سلول درمانی در ام اس چگونه است؟

سلول درمانی در ام اس نوعی درمان تجربی می باشد. سلول های بنیادی بخشی از سیستم ترمیم طبیعی بدن هستند که جایگزین سلول های آسیب دیده یا در حال مرگ می شوند. سلول های بنیادی، سلول هایی تمایز یافته نمی باشند، زیرا هنوز برای انجام عملکرد خاصی توسعه نیافته اند. هر سلول بنیادی بسته به نیاز بدن در یک زمان معینی به سلول خاصی تبدیل می شود. مانند تبدیل شدن به سلول عصبی، گلبول قرمز یا سلول عضله قلب.  وقتی این تغییر را متحمل شدند، به عنوان سلول های تخصصی شناخته می شوند و دیگر نمی توانند تغییر کنند.

محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا امکان دارد سلول های بنیادی به سلول هایی تبدیل شوند که بتوانند فعالیت بیماری MS را کند، آسیب موجود را ترمیم یا قسمت های معیوب سیستم ایمنی و عصبی را بهبود بخشند؟ اگرچه سلول درمانی به طور معمول برای بیماری هایی مانند سرطان خون مورد استفاده قرار می گیرد اما تا حد زیادی به عنوان یک درمان تجربی برای بیماری ام اس نیز در نظر گرفته می شود.

بیشترین مورد مطالعه سلول درمانی در ام اس، پیوند سلول های بنیادی خون ساز (که اغلب با AHSCT، ASCT یا HSCT شناخته می شود) است. در این درمان از سلول های بنیادی خود شما استفاده می شود. سلول ها در این روش جمع شده و سپس به بدن تزریق می شود. افرادی که برای درمان پذیرفته می شوند به طور کلی یا نوع MS بسیار تهاجمی دارند یا حتی پس از آزمایش یک یا چند داروی اصلاح کننده ام اس، بیماری عود می کند.

AHSCT در MS

سلول های بنیادی خون ساز به طور عمده در مغز استخوان یافت می شوند. اگرچه تعداد کمی در خون نیز گردش می کنند. آن ها به انواع مختلف سلول های موجود در خون از جمله سلول هایی که بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند، تبدیل می شوند.

هدف AHSCT جایگزینی یا راه اندازی مجدد سیستم ایمنی بدن است به طوری که دیگر به میلین حمله نکند و باعث التهاب در مغز و نخاع نشود. در AHSCT برای از بین بردن سیستم ایمنی موجود از دوزهای زیاد شیمی درمانی استفاده می شود. سپس با استفاده از سلول های بنیادی جمع شده از خون قبل از شیمی درمانی، دوباره بازسازی می شود.

سلول درمانی در ام اس با استفاده از سلول های خود فرد، خطر رد شدن توسط بدن را به حداقل می رساند. اگر سلول های بنیادی از شخص دیگری (اهدا کننده) باشد، به عنوان پیوند آلوژنیک شناخته می شود. این امر با خطر بیشتر عوارض نسبت به پیوند اتولوگ (خود) همراه است. بنابراین به طور کلی برای MS استفاده نمی شود.

روش AHSCT شامل چه مواردی است؟

شش مرحله اصلی سلول درمانی در ام اس شامل موارد زیر می باشد، پنج مرحله اول طی چند هفته انجام می شود.

مرحله ی ۱

مرحله اول به عنوان تحریک شناخته می شود. مرحله ای که ترکیبی از داروها برای تشویق سلول های بنیادی به حرکت از مغز استخوان به جریان خون به شما داده می شود تا بتوان آن ها را جمع آوری کرد. تحریک با تزریق داروی شیمی درمانی (سیکلوفسفامید) و تزریق فرم مصنوعی فاکتور رشد طبیعی G-CSF (عامل تحریک کلنی گرانولوسیت) انجام می شود. علایم MS می توانند در این مرحله به طور موقت بدتر شوند.

مرحله ۲

این مرحله شامل جمع آوری سلول های بنیادی است. این امر معمولاً حدود ۱۰ روز پس از تحریک اتفاق می افتد. هنگامی که آزمایش خون نشان داد سلول های بنیادی کافی در جریان خون شما وجود دارد، بین نیم روز تا یک روز طول می کشد تا سلول ها جمع آوری شوند. شما به دستگاهی متصل می شوید که خون را از طریق یک سوزن در بازو جمع می کند، سپس سلول های بنیادی را جدا کرده و سایر اجزای خون را به بدن شما برمی گرداند.

مرحله ۳

مرحله سوم شامل انجماد سلول های بنیادی برداشت شده است.

مرحله ۴

مرحله چهارم این فرآیند، دور دیگری از شیمی درمانی است که به شیمی درمانی مطبوع معروف است و بدن شما را برای بازگشت سلول های بنیادی آماده می کند. این مرحله ممکن است شامل از بین بردن کامل (شیمی درمانی میلوآبلاژی یا با شدت زیاد) یا از بین بردن بخشی (شیمی درمانی غیر میلوآبلاژی یا با شدت کم) از مغز استخوان و سیستم ایمنی بدن شما باشد. رویه های جدیدتر تمایل به استفاده از روش شیمی درمانی با شدت کم تر دارند. این مرحله معمولاً چند روز طول می کشد و ممکن است لازم باشد برای کنترل تهوع و استفراغ که از عوارض جانبی شیمی درمانی است، دارو مصرف کنید. همچنین ممکن است به شما استروئید داده شود تا هرگونه واکنش ایمنی بدن را کاهش دهد.

مرحله ۵

مرحله پنجم پیوند است که به آن سلول برگشتی نیز گفته می شود. مرحله ای که سلول های بنیادی، ذوب شده و به خون شما باز می گردند. معمولاً دو روز پس از شیمی درمانی مطبوع است و فقط زمانی انجام می شود که تمام داروهای شیمی درمانی از بدن شما پاک شده باشند. دو ساعت طول می کشد و شبیه انتقال خون است. سلول های بنیادی، خود را به مغز استخوان می رسانند و ۱۰ تا ۳۰ روز بعد ساخت سلول های جدید خون و ایمنی را شروع می کنند.

مرحله نهایی

مرحله ششم و آخر، بهبودی است. AHSCT یک روش پیچیده و تهاجمی است و بهبودی می تواند مدت زمان قابل توجهی طول بکشد. باید انتظار داشته باشید که مدتی از کار بی کار باشید زیرا برای بهبودی سه تا شش ماه زمان نیاز دارید. با این حال، بهبودی برخی از افراد ممکن است بیش از یک سال طول بکشد.

خطرات و عوارض سلول درمانی در ام اس

• حساسیت به عفونت بلافاصله پس از شیمی درمانی مطبوع و تا زمان بازسازی سیستم ایمنی بدن توسط سلول های بنیادی معمول است. شما باید توسط متخصصین بهداشتی خود تحت نظر باشید تا مطمئن شوید دچار عفونت نشده اید. شما و همراهتان باید اقدامات احتیاطی را برای جلوگیری از ایجاد عفونت انجام دهید. آن چه که به طور معمول ممکن است تهدیدی برای سلامتی شما به حساب آید، می تواند در این دوره، بسیار جدی حتی تهدید کننده زندگی باشد. همچنین، عفونت های قبلی به ویژه ویروس هایی که باعث زونا و تبخال می شوند، ممکن است دوباره فعال شوند.
•  با سلول درمانی در ام اس، ممکن است سایر بیماری های خود ایمنی، به ویژه تیروئیدیت خود ایمنی را تجربه کنید.
•  ممکن است عوارض جانبی ناشی از شیمی درمانی را تجربه کنید که می تواند شامل خستگی، ضعف و از دست دادن بی موقع اشتها باشد.
• ریزش مو معمول است اما باید فقط بین یک تا شش ماه طول بکشد.