بسیاری از افرادی که به طور مستقیم با بیماران ام اس مرتبط نیستند و تنها درباره این بیماری چیزهایی شنیده اند، تصور می‌کنند که ضعف عضلانی، بی حسی و درد برجسته ترین علائم ام اس می‌باشد. در حالی که بهتر است بدانید شایع ترین علامت این بیماری، خستگی است. بر اساس گزارشاتی که انجمن مالتیپل اسکلروزیس آمریکا منتشر کرده است، نزدیک به 80 درصد از مبتلایان بیشتر مواقع دچار خستگی می‌شوند. برای آگاهی نسبت به خستگی مفرط در ام اس و روش های رفع آن، با ما همراه باشید.
رفع خستگی مفرط در ام اس
علت اینکه از اصطلاح «خستگی مفرط» استفاده می‌کنیم، این است که خستگی در بیماران ام اس، نوعی خستگی بی امان است که کنترل آن واقعا دشوار می‌باشد. اگرچه بی امان بودن این خستگی، نامرئی به نظر می‌رسد اما واقعا این حالت در بیماران وجود دارد و آنها از آن رنج می‌برند.
اولین قدم برای رفع خستگی در ام اس این است که بفهمید دقیقا چه چیزی باعث آن شده است. خستگی های بیماران مبتلا به ام اس ممکن است در نتیجه آسیب های عصبی ناشی از بیماری باشد. البته مشکلات خواب، افسردگی و حتی عوارض جانبی داروها نیز می‌تواند دلیل خستگی باشد.
خبر خوب برای بیماران ام اس این است که خستگی آنها با ترکیب مناسبی از داروها، تغییرات سبک زندگی و نحوه صرفه جویی در انرژی، قابل مدیریت است.
علت خستگی مفرط در ام اس چیست؟
دانشمندان هنوز به درک دقیقی از علت خستگی مفرط در ام اس نرسیده اند. اما در این رابطه حدس ها و احتمالاتی وجود دارد. این احتمالات عبارتند از:
- فعال شدن مدام سیستم ایمنی مانند زمانی که به ویروس آنفولانزا آلوده شده ایم.
- نیاز به کار بیشتر در مغز برای بیماران ام اس.
- پیدا کردن مسیرهای جدید برای انتقال پیام های عصبی (زیرا مسیرهای قبلی، در اثر حملات بیماری، از بین رفته اند)
علت ثانویه خستگی مفرط در ام اس
گاهی خود بیماری باعث خستگی نمی‌شود بلکه عوارض حاصل از بیماری و داروها نیز می‌تواند علت خستگی باشد. به این موارد، علل ثانویه خستگی مفرط در ام اس گفته می‌شود:
- درد مزمن و طولانی مدت
- اختلالات عاطفی مانند استرس، اضطراب و افسردگی
- کم خونی و کاهش مقاومت بدن
- اضافه وزن و چاقی
- کاهش عملکرد غده تیروئید
- انواع مشکلات خواب مانند بی خوابی و سندروم پای بی قرار
- دیابت و انواع عفونت ها
- عوارض داروهایی که برای اسپاسم، درد و اختلالات عملکرد مثانه استفاده می‌شود
برای رفع خستگی مفرط در ام اس چکار کنیم؟
افرادی که به ام اس مبتلا هستند، کم یا زیاد خستگی ناشی از این بیماری را تجربه می‌کنند. اما راهکارهای مناسبی وجود دارد که به آنها کمک می‌کند بر این حس غلبه کنند. برای رفع خستگی مفرط در ام اس می‌توانید راه های زیر را امتحان کنید:
- با چرت زدن های روزانه، انرژی از دست رفته خود را بازگردانید.
- پروژه های بزرگ را به بخش های کوچکتر تقسیم کنید
- قبل از شروع هر فعالیتی، خواه امور منزل باشد یا کارهای مربوط به شغلتان، ابتدا وسایل و مواد لازم را جمع آوری کنید تا در حین کار مجبور نشوید به دنبال وسایل بگردید.
- لیست خرید خود را از قبل تهیه کنید تا هنگام خرید، از گشتن زیاد و صرف انرژی جلوگیری شود.
- چیدمان خانه را به شکلی تنظیم کنید که وسایل پرکاربرد کاملا در دسترس باشند.
- اگرچه که استراحت برای رفع خستگی مفرط در ام اس نیاز است اما استراحت بیش از حد نیز، مضر خواهد بود. بنابراین بهتر است روزانه، تایمی را به ورزش اختصاص دهید زیرا این کار برای حفظ استقامت و قدرت عضلانی شما ضروری است.
تغییرات در سبک زندگی
یکی از روش های کمک کننده به شما برای درمان خستگی ناشی از ام اس، تغییرات در سبک زندگی است. این تغییرات شامل موارد زیر است:
- رفتن به فیزیوتراپی و کمک گرفتن از روش های درمانی آنها به همراه تمرینات ورزشی که توصیه می‌کنند در خانه انجام دهید.
- ملاقات و مشورت با یک کاردرمانگر. این کار باعث می‌شود شما آموزش ببینید چگونه در محل کار، بدون فشار و خستگی وظایف خود را انجام دهید.
- اگر علائمی مانند افسردگی و اضطراب هم دارید، بهتر است با روانشناس نیز وقت بگذرانید.
- رعایت بهداشت خواب.
- کاهش و یا حتی ترک مصرف الکل.
- خوردن رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه، سبزیجات، غلات کامل، چربی های سالم و پروتئین های فاقد چربی.
- کاهش استرس و خستگی با یوگا و مدیتیشن یا سایر فعالیت های ورزشی.
در سال 2016 مطالعه ای روی رژیم غذایی بیماران مبتلا به ام اس انجام شد. محققان دریافتند که آن دسته از مبتلایان به ام اس که از رژیم غذایی گیاهی با میزان بسیار پایین چربی استفاده می‌کنند، پس از گذشت 12 ماه، بهبود قابل توجهی را تجربه می‌کنند.
دارو درمانی برای رفع خستگی مفرط ناشی از ام اس
با توجه به شرایط بیمار، پزشک ممکن است از داروهای زیر برای رفع خستگی در ام اس استفاده کند:
- داروهای ضد التهاب مانند آسپرین: در سال 2012 مطالعاتی در این زمینه انجام شد و ثابت کرد که مصرف روزانه 100 میلی گرم آسپرین، می‌تواند خستگی مرتبط با ام اس را تا حد زیادی کاهش دهد.
- آمانتادین: این دارو، یک ضد ویروس است که تاثیر مثبتی روی کاهش خستگی های ام اس دارد اما مکانیسم عمل آن هنوز ناشناخته مانده است.
- آرمودافینیل یا مودافینیل: این داروها معمولا برای درمان نارکولپسی تجویز می‌شوند اما برای کاهش مشکلات خواب و رفع خستگی در افراد مبتلا به ام اس نیز استفاده می‌شوند.
- مکمل های آهن برای کم خونی: اگر خستگی ناشی از کم خونی باشد، با مکمل های آهن رفع می‌شود.
- مولتی ویتامین: مصرف مولتی ویتامین، کمبودهای تغذیه ای ناشی از رژیم غذایی ناسالم را برطرف می‌کند و از این نظر اهمیت دارد.
- داروهای ضد افسردگی: از جمله این داروها می‌توان به فلوکستین یا بوپروپیون اشاره کرد.
- داروهای کمک کننده در اختلال عملکرد ادرار: این داروها کمک می‌کنند بتوانید بر اختلالات ادراری خود چیره شوید و مجبور نباشید شب هنگام، تخت خود را برای نیاز به دستشویی ترک کنید.
- متیل فنیدات و دکستروآمفتامین: این داروها که برای نقص های بیش فعالی و نارکولپسی تجویز می‌شود، می‌تواند بیداری را بهبود بخشد و سبب افزایش انرژی شود.
اگر حس می‌کنید خستگی شما به دلیل مصرف داروهای خاصی است، این موضوع را با پزشک خود در جریان بگذارید تا در صورت امکان برنامه دارویی شما را تغییر دهد.
در آخر لازم است که اگر دچار خستگی هستید با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است در این شرایط از ترکیبات مختلف دارویی برای شما استفاده شود. اگر نتوانید بر خستگی ناشی از ام اس کمک کنید، این موضوع می‌تواند برای شما دردسرساز شود!