تغییرات شناختی

بررسی اجمالی

شناخت به عملکردهای سطح بالای مغزی شامل توانایی آموختن و به  خاطر سپردن اطلاعات، سازماندهی، برنامه ریزی، حل مسئله، تمرکز، برقراری و تغییر توجه، درک زبان و استفاده ازآن، درک دقیق محیط و انجام محاسبات اشاره دارد.

در ام اس تغییر در عملکرد شناختی یا اختلال عملکرد شناختی رایج است. بیش از نیمی از بیماران ام اس، در زمینه ادراک مشکلات بیشتری خواهند داشت که ممکن است این اولین علامت بیماری ام اس برای شما بوده باشد.

احتمال دارد برخی عملکردهای خاص بیشتر تحت تأثیر قرار گیرند :

 پردازش اطلاعات (سروکار داشتن با اطلاعاتی که توسط حواس پنج گانه جمع آوری شده اند)

•  حافظه (کسب، حفظ و بازیابی اطلاعات جدید)


• توجه و تمرکز (توجهی که منحصرأ تقسیم شده است)


• عملکرد‌های اجرایی (برنامه ریزی و اولویت‌بندی)


• توابع پیش ادراکی (درک بصری و توانایی های ساختاری)


•  تسلط کلامی (کلمه یابی)

تغییرات عملکردهای شناختی برای بیشتر افراد، خفیف هستند و ممکن است یک یا دو زمینه عملکرد شناختی را درگیر کنند. برای تعداد کمتری از بیمارن ام اس، تغییرات در عملکردهای شناختی چالش برانگیز خواهد بود. توابع خاصی از جمله عقل عمومی، حافظه بلند مدت (از راه دور)، مهارت مکالمه و درک مطلب به احتمال زیاد بر اثر ام اس تغییر نمی کنند. اگربا تغییراتی در عملکرد شناختی روبرو هستید، ابزار و استراتژی‌های جبرانی می‌توانند به شما در عملکرد مؤثر کمک کنند. با این وجود اختلال در عملکرد شناختی یکی از مهم‌تری دلایل خروج زودهنگام نیروی کار است. اختلال عملکرد شناختی ممکن است به ندرت آن قدر شدید شود که دیگر نتوانید به طور مستقل کار کنید.

رابطه با سایر عوامل بیماری

مشکلات شناختی ربطی به مشخصات بیماری‌های دیگر ندارند. به این معنا که ممکن است هیچ محدودیت فیزیکی‌ای نداشته ولی اختلال شناختی قابل توجهی داشته باشید در حالی که روی شخص دیگری که کامل معلول جسمی است می تواند از نظر شناختی بی تأثیر باشد.

• تغییرات می‌تواند حتی به عنوان اولین نشانه ام اس در هر زمانی رخ دهد اما بعدأ عادی می‌شوند.


• عملکرد شناختی با تعداد آسیب‌ها، محل آسیب در MRI و آتروفی مغز در ارتباط است.


•  اختلال شناختی با هر دوره بیماری ممکن است اتفاق بیفتد. اما در ام اس پیشرفته، کمی بیشتر محتمل است.


•  احتمال زیادی وجود دارد که شما در طول تشدید بیماری، اختلال عملکرد شناختی را تجربه کنید. (علائم یا تغییرات اولیه)


•  تغییرات شناختی عموما آهسته پیش می روند و بعید است که از ابتدای شروع به طور چشمگیری گسترش یابند.

تشخیص

تشخیص، ارزیابی و درمان زودهنگام به دلیل تغییرات شناختی همراه با خستگی، ازاهمیت ویژه ای برخوردار است و می‌تواند به میزان قابل توجهی برکیفیت زندگی، روابط، فعالیت‌ها و اشتغال فرد تأثیر بگذارد. علائم اولیه اختلال شناختی ممکن است نامحسوس باشند که ابتدا توسط فرد مبتلا به ام اس، یکی از اعضای خانواده یا همکارش تشخیص داده شود.

• اشکال  در یافتن کلمات مناسب


• اشکال  در به خاطر سپردن آنچه باید در شغل یا در کارهای روزمره در خانه انجام دهید.


• اشکال  درتصمیم‌گیری یا قضاوت ضعیف


• اشکال  در ادامه کارها و مکالمات


• اشکال در عملکرد شغلی از جمله اقدامات انضباطی رسمی و غیر رسمی


• اشکال در کارهای مدرسه از جمله افت نمرات و چالش های اجتماعی

ارزیابی

شواهد علمی از آزمایش و ارزیابی شناختی برای بیماران ام اس پشتیبانی می‌کند. با این وجود، عملکرد شناختی آشکارا مورد بحث قرار نمی‌گیرد، ارزیابی نمی شود و به صورت بهینه درمان نمی شود. این یکی از نیازهای برآورده نشده در مراقبت های ام اس است. برای برطرف کردن این شکاف، انجمن ملی ام اس یک گروه چند رشته ای از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی، محققان و افراد مبتلا به ام اس را جهت بررسی ادبیات علمی و ارائه توصیه های مدیریتی تشکیل داد. این گروه نتیجه گرفتند که مدیریت مناسب اختلال شناختی در ام اس شامل موارد زیر می شود:

• آموزش افراد مبتلا به ام اس و اعضای خانواده شان


• آزمایش زود هنگام و نظارت مداوم در طول دوره بیماری


• ارزیابی جامع برای هر بزرگسال و کودکی که جواب آزمایشش مثبت است یا کاهش شناختی قابل توجهی را نشان می دهد.


• ارزیابی جامع برای هر فردی که به دلیل اختلال شناختی متقاضی بیمه معلولیت است.


• مداخله در بهبود عملکرد شناختی و مشارکت در فعالیت های روزمره

اگر نگران اختلال شناختی خود هستید با درمانگر خود مشورت کنید که احتمالا روی شما آزمایش مختصری انجام می دهد و نتایج آن ممکن است منجر به ارزیابی جامع تر شود. یک متخصص بهداشت (متخصص مغز و اعصاب، آسیب شناس زبان/گفتاریا کاردرمانگر) با استفاده از یک سری تست، تمامی زمینه های عملکرد شناختی شما را ارزیابی می کند.

تست ممکن است چند ساعت طول بکشد ولی نتیجه این ارزیابی دقیق جهت تعیین عملکردهای مشخص شناختی و مشخص کردن سایر دلایل احتمالی مشکلات شناختی مانند خستگی، داروها و تغییر در خلق و خوی شما مورد نیاز است.

درمان (توانبخشی شناختی)

بر اساس نتایج تست شناختی شامل نقاط قوت و ضعف، ممکن است یک برنامه توانبخشی شناختی توصیه شود. توانبخشی شناختی شامل ترکیبی از فعالیت های ترمیمی و جبرانی است. فعالیت های ترمیمی می تواند شامل تمرین های یادگیری و حافظه باشد:

 ترکیب حالات و یادگیری:  در صورت مشاهده، گفتن، شنیدن و انجام دادن، احتمال چیزی را به خاطر خواهید آورد. اشکالی ندارد که به خودتان وقت اضافی بدهید.

تکرار و تأیید: چیزی را که می‌شنوید تکرار کنید و برای بهبود توجه و حافظه خود صحت وسقم آن را معلوم کنید.

تمرین فاصله ای:  تکرار و تمرین اطلاعات در فواصل معین با گذشت زمان جهت بهبود توانایی خود در ذخیره اطلاعات.

ایجاد ارتباط: از وسایل حافظه استفاده کنید. برای مثال جهت به خاطر سپردن اسم شخصی که تازه ملاقات کرده‌اید، نام او را در ذهن خود به نام یک دوست یا عضوی از خانواده، مکان، رنگ یا واقعه‌ای که با آن مشابهت دارد مرتبط کنید.

فعالیت های جبرانی جهت کمک به اصلاح کارهایی که دیگرنتیجه خوبی ندارند ممکن است شامل موارد زیر باشد:

تحکیم و متمرکز سازی:  یک مکان را در خانه خود به عنوان جایگاه اطلاعات مرکزی تعیین کنید و در آنجا تقویم ،نامه، صورت حساب، پیام های تلفنی، لیست کارها و موارد دیگر را درج کنید.

برنامه ریزی: تقویمی که به اندازه کافی بزرگ باشد را جهت نمایش قرارها، فعالیت ها، سرگرمی های اجتماعی و یادآوری ها برای همه افراد ارسال کنید، قلم یا مارکر را در کنار آن آویزان کنید یا از یک برنامه کامپیوتری که کارهای روزمره را یادآوری می‌کند استفاده کنید و آن را طوری تنظیم کنید که با برنامه زمانی تلفن همراه شما تنظیم شود. بدین صورت برنامه ملاقات هایتان را همیشه با خود خواهید داشت.

ضبط کردن:  لیست کارها، نوشته ها یا چیزهای دیگر را جهت یادآوری روی یک دستگاه ضبط صدای دیجیتالی یادداشت کنید. (در بسیاری از تلفن ها موجود است)

یادآوری: از چک لیست، آلارم ساعت یا تلفن، تایمر آشپزخانه و موارد دیگر استفاده کنید.

مواردی که موجب حواس پرتی می شود را از بین ببرید: در هنگام صحبت رو در رو یا صحبت تلفنی، تلویزیون، موسیقی و هر چیز دیگری که موجب حواس پرتی می‌شود را خاموش کنید. پس زمینه های تصویری و سرو صداهایی که موجب حواس پرتی می شود  را حذف کنید ( برای مثال وقتی در مهمانی در حال صحبت هستید بپرسید: آیا می توانیم در یک مکان آرامتر صحبت کنیم؟)

استراحت کنید: اگر در تمرکز مشکل دارید نفس عمیقی بکشید و تجدید قوا کنید.

در یک زمان فقط یک کار را انجام دهید: مدام از این کار به آن کار نروید یعنی اول یک کار را تمام کنید و سپس به سراغ کار بعدی بروید.

مطالعات جهت تشخیص راه‌های تثبیت و بهبود اختلالات شناختی در حال انجام است. ازآنجا که نشان داده شده است که داروهای بهبود دهنده بیماری باعث کاهش تجمع آسیب های ملین زدای جدید می شوند و احتمال دارد به تثبیت تغییرات شناختی کمک کنند. با این وجود جهت مشخص کردن اثر بخشی آن ها در این زمینه به مطالعات بیشتری نیاز است. درمان های علامتی ممکن است به طور موقت، عملکرد شناختی را بدون تغییر دوره بلند مدت آن بهبود بخشند. مطالعات روی برخی از محرک های عصبی مرکزی نشان داده است که ممکن است برای توجه، سرعت پردازش و مشکلات حافظه مفید باشند. امید است که در آینده بیماران ام اس به ترکیبی از روش های درمان بیماری، درمان های علامتی و توان بخشی شناختی که باعث تغییر در دوره و اثرتغییرات شناختی در ام اس می شود دست یابند.