[najva]

«یـبـوسـت» و راه‌های رهایی از آن


یبوست یا خشکی مزاج عارضه‌ای در دستگاه گوارش است که به موجب آن مواد دفعی در روده بزرگ سفت می‌شوند و دفع آنها با درد و سختی همراه می‌شود. علل بروز یبئست ممکن است رژیم غذایی نامناسب، بر هم خوردن تعادل هورمونی، اثر جانبی داروهای مصرفی و یا آناتومی بدن باشد. روش‌های درمان شامل اصلاح رژیم غذایی و تمرینات ورزشی است.

نزدیک به نیمی از افراد که با شکایت یبوست به پزشک مراجعه می‏کنند طبق تعریف یبوست ندارند اغلب این افراد از میزان و یا نحوه دفع مدفوع شکایت دارند. تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف جامعه متفاوت است و از سه بار در روز تا سه بار در هفته محدوده طبیعی تلقی می‏شود. به همین دلیل بوجود آمدن تغییر در تعداد دفعات اجابت مزاج در هر فرد نسبت به وضعیت معمولی او (کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج) باید یبوست تلقی شود ولی اگر کسی همیشه یکبار در هر مدفوع نیز بستگی کامل به نوع رژیم غذایی فرد دارد و کاهش قابل وجه مواد فیبری در غذا می‏تواند منجر به مدفوع کم حجم و خشک شود که با تغییر رژیم اصلاح می‏شود.

علائم یبوست چیست؟

علائم زیر ممکن است همراه با یبوست وجود داشته باشد:

•احساس پری در مقعد

•احساس نفخ وگاز

•احساس نیاز به دفع فوری مدفوع اما عدم توانایی در دفع کامل

•درد شکم و گرفتگی عضلات شکم

•تهوع

علل یبوست را بدانیم

یکی از علل مهم یبوست مصرف غذایی کم فیبر و کم آب است. در مسافرت که معمولا که رژیم غذایی شما عوض می‏شود، می‏تواند یبوست ایجاد گردد. خانم‏های حامله اغلب یبوست پیدا می‏کنند.

علل دیگر یبوست عبارتند از کم تحرکی، استفاده نادرست از مسهل‏ها، مصرف داروهای خاص (از قبیل داروهای ضد درد، مدرها، و آنتی هیستامین‏ها) یا عدم اختصاص وقت کافی برای عمل دفع مدفوع می‏باشد. بیماری‏هایی از قبیل مرض قند و کم کاری تیروئید نیز ممکن است باعث یبوست شوند.

بیشتر اوقات علت یبوست یک مسئله جدی نیست اما در موارد نادر، یبوست مزمن ممکن است علامت انسداد یا ناهجاری در روده بزرگ باشد. پزشک شما می‏تواند برای بررسی علت یبوست شما را تحت آزمایش قرار دهد تا علت زمینه‏ای را پیدا کند.

سابقه پزشکی افراد

پزشک شما ممکن است مطالبی از این قبیل بپرسد:

•اخیراً چه داروهایی مصرف نموده اید؟ (مسکن، ضد افسردگی)

•چه مدت است که این علائم را دارید؟

•چه نوع غذاهایی میل می‏کنید؟

•فعالیت معمول شما چقدر است؟

•آیا مشکلات پزشکی دیگری دارید؟

•آیا شما معمولاً از مسهل یا تنقیه استفاده می‏کنید؟

•آیا همزمان با دفع مدفوع درد و یا خونریزی دارید؟

درمان یبوست

برای کنار گذاشتن علل جدی یبوست معایناتی انجام می‏شود و بعد از بررسی یک طرح درمانی مناسب توسط پزشکتان توصیه می‏شود. این درمان می‏تواند خوردن فیبر بیشتر، انجام ورزش بیشتر و پرهیز از مصرف زیاد از حد مسهل‏ها و یا قطع داروهای غیرضروری باشد.

* فیبر بیشتری بخورید

یکی از بهترین راه‏های درمان شما مصرف غذاهای با فیبر زیاد است. بهترین منبع فیبر، غلات (جو، گندم) و سپس حبوبات است. سبزیجات نیز دارای فیبر قابل توجهی هستند. مواد فیبردار حجم مدفوع را زیاد و دفع آن را از روده بزرگ تسریع می‏نماید. نوشیدن مایعات کافی هم توصیه می‏شود.

* مرتب ورزش کنید

ورزش منظم به بهبود کار روده بزرگ و رفع یبوست کمک می‏کند درباره شروع برنامه ورزشی از پزشکتان سوال کنید.

* از مصرف مزمن و طولانی مدت مسهل پرهیز کنید

مسهل ها روده بزرگ را تحریک می‏کنند تا سریع‏ترکار کند. مصرف مداوم مسهل‏ها می‏تواند سبب کش آمدن وضعیت شدن روده بزرگ گردند. و نهایتاً ممکن است روده بزرگ بدون آنها اصلاً کار نکند. پزشکتان می‏تواند به شما در قطع وابستگی به مسهل‏ها کمک نماید. در هر صورت، هرگز قبل از مشورت با پزشک آنها را مصرف نکنید.

* مواد پرفیبر

مصرف مواد غذایی زیر حاوی فیبر هستند و در پیشگیری درمان یبوست می‏توانند مؤثر باشند.

•غلات پرفیبر

•حبوبات (نخود، لوبیا، عدس، لپه، باقلا)، سبوس و سبوس گندم و جو

•سبزیجات (مانند گل کلم، هویج و نخودسبز)

•میوه‏های تازه بخصوص سیب، گلابی و میوه‏های خشک مانند کشمش و برگه زردآلو

•گردو، فندق، بادام و غلات (بخصوص حبوباتی از قبیل عدس و لوبیا قرمز)

•استفاده روزانه از سالاد و کاهو همراه با یک قاشق غذاخوری سبوس گندم بعلاوه روغن زیتون و آب لیمو کمک کننده است.

•توصیه می‏شود مصرف برنج را محدود نمایید و بجای آن نان جو و یا سنکگ استفاده نمایید.

براساس گزارش مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، اکثر قریب به اتفاق افرادی که یبوست دارند، با درمانهای معمولی خوب می‏شوند. وقتی یبوست شدید باشد و بیمار با درمان‏های معمول بهبودی پیدا نکند لازم است بررسی دقیقتری انجام گردد تا در مورد درمان طبی و یا جراحی روده بزرگ تصمیم‏گیری ‏شود.

salamatestan.com