نقش پلاکت خون در ام اس

مارلین ویلیامز، MD، مدیر بخش مراقبت های عروق کرونر در مرکز پزشکی John Hopkins Bayview می گوید:"پلاکت ها سلول هایی هستند که در خون ما گردش می کنند و رگ های خونی آسیب دیده را با همکاری چندین فاکتور به هم متصل می کنند." به عنوان مثال وقتی دچار بریدگی می شوید، پلاکت ها به محل رگ آسیب دیده متصل می شوند و در نتیجه باعث لخته شدن خون می شوند. پس می توان گفت که پلاکت خون نقش حیاتی در بدن ما دارد و باعث لخته کردن خون، می شوند.

تعداد طبیعی پلاکت خون

تعداد پلاکت طبیعی از 150000 تا 450000 در هر میکرولیتر خون است. داشتن بیش از 450000 پلاکت وضعیتی ایجاد می کند به نام ترومبوسیتوز. داشتن کم تر از 150000 پلاکت به عنوان ترومبوسیتوپنی شناخته می شود. شما می توانید تعداد پلاکت خود را از یک آزمایش خون معمول به نام شمارش کامل خون (CBC) دریافت کنید.

پلاکت خون بیش از حد

اصطلاح پزشکی برای داشتن پلاکت بیش از حد، ترومبوسیتوز است و دو نوع دارد:

• ترومبوسیتوز اولیه یا ضروری: سلول های غیر طبیعی در مغز استخوان باعث افزایش پلاکت می شوند اما دلیل آن مشخص نیست.
• ترومبوسیتوز ثانویه: همان شرایط ترومبوسیتوز اولیه است اما ممکن است در اثر یک بیماری مداوم یا بیماری مانند کم خونی، سرطان، التهاب یا عفونت ایجاد شود.

وقتی علائمی مانند لخته شدن خون به صورت خود به خود در بازوها و پاها که در صورت عدم درمان می تواند منجر به حمله قلبی و سکته شود، وجود داشته باشد، بیمار برای درمان مجبور به انجام روشی می شود. در این روش با برداشتن خون، جدا کردن پلاکت ها و بازگشت گلبول های قرمز به بدن، تعداد پلاکت ها کاهش می یابد. در ترومبوسیتوز ثانویه، علائم معمولاً مربوط به شرایط بیماری مرتبط است. به عنوان مثال، اگر به عفونت یا کم خونی مبتلا هستید، آن شرایط را درمان می کنید و تعداد پلاکت کاهش می یابد.

داشتن پلاکت خیلی کم

وقتی پلاکت کافی نداشته باشید، به آن ترومبوسیتوپنی می گویند. علائم شامل کبودی آسان و خونریزی مکرر از لثه، بینی یا دستگاه گوارش است. وقتی چیزی مانع تولید پلاکت در بدن می شود، تعداد پلاکت شما کاهش می یابد. طیف گسترده ای از علل وجود دارد، از جمله:

• داروها
• عوامل ارثی
• نوع خاصی از سرطان ها، مانند سرطان های خون یا لنفوم
•  شیمی درمانی برای سرطان
• عفونت یا اختلال عملکرد کلیه
• مصرف الکل زیاد

ام اس و پلاکت خون

پلاکت ها سلول بسیار کوچکی هستند که در خون یافت می شوند و به دلیل نقش آن ها در لخته شدن خون برای جلوگیری از خونریزی شناخته شده اند. اخیراً کشف شده است که پلاکت ها در عفونت و ایمنی نقش دارند. محققان به سرپرستی پروفسور کارل هاینز پیتر از مؤسسه قلب و دیابت Baker IDI در ویکتوریا در حال بررسی نقش پلاکت ها در MS هستند.

پروفسور پیتر و تیم وی در کارهای قبلی نشان داده اند که در اوایل بیماری در مدل های آزمایشگاهی MS، پلاکت در خون افزایش می یابد. آن ها در مطالعه تحقیقاتی جدید خود، با حمایت مالیMS Research Australia و CharityWorks برای MS که در مجله Neuropathology and Experimental Neurology منتشر شد، در تلاش بودند دریابند که آیا پلاکت ها فقط باعث التهاب در مغز می شوند یا این که نقش محرکی در توسعه اولیه التهاب در MS دارند.

برای انجام این کار، آن ها پلاکت های موجود در خون را ردیابی کردند و در طول مراحل مختلف بیماری، محل پلاکت ها را در سراسر مغز نقشه برداری کردند. اولین مجموعه آزمایش ها نشان داد که تعداد پلاکت خون در اوایل بیماری، قبل از مشاهده علائم بالینی، افزایش می یابد. این مهم است زیرا قبل از ایجاد علائم می توان از سطح بالای پلاکت در خون به عنوان نشانگر استفاده کرد. این تیم همچنین نشان داد که با جلوگیری از افزایش پلاکت در خون در این مرحله اولیه، می توانند از بروز بیماری MS مانند جلوگیری کنند.

آن ها سپس به ردیابی پلاکت های داخل مغز پرداختند و دریافتند که پلاکت ها اولین سلول هایی هستند که از خون به مغز وارد می شوند و سلول های ایمنی مسئول شروع آسیب در MS نیز آن ها را دنبال می کنند. به همین دلیل است که وقتی پلاکت ها مسدود شدند، هیچ آسیبی به مغز وارد نشد زیرا سلول های ایمنی، خون را ترک نمی کنند و باعث التهاب نمی شوند. این نتیجه حاکی از آن است که وقتی صحبت از التهاب در مغز و نخاع در ام اس می شود، پلاکت ها در صدر بحث هستند.

نقشه برداری از پلاکت ها در قسمت های مختلف مغز نشان داد که پلاکت ها در زمان های مختلف هم به ماده سفید و هم به ماده خاکستری می روند. در نواحی ماده خاکستری پلاکت ها به دور سلول های عصبی جمع شده بودند. این آزمایشات نشان داد که پلاکت ها باعث التهاب در نزدیکی سلول های عصبی می شوند. محققان همچنین هنگام مشاهده بخش هایی از سیستم بینایی، یکی از اولین نواحی آسیب دیده در مدلی که از آن ها استفاده می شود، بیان کردند که پلاکت ها در مراحل اولیه بیماری دخیل می باشند.

این کار برای اولین بار نشان می دهد که پلاکت ها ممکن است باعث التهاب در MS شوند و این باور فعلی را که پلاکت ها فقط التهاب موجود را بدتر می کنند، لغو می نماید. اگر بتوان دنباله مشابهی از حوادث را در MS انسان تکرار کرد، این واقعیت که پلاکت ها خیلی زود در روند بیماری نقش دارند، آن ها را به عنوان کاندیدایی مناسب برای ردیابی روند پیشرفت بیماری MS، مخصوصاً قبل از بروز علائم بالینی در خود قرار می دهد. علاقه به پلاکت در ام اس نیز زیاد است زیرا در حال حاضر تعدادی از داروهای تأیید شده وجود دارد که عملکرد پلاکت ها را برای استفاده در سایر بیماری ها هدف قرار می دهد. این بدان معناست که آزمایشات ایمنی و سایر کارهای زمینه ای قبلاً انجام شده است و آن را به گزینه ای جذاب برای درمان های جدید برای بیماری ام اس تبدیل کرده است.

با توجه به متن می توان گفت:

• پلاکت ها در عفونت و ایمنی نقش دارند اما نقش پلاکت ها در MS به طور دقیق مشخص نیست.
• تحقیقات جدید نقش پلاکت ها را در بیماری شبه ام اس در موش ها مشخص کرده است.
• پلاکت ها در مناطق آسیب دیده از ماده سفید و خاکستری یافت شدند و به نظر می رسد باعث التهاب می شوند و این نظریه که پلاکت خون فقط التهاب را بدتر می کند را رد می نماید.
• علاقه به پلاکت در MS زیاد است زیرا در حال حاضر تعدادی از داروها برای استفاده در انسان تأیید شده اند که عملکرد پلاکت ها را تغییر می دهند.