2018/10/03, 04:11 PM
ایسنا/ بیماری ام اس نوعی بیماری التهابی است که در آن انتقال پیام عصبی از اندام‌ها به مغز مختل می‌شود. این اختلال به علت از بین رفتن غلافی است که سلولهای عصبی را احاطه کرده است. پژوهشگران ایرانی در یک همکاری مشترک به نتایج نوید بخشی در جهت درمان بیماری ام اس دست یافته‌اند.
"میلین" یک ساختار غنی از چربی است که اطراف سلولهای عصبی قرار گرفته و باعث می‌شود پیام‌های عصبی با سرعت بیشتری منتقل شوند. هر گونه نقص در غلاف میلین سلولهای عصبی باعث بروز بیماری ام اس می‌شود. آسیب وارد شده به غلاف میلین ممکن است به دلیل ایجاد مشکل در سیستم ایمنی بدن فرد یا اختلال در سلولهای تولیدکننده میلین باشد.
مدت‌هاست پژوهشگران به دنبال راهی هستند تا بتوانند سلول‌ها را مجبور به ساختن دوباره‌ی میلین کنند.
غلاف میلینی سلولهای عصبی مغز و نخاع توسط سلول‌هایی به نام «اولیگودندروسیت» ساخته می‌شوند. اولیگودندروسیت‌ها یکی از انواع سلول‌هایی هستند که نقش حفاظت و پشتیبانی از سلولهای عصبی (نورون‌ها) را دارند.
آستروسیت‌ها نوع دیگری از سلولهای پشتیبان نورون‌ها و فراوان‌ترین نوع آن‌ها هستند. این سلول‌ها در تغذیه نورون‌ها نقش مهمی دارند. از آنجا که آستروسیت‌ها و اولیگودندروسیت‌ها از نظر رشد و نمو شباهت زیادی به یکدیگر دارند، پژوهشگران درصدد هستند تا بتوانند در شرایطی که اولیگودندروسیت‌ها دچار اختلال شده و توانایی تولید میلین ندارند، با روش‌هایی آستروسیت‌ها را به اولیگودندروسیت تبدیل کنند.
تاکنون پژوهش‌های زیادی در این خصوص صورت گرفته و پژوهشگران مختلفی روش‌های گوناگونی را برای این تبدیل انجام داده‌اند. دکتر محمد جوان، پژوهشگر دانشگاه تربیت و پژوهشگاه رویان و همکارانش در این طرح توانستند با استفاده از یک فاکتور رونویسی (Sox10) سلولهای آستروسیت را به سلولهای اولیگودندروسیت تبدیل کنند.
محققان در این پژوهش با طراحی آزمایشی موش‌هایی با اختلال میلین‌سازی ایجاد کردند و با وارد کردن فاکتور رونویسی Sox10 به مغز آن‌ها، باعث شدند که آستروسیت‌های اولیه به جای تبدیل شدن به آستروسیت‌های بالغ به سلولهای شبیه به اولیگودندروسیت تبدیل شوند.
نتایج این پژوهش در نشریه بین‌المللی PLOS One وابسته به کتابخانه عمومی علم آمریکا به چاپ رسیده است. پژوهشگران این تحقیق امیدوارند که رویکرد به کار رفته در این تحقیق بتواند بیمارانی که دچار مشکل در میلین‌سازی هستند (مانند بیماران مبتلا به ام اس) را بهبود بخشد.
"میلین" یک ساختار غنی از چربی است که اطراف سلولهای عصبی قرار گرفته و باعث می‌شود پیام‌های عصبی با سرعت بیشتری منتقل شوند. هر گونه نقص در غلاف میلین سلولهای عصبی باعث بروز بیماری ام اس می‌شود. آسیب وارد شده به غلاف میلین ممکن است به دلیل ایجاد مشکل در سیستم ایمنی بدن فرد یا اختلال در سلولهای تولیدکننده میلین باشد.
مدت‌هاست پژوهشگران به دنبال راهی هستند تا بتوانند سلول‌ها را مجبور به ساختن دوباره‌ی میلین کنند.
غلاف میلینی سلولهای عصبی مغز و نخاع توسط سلول‌هایی به نام «اولیگودندروسیت» ساخته می‌شوند. اولیگودندروسیت‌ها یکی از انواع سلول‌هایی هستند که نقش حفاظت و پشتیبانی از سلولهای عصبی (نورون‌ها) را دارند.
آستروسیت‌ها نوع دیگری از سلولهای پشتیبان نورون‌ها و فراوان‌ترین نوع آن‌ها هستند. این سلول‌ها در تغذیه نورون‌ها نقش مهمی دارند. از آنجا که آستروسیت‌ها و اولیگودندروسیت‌ها از نظر رشد و نمو شباهت زیادی به یکدیگر دارند، پژوهشگران درصدد هستند تا بتوانند در شرایطی که اولیگودندروسیت‌ها دچار اختلال شده و توانایی تولید میلین ندارند، با روش‌هایی آستروسیت‌ها را به اولیگودندروسیت تبدیل کنند.
تاکنون پژوهش‌های زیادی در این خصوص صورت گرفته و پژوهشگران مختلفی روش‌های گوناگونی را برای این تبدیل انجام داده‌اند. دکتر محمد جوان، پژوهشگر دانشگاه تربیت و پژوهشگاه رویان و همکارانش در این طرح توانستند با استفاده از یک فاکتور رونویسی (Sox10) سلولهای آستروسیت را به سلولهای اولیگودندروسیت تبدیل کنند.
محققان در این پژوهش با طراحی آزمایشی موش‌هایی با اختلال میلین‌سازی ایجاد کردند و با وارد کردن فاکتور رونویسی Sox10 به مغز آن‌ها، باعث شدند که آستروسیت‌های اولیه به جای تبدیل شدن به آستروسیت‌های بالغ به سلولهای شبیه به اولیگودندروسیت تبدیل شوند.
نتایج این پژوهش در نشریه بین‌المللی PLOS One وابسته به کتابخانه عمومی علم آمریکا به چاپ رسیده است. پژوهشگران این تحقیق امیدوارند که رویکرد به کار رفته در این تحقیق بتواند بیمارانی که دچار مشکل در میلین‌سازی هستند (مانند بیماران مبتلا به ام اس) را بهبود بخشد.
خوب باشيد و خوب بمانيد
