درد و خارش

بررسی اجمالی

درد برای هر شخص یک تجربه‌ی منحصر به فردی است بطوریکه فرد آن را احساس می‌کند اما دیگران نمی‌توانند ببینند. این تجربه در ام اس بسیار متداول است و می تواند توانایی انجام کارهای مورد علاقه فرد را محدود کند. برخی از انواع درد نتیجه مستقیم بیماری ام اس است و در اثر آسیب به اعصاب سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شود. انواع دیگر درد به دلیل تغییراتی است که در بدن شما بخاطر ام اس بوجود آمده.

به طور مثال ممکن است به دلیل ضعف در پاها رفتن‌تان متفاوت شده باشد و که دلیل درد در پشت و باسنتان می‌باشد. این درد ناشی از چیز دیگری است که ام اس باعث آن شده(ضعف). بنابراین ممکن است شما تجربه‌ی دردهایی داشته باشید که هرفردی ممکن است مبتلا شود و به هیچ وجه مرتبط با ام اس نیست مثل دندان درد یا معده درد.

انواعی از درد که مستقیما به  دلیل تخریب اعصاب در ام اس به وجود آمده را درد عصبی (نوروپاتی) می گویند.
دردی که بخاطر ضعف، سستی یا سایر مشکلات حرکتی ناشی از ام اس ایجاد شود درد اسکلتی عضلانی می‌گویند. هر دو نوع درد می تواند حاد، با شروع سریع و کوتاه مدت یا مزمن باشد که به تدریج و یا تقریبا هرروز شروع می‌شود. نکته اصلی شناسایی نوع درد و درمان سرچشمه‌ی آن است.

دردهای نوروپاتی

دردهای نوروپاتی ناشی از اتصال کوتاه اعصابی که سیگنال‌ها را از مغز به اندام‌ها ارسال می کنند و دلیلش تخریبهای ناشی از ام است. این احساس درد مثل احساس سوزش، درد تیز و احساس فشردگی است.

در ام اس می توان درد حاد عصبی و همینطور درد مزمن عصبی را تجربه کرد.

درد حاد عصبی گاهی اوقات از علایم اولیه ام اس هست یا ممکن است بخشی از عود ام اس باشد. حاد یعنی شروع سریع و مدت زمان کوتاهی دارد.

انواع درد حاد نوروپاتی (عصبی)عبارتند از:

درد عصب سه قلو: دردضربان‌دار در ناحیه صورت و یا فک که می تواند علامت اولیه ام اس یا به خاطر عود بیماری ایجاد شود. در حالیکه می تواند با درد دندان اشتباه گرفته شود اما این درد در اصل دردی عصبی (ناشی از آسیب عصب سه قلو)است . این نوع درد معمولا می‌آید و می‌رود و‌ امکان وقوع آن غیر قابل پیش بینی است.

علامت لرمیت: حسی کوتاه، ضربان دار و مانند شوک الکتریکی است که از پشت سر می‌آید و به سمت ستون فقرات پایین می رود و اغلب با خم کردن گردن رو به جلو  به بازوها یا پاها هم می رسد. به طور معمول این اتفاق به این معنیست که تخریب ناشی از ام اس در قسمت گردن (بالای نخاع) ایجاد شده یا در حال ایجاد شدن است. هنگامی که این اتفاق برای اولین بار رخ می دهد، می تواند عود یا علامت اولیه ام اس باشد.

آغوش ام اس: احساس فشار در قسمت کمر و شکم که مانند هنگامیست که فشار سنج برای گرفتن فشار خون سفت می‌شود. این علامت نیز به خاطر آسیب به ستون فقرات در ام اس است و می‌تواند جزو علایم اولیه یا عود بیماری باشد.

اسپاسم پاروکسیمالی: سفت شدن متناوب و دردناک ماهیچه ها که ممکن است در طول شبانه روز بارها اتفاق بیفتد.

اگر برای اولین بار هست که در حال تجربه ی  هر یک از علایم ذکر شده هستید باید با ارائه دهنده خدمات درمانی خود تماس بگیرید. ممکن است نیاز به ارزیابی بیشتر و درمان داشته باشید.

درد نوروپاتی مزمن

درد عصبی معمولا تداوم یک درد حاد مانند موارد فوق است. در بیماری ام اس این دردها می توانند روزانه یا تقریبا هرروز تجربه شوند و غالباً زمان بروز آن ها غیر قابل پیش بینی است. اگر شما قبلا یک درد عصبی حاد را تجربه کرده باشید امکان دارد که به یک درد مزمن نوروپاتی تبدیل شود. مواردی هستند که می‌تواند احتمال بروز این دردها را برای شما افزایش دهند، مانند افزایش استرس، خستگی، بیماری و گرمای بیش از حد.

غالباً هنگامی که محرک را درد را از بین می‌برید، این احساس درد فروکش می کنند. علاوه بر دردهای حاد که در بالا توضیح داده شد، افراد مبتلا به ام اس دردهای عصبی مداوم و کمتری که دیسیستزیا نامیده می شوند را تجربه کنند.

دیسیستزیا (Dysesthesias)- نوعی درد مزمن است که معمولا با عود همراه نیست. احساس دردناکی هست که می‌تواند روی پاها، بازوها و دست ها تاثیر بگذارد و مانند احساس سوزش، خارش،سوزن سوزن شدن، سرما و یا احساس برق گرفتگی باشد.  این دردها می‌توانند در فعالیت های روزانه‌، خواب و یا کیفیت کلی زندگی اختلال ایجاد کنند.

پاراستزی (خارش) - نوعی از  دیسیستزیا است و ممکن است به عنوان یکی از علائم ام اس رخ بدهد. این درد از خانواده‌ی احساسات غیر طبیعی است )مانند سوزن سوزن شدن و سوزش، برخورد یک جسم تیز یا درد اشک آور است که مبتلایان به ام اس ممکن است تجربه اش کنند. این احساسات با عنوان دیسیستزیا شناخته می شوند که که دارای منشا عصبی هستند.

دردهای اسکلتی- عضلانی

دردهای اسکلتی عضلانی معمولا در اثر صدمه ایجاد می شود، مانند مچ پای پیچ خورده یا عضله‌ی کشیده شده. در ام اس درد اسکلتی عضلانی به دلیل ضعف، سفتی و یا مشکلات هماهنگی ایجاد می‌شود و باعث تغییر در راه رفتن یا سایر حرکات شما می شود.

مانند مثالی که قبلا ذکر شد، شما اگر در پاهایتان ضعف دارید احتمالا راه رفتن  شما نسبت به پیش از ام اس تغییر کرده است. احتمالا پای خود را بچرخانید یا ران خود را بالا بیاورید تا از سُر خوردن جلوگیری کنید. یا ممکن است هنگام راه رفتن مشکلی در بلند کردن انگشتان پا داشته باشید و پاهایتان به اشیا بگیرد و زمین بخورید!

به این‌ها دستاوردهای جبرانی گفته می‌شود و می تواند باعث ناراحتی- غالبا در ناحیه پشت یا کمر- شوند علاوه بر این افتادن به دلیل ضعف عضلات می‌تواند باعث آسیب و درد شود.

سنگینی یا سفتی عضلات که اسپاسم نامیده می شود به طور مستقیم توسط ام اس ایجاد می شود. اسپاسم موجب تغییر در راه رفتن و کشش مفاصل می شود که  معمولا می‌تواند منجر به درد  در مچ پا، زانو، پشت و باسن شود.

درمان

درد با دارو یا بدون استفاده از دارو قابل درمان هست. درمان باید برای رفع علت و منبع درد شما تجویز شود.

به عنوان مثال اگر بخاطر ضعف پاها در راه رفتن دچار درد پشت و باسن هستید درمانی که برای شما طراحی می‌شود باید سبب بهبود قدرت و راه رفتنتان باشد بجای اینکه فقط درد را درمان کند. مدیریت اسپاسم ممکن است شامل داروهایی برای کاهش سفتی و تمرینات کششی باشد که می توانند اسپاسم را کاهش دهند.

دردهای نوروپاتی در ام اس متفاوت از سایر دردها درمان می‌شوند. معمولا مانند سایر دردها به Motrin یا Tylenol پاسخ نمی‌دهند. همچنین به داروهای قوی مانند مواد مخدر و افیونی (مانند مورفین) که بعضا برای درمان درد بعد از عمل استفاده می شوند، پاسخ نمی دهد. درد نوروپاتیک با داروهایی که بیش فعالی عصب را برطرف می کنند درمان می‌شود. داروهایی که  عموما برای دردهای عصبی حاد یا مزمن استفاده می شوند  شامل داروهای ضد تشنج  و انواع خاصی از داروهای ضد افسردگی است.

این داروها برای استفاده در درمان ام اس توسط سازمان غذا و دارو ی آمریکا تایید نشده است و در ام اس "off-label"استفاده می شود.

در زیر نمونه‌هایی از برخی رویکردهای متداول برای درمان انواع مختلف دردهایی  که در ام اس تجربه می شود آورده شده. قبل از شروع هرگونه درمانی،  با نسخه یا بدون نسخه با پزشک خود مشورت کنید.

تاثیر درد

تغییرات عاطفی مانند ترس و نگرانی ممکن است باعث دردهای فیزیکی شود.

• کلینیک‌های تخصصی ممکن است بتواند درد ناتوان کننده مزمن را با دارو در ترکیب با روش های درمانی مکمل مانند بیوفیدبک ، هیپنوتیزم ، یوگا، مدیتیشن یا طب سوزنی درمان کند.


• کمک به خود و یا حمایت گروهی نیز ممکن است نقش مهمی در کنترل درد داشته باشد.


• افرادی که فعال هستند و دید مثبتی دارندغالباً می توانند تاثیر درد بر کیفیت زندگی خود را کاهش دهند.