اخطار: مطلب زیر بیان یک کار تحقیقاتی است که هنوز به نتیجه‌ی نهایی نرسیده است. از مصرف هرگونه دارو بدون مجوز پزشک خودداری بفرمایید.
مدیرعامل شرکت بیون‌تک فناوری mRNA به کاررفته در تولید واکسن کووید-۱۹ را برای بیماری ام‌اس استفاده می‌کند
طبق تحقیقاتی که دکتر اوگور شاهین، مدیرعامل شرکت بیون‌تک، انجام داده است واکسنی بر اساس فناوری mRNA، فناوری به‌کار رفته در واکسن کووید-۱۹ شرکت بیون‌تک-فایزر، در موش‌های مبتلا به ام‌اس کارآمد بوده است.
واکسن‌های کوووید-۱۹ ساخته شده با فناوری جدید mRNA تاکنون بازدهی بی‌نظیری داشته‌اند و این بازدهی بالا باعث جلب توجه بسیاری به این فناوری جدید شده است. شرکت بیون‌تک از این فناوری برای ساخت واکسن کووید-۱۹ استفاده کرده و هم‌اکنون یکی از واکسن‌های موفق ساخته‌شده بر اساس این فناوری با نام تجاری Comirnaty BNT162b2 در اروپا و ایالات متحدة امریکا توزیع شده است.
حال، دکتر اوگور شاهین، مدیرعامل شرکت بیون‌تک، تحقیقات جدیدی انجام داده است که نشان‌دهندة کارایی فناوری mRNA در تهیة واکسنی برای درمان بیماری ام‌اس است.
تیم تحقیقاتی دکتر شاهین با آزمایش بر روی چندین موش آزمایشگاهی مشاهده کردند که واکسن ساخته‌شده بر اساس mRNA با کدگذاری اوتوآنتی‌ژن مربوط به بیماری ام‌اس باعث بهبود علائم بیماری در حیوانات می‌شود. همچنین این واکسن از پیشرفت بیماری در موش‌هایی که در مراحل اولیة ام‌اس هستند جلوگیری می‌کند. نتایج این تحقیقات در مجلة Science منتشر شده است.
بیماری ام‌اس هنگامی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی بدن به اشتباه به غلاف‌های محافظ میلین که سلول‌های عصبی در مغز و نخاع را می‌پوشانند حمله می‌کند. درمان فعلی این بیماری بر پایة سرکوب دستگاه ایمنی بدن است. اگرچه این درمان از پیشرفت ام‌اس جلوگیری می‌کند اما بدن بیماران را در برابر عفونت آسیب‌پذیر می‌سازد.
دکتر شاهین به همراه همکارانش در شرکت بیون‌تک و دانشمندان دانشگاه یوهانس گوتنبرگ ماینتس (Johannes Gutenberg University of Mainz) این فرضیه را مطرح کردند که واکسن mRNA می‌تواند به صورت هدفمند عمل کرده تا بدون به خطر انداختن عملکرد دستگاه ایمنی بدن به آن کمک کند تا از حمله به پروتئین‌های مربوط به بیماری ام‌اس اجتناب ورزد.
این تیم تحقیقاتی به یک mRNA دست یافتند که اطلاعات ژنتیکی مربوط به رمزگذاری آنتی‌ژن‌های خودیِ ایجادکنندة بیماری ام‌اس را در مواد چرب ذخیره می‌کند. یک نانوذرة لیپیدی مشابه در واکسن Comirnaty به کار رفته است که از mRNA ویروس کووید-۱۹ تا قبل از رسیدن آن به سلول‌های هدف محافظت می‌کند و پس از رسیدن به سلول‌های هدف پروتئین آنتی‌ژن تولید می‌شود.
در موش‌های مبتلا به انسفالومیلیتیس خودایمنی، بیماری مشابه ام‌اس در انسان‌ها، تیم تحقیقاتی متوجه شد که سلول‌های ارائه‌دهندة آنتی‌ژن لنفاوی واکسن را بدون ایجاد واکنس التهابی سیستم ایمنی پردازش می‌کنند. و حتی غلظت بالای آنتی‌ژن نیز در عملکرد آن تأثیری ندارد. این مسئله توانایی حیوانات برای شروع یک واکنش ایمنی محافظتی را مختل نمی‌کند.
واکسن تمام علائم بالینی ام‌اس را در موش‌ها برطرف کرد، با این حال، حیوانات علائم معمولی بیماری را تجربه کردند. بطبق گزارش این تیم تحقیقاتی، در موش هایی که علائم بیماری، مانند فلج شدن دُم، به تازگی در آنها ظهور کرده بود درمان با واکسن mRNA باعث جلوگیری از پیشرفت بیماری و همچنین بازیابی عملکردهای حرکتی شد.
در موش‌های تحت درمان، محققان سطوح کمتری از نفوذ و آنتی‌ژن‌های خاص CD4+ T را در سلول‌های مغز و نخاع مشاهده کردند. همچنین سلول‌های T در طحال حضور کمتری داشتند که برای ورود سلول‌های ایمنی به دستگاه ایمنی عصبی بسیار مهم است.
علاوه بر این، محققان گزارش کردند که این درمان باعث افزایش سلول‌های نظارتی T یا Treg شد. اهمیت این موضوع به دلیل پیچیدگی بیماری ام‌اس است. در این بیماری آنتی‌ژن‌های خودیِ خاص ممکن است از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت باشد اما سلول‌های نظارتی T خاصیت «تحمل ناظر» فراگیرتری دارند که سلول‌های T را در برابر سایر آنتی‌ژن‌های موجود در بافت ملتهب سرکوب می‌کند.
فناوری mRNA انقلابی در عرصة واکسن لقب گرفته است. واکسن شرکت بیون‌تک-فایزر در سه مرحلة آزمایش قادر به مصونیت ۹۵ درصدی در برابر بیماری کووید-۱۹ بود. این پیشرفت شگرف باعث پیش‌بینی‌هایی برای استفادة فزایندة این فناوری در آینده، مخصوصاً علیه بیماری‌های عفونی، شده است.
دکتر شاهین در ابتدا شرکت بیون‌تک را به منظور درمان بیماری سرطان به کمک فناوری mRNA تأسیس کرد. اما همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ منجر به تحقیقات در زمینة استفاده از این فناوری برای درمان بیماری‌های دیگر شد. حال، دکتر شاهین و همکارانش معتقدند که امیدهایی به درمان بیماری ام‌اس با استفاده از فناوری mRNA وجود دارد.
همانطور که در بیماری کووید-۱۹ ثابت شد، واکسن‌های mRNA به سرعت قابل ساخته بوده و mRNA برای هرگونه اتوآنتی‌ژن قادر به کدگذاری است. محققان در این مطالعه نوشتند: «بنابراین، مشابه ساخت موفقیت‌آمیز واکسن‌های مختص هر بیمار مبتلا به سرطان، درمان متناسب با آنتی‌ژن خاص ایجادکنندة بیماری در هر بیمار منفرد نیز قابل دستیابی است. همچنین این محققان پیشنهاد کردند که با تلفیق mRNAهای مختلف می‌توان به بیماری‌های خودایمنی پیچیده‌تر را نیز کنترل کرد.
