2009/09/17, 12:46 PM
قاطعیت یکی از مهارتهای اجتماعی مهم است که یادگیری آن برای هر فرد لازم و ضروری است. قاطعیت با پرخاشگری و انفعال متفاوت است. فرد پرخاشگر با زیرپا نهادن حقوق دیگران به حقوق خود می رسد و فرد منفعل و غیر قاطع معمولا حقش ضایع می شود و خواسته هایش نادیده گرفته می شود. اما قاطعیت چیزی بین این دو است. فرد قاطع کسی است که می تواند حرفش را بزند، احساسات خود را بیان کند و به حقوق خود برسد بدون اینکه به حقوق دیگران تجاوز کند. صحبتی را شروع کند و بدون اینکه اجازه دهد دیگران حرفش را قطع کنند، آن را به پایان برساند و بر روی خواسته های مشروع و به حق خود پافشاری نماید. یکی از رفتارهای قاطعانه رد درخواستهای نا به جای دیگران است. طبیعی است که هر فردی در زندگی اجتماعی به مواردی برخورد می کند که می خواهد به درخواست دیگران «نه» بگوید. توانایی «نه» گفتن به دیگران یکی از رفتارهای قاطعانه است که برای مقابله با افراد ناسالم از نظر اخلاقی و اجتماعی و یا مقابله با شرایط پرخطر کاربرد دارد. بنابراین ممکن است یک فرد به دلایل زیادی به دیگران «نه» بگوید. مثلاً:
-ممکن است انجام درخواست دیگران برای فرد خطرناک باشد.
-ممکن است با اعتقادات و باورهای فرد در تضاد باشد.
-ممکن است آبرو و حیثیت اجتماعی فرد را به مخاطره اندازد.
-ممکن است قلباً نخواهد آن درخواست را انجام دهد.
-ممکن است وقت انجام دادن آن را نداشته باشد.
گرچه «نه» گفتن به درخواست دیگران ممکن است حق مسلم هر انسانی باشد اما گاهی اوقات ممکن است در شرایطی باشیم مانند: «زندگی زناشویی»، «زندگی با هم اتاقی»،«یک شریک»، «یک دوست چند ساله» ویا «کسی که به گردن ما حق دارد»و... که «نه» گفتن برای ما دشوار باشد. از طرفی موافقت با درخواست هم ممکن است، عوارش ناخوشایندی برای ما به بار آورد. در چنین شرایطی می توان از شیوه های دیگری برای «رد قاطعانه» یا «نه» گفتن استفاده کرد:
1- رد قاطعانه همراه با عذرخواهی: ممکن است با یک دوست صمیمی، خویشاوند، هم اتاقی و ... طرف باشید و مایل نباشید طرف مقابل از شما برنجد. از طرفی نمی خواهید به درخواست او هم پاسخ مثبت بدهید. در اینجا می توانید از رد فاطعانه توام با عذرخواهی استفاده کنید، مثلاً:
-خیلی عذر می خوام من سردرد شدیدی دارم و نمی توانم با تو به خرید بیایم.
-متاسفم، خیلی کار دارم و سرم شلوغ است، نمی توانم در این مهمانی شرکت کنم.
2- رد قاطعانه همراه با تشکر: به کمک این نوع قاطعیت می توانید بدون آزردن طرف مقابل درخواست او را رد کنید، مثلاً:
-خیلی ممنون از اینکه به فکر من هستی، ولی من نمی توانم با تو به خرید بیایم، چون مهمان دارم.
-از اینکه به من اهمیت دادی و دعوتم کردی، ممنون هستم، ولی باید خودم را برای امتحان آماده کنم و نمی توانم به مهمانی بیایم.
3- رد قاطعانه همراه با همدلی: به کمک این تکنیک ابتدا با طرف مقابل همدلی می کنید و به او نشان می دهید که احساسات او را می فهمید و درک می کنید. اما دلایل خود را بیان کرده و درخواست او را رد می کنید، مثلا: -می دانم خیلی دلت می خواد که با هم باشیم ولی نوبت دکتر دارم و نمی توانم با توبیایم. -می دانم تنها خرید کردن برایت دشوار است ولی من مهمان دارم و نمی توانم با تو بیایم.
امتحان کنید، حتما" نتیجه میگیرید.
-ممکن است انجام درخواست دیگران برای فرد خطرناک باشد.
-ممکن است با اعتقادات و باورهای فرد در تضاد باشد.
-ممکن است آبرو و حیثیت اجتماعی فرد را به مخاطره اندازد.
-ممکن است قلباً نخواهد آن درخواست را انجام دهد.
-ممکن است وقت انجام دادن آن را نداشته باشد.
گرچه «نه» گفتن به درخواست دیگران ممکن است حق مسلم هر انسانی باشد اما گاهی اوقات ممکن است در شرایطی باشیم مانند: «زندگی زناشویی»، «زندگی با هم اتاقی»،«یک شریک»، «یک دوست چند ساله» ویا «کسی که به گردن ما حق دارد»و... که «نه» گفتن برای ما دشوار باشد. از طرفی موافقت با درخواست هم ممکن است، عوارش ناخوشایندی برای ما به بار آورد. در چنین شرایطی می توان از شیوه های دیگری برای «رد قاطعانه» یا «نه» گفتن استفاده کرد:
1- رد قاطعانه همراه با عذرخواهی: ممکن است با یک دوست صمیمی، خویشاوند، هم اتاقی و ... طرف باشید و مایل نباشید طرف مقابل از شما برنجد. از طرفی نمی خواهید به درخواست او هم پاسخ مثبت بدهید. در اینجا می توانید از رد فاطعانه توام با عذرخواهی استفاده کنید، مثلاً:
-خیلی عذر می خوام من سردرد شدیدی دارم و نمی توانم با تو به خرید بیایم.
-متاسفم، خیلی کار دارم و سرم شلوغ است، نمی توانم در این مهمانی شرکت کنم.
2- رد قاطعانه همراه با تشکر: به کمک این نوع قاطعیت می توانید بدون آزردن طرف مقابل درخواست او را رد کنید، مثلاً:
-خیلی ممنون از اینکه به فکر من هستی، ولی من نمی توانم با تو به خرید بیایم، چون مهمان دارم.
-از اینکه به من اهمیت دادی و دعوتم کردی، ممنون هستم، ولی باید خودم را برای امتحان آماده کنم و نمی توانم به مهمانی بیایم.
3- رد قاطعانه همراه با همدلی: به کمک این تکنیک ابتدا با طرف مقابل همدلی می کنید و به او نشان می دهید که احساسات او را می فهمید و درک می کنید. اما دلایل خود را بیان کرده و درخواست او را رد می کنید، مثلا: -می دانم خیلی دلت می خواد که با هم باشیم ولی نوبت دکتر دارم و نمی توانم با توبیایم. -می دانم تنها خرید کردن برایت دشوار است ولی من مهمان دارم و نمی توانم با تو بیایم.
امتحان کنید، حتما" نتیجه میگیرید.
