های مختلفی در جریان است که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایمونولوژی (مطالعه سیستم ایمنی بدن)
• اپیدمیولوژی (بررسی الگوهای بیماری در گروه‌های مردمی بزرگ)
• ژنتیک (درک ژن‌هایی که ممکن است در افراد مبتلا به ام اس به درستی کار نکنند)
• عوامل عفونی (مانند ویروس‌ها)

دانستن عوامل ایجاد ام اس به  یافتن راههای مؤثرتر برای معالجه آن و  در نهایت  درمان آن را سرعت می بخشد؛ یا حتی ممکن است بتوان در همان مرحله اول  از بروز آن جلوگیری می نماید.

چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری ام اس هستند؟

بدون شک یکی از مهم ترین سوالاتی که ذهن اغلب افراد را در مورد MS درگیر می کند این است که علت این بیماری چیست. یا چه کسانی در معرض ابتلای به آن قرار دارند؟

در این راستا باید متذکر شویم تا به امروز هیچ دلیل علمی ثابت و مشخصی مبنی بر چرایی بروز این بیماری وجود ندارد. به طور کلی، اغلب کارشناسان و محققان دلایل وراثت یا همان ژنتیک، عوامل محیطی، نژاد، جغرافیا و سایر بیماری ها علت بروز بیماری ام اس می دانند. ولی یکسری ویژگی های مشترک بین بیماران ام اسی وجود دارد که شما با آگاهی از آن ها می توانید تخمین بزنید چه افرادی در معرض این بیماری هستند. این ویژگی ها عبارتند از:

• سن: عموما اغلب افرادی که مبتلا به بیماری ام اس می شوند در محدوده سنی 20 تا 40 قرار دارند. اما باید بدانید در هر سنی امکان بروز این بیماری وجود دارد.
• جنسیت: احتمال بروز این بیماری در زنان 2 الی 3 برابر مردان است.

علائم ام اس در زنان را در این مقاله مطالعه کنید

• آب و هوا: عامل دیگری که احتمال بروز این بیماری را افزایش می دهد نوع آب و هوا است. به گونه ای که شیوع بیماری ام اس در مناطقی با آب و هوای معتدل 5 برابر بیشتر از آب و هواهای گرمسیری است.
• ژن: بدون شک، ژن و وراثت یکی از رایج ترین ویژگی ها و دلایل ابتلا به ام اس است. به همین دلیل افرادی که در خانواده خود دارای افراد مبتلا به ام اس هستند بیشتر مستعد این بیماری می باشند. البته باید این نکته را یادآوری کنیم هیچ دلیل و مدرکی وجود ندارد که ثابت کند این بیماری، ارثی است.

ام اس چه علائمی دارد؟

یکی از نکات قابل توجه در مورد ام اس این است که به چند صورت، ظاهر می شود. چرا که نقاط و محل های سیستم عصبی مرکزی که مورد حمله و آسیب قرار می گیرند متفاوت است. با توجه به این موضوع، علائم ام اس نیز متفاوت می باشد. همان طور که اشاره نمودیم در این بیماری عصب های نقاط مختلف بدن اعم از مغز، نخاع و چشم درگیر می شوند. از این رو علائم ام اس در تمام بیماران به یک صورت نمی باشد.

نکته دیگری که در مورد علائم ام اس وجود دارد موقتی یا دائمی بودن علائم و عوارض ام اس است. به این صورت که این علائم یا به صورت عود مرحله ای یا برگشتی و یا به شکل متناوب و در طول زمان در فرد ظاهر می شوند. هیچ دو فرد مبتلا به ام اس از علائم مشابهی برخوردار نیستند. ولی یکسری علائم شایع مربوط به این بیماری وجود دارد که عبارتند از:

• خستگی یکی از مهم ترین و رایج ترین علائم این بیماری است که در 80 درصد افراد مبتلا به بیماری ام اس مشاهده می شود.
• خواب رفتگی صورت و سایر اندام های بدن، خصوصا دست و پا از رایج ترین علائم و در اغلب عوامل، اولین علامتی است که در افراد مبتلا به ام اس بروز می کند. این علائم به این صورت است که افراد در راه رفتن، حفظ تعادل و ایجاد هماهنگی در اعضای بدن مشکل دارند.
• اختلال در عملکرد مثانه
• اختلال در عملکرد روده
• مشکلات بینایی اعم از دوبینی، درد چشم و یا تاری از اولین علائمی است که به صورت ناگهانی در فرد پدیدار می شود.
• سرگیجه و احساس منگی
• درد
• تغییرات شناختی
• تغییرات احساسی
• ایجاد اختلال در صحبت کردن
• اختلال در بلع غذا
• لرزشهای غیر قابل کنترل
• کاهش شنوایی
• بی حسی و سوزن شدن
• اضطراب و افسردگی

علائم ام اس در زنان

با وجود اینکه علائم ام اس در زنان و مردان تقریبا مشابه هستند و به یک صورت بروز میکنند، اما تحقیقات و مطالعات نشان داده این بیماری در بدن زنان، با یک سری علائم خاص و جدید نیز بروز می کند.

به عبارت دیگر می توان گفت، علائم ام اس در زنان و مردان، مشابه است. اما به دلیل شدت و ناحیه ی مورد حمله ناشی از التهاب، این علائم کمی در بدن زنان، تغییر می کند. از جمله این علائم می توان به تاثیر ام اس بر قاعدگی اشاره کرد.

انواع ام اس

• ام اس عودکننده بهبود یابنده یا RRMS
• ام اس پیشرونده ثانویه یا SPMS
• ام اس پیشرونده اولیه یا PPMS
• ام اس بدخیم

روش های تشخیص ام اس

عموما این بیماری را از طریق نشانه ها، علائم و آزمایشات پزشکی تشخیص می دهند. از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارزیابی سیستم عصبی حرکتی و تعادل و هماهنگی بین اندام های بدن
• ارزیابی بینایی
• ارزیابی عملکردهای ذهن
• آزمایش خون
• ام آر آی برای تشخیص دادن ضایعات مغزی ناشی از بیماری 
• آزمایش مایع نخاعی برای به دست آوردن مایع مغزی نخاعی

درمان ام اس

بدون شک، ام اس یکی از مهم ترین و چالش برانگیزترین بیماری های عصر کنونی است که ذهن بسیاری از افراد را به خود درگیر کرده است. چرا که نه دقیقا کسی علت آن را می داند و نه علائم دقیق و مشخصی دارد. با این حال، با اینکه در گذشته برای این بیماری، روش های درمانی موثری وجود نداشت ولی در حال حاضر، به لطف محققان روش های درمانی موثری برای این بیماری ارائه شده است. به همین دلیل، روش های درمانی ابداع شده در 20 سال اخیر سبب شد سبک و کیفیت زندگی مبتلایان به ام اس به شدت بهبود یابد.  

البته باید این نکته را یادآوری کنیم که این روش های درمانی فقط این بیماری را کنترل می کنند. بنابراین درمان کامل ام اس در حال حاضر، غیر ممکن است. لذا مبتلایان تا پایان عمر خود با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند. ولی برخی روش های درمانی و داروها هستند که به کنترل این بیماری کمک زیادی می کنند. معمولا در روش های درمانی ام اس از داروهای تعدیل کننده بیماری استفاده می کنند.

این داروها می توانند شدت بیماری را در فرد کاهش دهند اما اگر بیماری در حال پیشرفت باشد نمی تواند به عود نکردن آن، کمک کند. به طور کلی، برای کنترل ام اس از یک پروسه چند درمانی استفاده می شود که شامل موارد زیر می باشد:

• استفاده کردن از دوزهای بالای استروئید و همچنین پلاسما فرزیس برای کاهش دوره عود بیماری
• استفاده از داروهای اصلاح کننده یا تعدیل کننده تا مانع از عود و پیشرفت بیماری شود.
• استفاده از داروهای مخصوص بیماری ام اس
• فیزیوتراپی و انواع روش های توانبخشی
• بکارگیری درمان های مکمل
• توصیه های روانشناسی و ارائه مشاوره های لازم به منظور جلوگیری از اضطراب و اختلالات خلقی

تاثیر ورزش بر ام اس

ورزش منظم می تواند به داشتن یک بدن و ذهن سالم کمک کند و خطر ابتلا به بیماری MS را کاهش دهد.

همچنین ورزش های منظم و آرامش بخش مانند یوگا تاثیر خوبی بر ام اس دارد که برخی از این تاثیرات عبارتند از:

• بهبود تحرک
• بهبود حرکات عضلانی و انعطاف پذیری
• کیفیت کلی زندگی را افزایش می دهد
• خطر عوارض مربوط به MS را کاهش می دهد
• خطر ابتلا به بیماری های روانی مثل افسردگی را کاهش می دهد
• کمک به عملکرد حافظه بیماران ام اس

در آخر بیماری ام اس، ناتوانی نیست و باید تلاش کنیم آگاهی جامعه را در مورد این بیماری افزایش دهیم.

شما چقدر تلاش میکنید تا افراد جامعه رو نسبت به بیماری ام اس آگاه کنید؟

منتظر مقالات بعدیمون باشید....