انواع داروهای ام اس(ms) + عوارض و موارد مصرفی +3 روش درمانی دیگر

داروهای مختلفی برای بیماری ام اس تولید شده اند که هر کدام بسته به تشخیص پزشک برای بیماران تجویز می شوند داروهایی که هرکدام برای نوع خاصی  از این بیماری مثل ام اس شدید، ام اس خفیف یا دارو هایی برای زنان باردار مبتلا به ام اس و... مصرف می شوند.

فراوانی داروهای ام اس موجود در ایران خوشبختانه زیاد است و اکثر داروهای ام اس در ایران یافت می شود . قیمت اکثر این داروها نسبتا بالاست که البته شمار زیادی از آنها تحت پوشش بیمه قرار گرفته اند.

داروهای مولتیپل اسکلروزیس MS

داروهای اصلاح کننده بیماری ام اس می‌توانند دفعات و شدت عودهای آن را کاهش دهند. همچنین می‌توانند رشد ضایعات (آسیب به رشته‌های عصبی) را کنترل کرده و علائم ناشی از ام اس را بهبود بخشند

سازمان غذا و دارو (FDA) در حال حاضر داروهای مختلفی را برای اصلاح بیماری MS تأیید کرده است که به شکل‌های مختلفی مصرف می شوند بعضی از آنها به صورت قرص و کپسول هستند که در دسته داروهای خوراکی قرار می گیرند بعضی دیگر هم به صورت داروی تزریقی می‌باشند.

در ادامه انواع داروهای تزریقی،خوراکی و مکمل را با هم بررسی می کنیم:

داروهای مهار کننده حملات و کاهش پیشرفت بیماری ms

۱-فینگولیمود(FINGOLIMOD)

این دارو که به صورت کپسول خوراکی تولید می شود با کاهش التهاب اعصاب در درمان ام اس های عود کننده  استفاده می شود.این دارو توسط شرکت های ایرانی متعددی تولید می شود.

عوارض جانبی فینگولیمود

• عوارض شایع (%10<):

غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش گاما گلوتامیل ترانسفراز

گوارشی: اسهال، تهوع، درد شکمی

کبدی: افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز

عفونی: آنفلونزا

سیستم عصبی: سردرد

تنفسی: سرفه، سینوزیت

• عوارض نسبتا شایع (%10-1):

قلبی عروقی: افزایش فشارخون، بلوک درجه یک دهلیزی بطنی، بلوک درجه دو دهلیزی بطنی، برادی کاردی

پوستی: ریزش مو

غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش تری گلیسرید سرم

عفونی: عفونت ویروس هرپس، عفونت زونا

سیستم عصبی: تشنج، میگرن

عصبی، عضلانی و اسکلتی: کمردرد، درد دست و پا، سستی

چشمی: تاری دید

تنفسی: تنگی نفس، برونشیت، کاهش عملکرد ریه (ظرفیت انتشار ریه برای کربن مونوکسید)، کاهش حجم بازدم اجباری

۲.تری فلونوماید(TRIFLUNOMIDE)

این دارو که بصورت قرص خوراکی مصرف می شود تعدیل کننده سیستم ایمنی بدن را بر عهده دارد و برای درمان ام اس مخصوصا ام اس عود کننده-فروکش کننده بکار میرود.

شایع ترین عوارض جانبی تبازیو عبارت است از:

•  تغییرات آزمایش خون مربوط به مشکلات کبدی
• نازک شدن و یا ریزش مو
• اسهال
• آنفولانزا
• حالت تهوع
• احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن در پوست

حقایقی در مورد نازک شدن و یا ریزش مو در مصرف کنندگان تبازیو:

در مطالعات بالینی انجام شده مربوط به داروی تری فلونوماید نازک شدن و ریزش مو در بعضی بیماران دیده شده است. در بین افراد مصرف کننده، ۸۷ درصد از بیماران هیچ نشانه ای از نازک شدن و یا ریزش مو را تجربه نکردند و در افرادی هم که تجربه کرده بودند، نشانه های نازک شدن و ریزش مو اغلب به صورت ضعیف تا متوسط دیده شده بود و حتی بدون درمان های اصلاحی، بعد از مدت زمان کوتاهی، وضعیت موی این افراد به حالت اولیه خود باز گشت.

۳.دی متیل فومارات(DIMETHYL FUMARATE)

این دارو برای درمان ام اس عود کننده-فروکش کننده تجویز می شود و در کاهش تعداد و شدت حملات و کند کردن روند ناتوانی موثر است.عوارض جانبی که این دارو به همراه دارد:گرگرفتی،مشکلات گوارشی مثل تهوع ،اسهال،استفراغ،دردهای شکمی،سوئ هاضمه

لازم به ذکر است عوارض گوارشی با مصرف این دارو همراه با غذا تا حدودی کنترل می شود.

۴-ریتوکسیماب(RITUXIMAB)

تزریق این دارو باعث تعدیل سیستم ایمنی بدن می شود تا آنتی بادی ها با تولید بیش از حد باعث آسیب به مفاصل ،پوست و.. نشوند.

عوارض جانبی این دارو خستگی ،بی خوابی،درد،آریتمی،برادی کاردی ،اضطراب،بی اشتهایی ،سینوزیت ،لرز ،اسهال اختلال چشایی و... هستند.

۵ .ناتالی زوماب(NATALIZUMAB)

یکی از قوی ترین داروها برای درمان ام اس است که که برای کاهش علائم ام اس عود کننده در بزرگسالان تجویز میشود که احتمال 70% حمله و 80% ایجاد پلاک جدید را مهار می کند.

مصرف ای دارو برای افراد دارای سابقه ابتلا به PML،واکنش شدید به دارو و تضعیف سیستم ایمنی بدن منع شده است

عوارض این دارو  میتواند شامل : سردرد ، خستگی ، عفونت ادراری ، عفونت ریه ، عفونت حلق و بینی ، (تایسبری ریسک ابتلا به عفونت های مختلف را افزایش می دهد ) ، دردهای پیوسته ، اسهال ، درد اندام ها ، افسردگی ، التهاب واژن ، راش ، حالت تهوع ،درد شکم ، آسیب کبدی ( که علائم آن شامل زردی پوست ، تیرگی ادرار ،حالت تهوع ، استفراغ ، احساس خستگی و ضعف است ) واکنش های آلرژیک حین تزریق (شامل کهیر ، سرگیجه ، حالت تهوع ، خارش

، تنفس صدادار ، قرمزی پوست ، مشکلات تنفسی ، لرز ، کاهش فشار خون ،درد قفسه سینه)

۶- اوکرلیزوماب(Ocrelizumab)

اوکرلیزوماب  پادتن مونوکلونال علیه CD20 است که آنها را بر روی سطح لنفوسیت‌های بی هدف قرار می‌دهد و در نتیجه نوعی داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی محسوب می‌شود. این دارو نخستین داروی پذیرفته شده برای درمان «ام‌اس پیش‌روندهٔ اولیه» است. از عوارض جانبی آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

10%> : عفونت پوستی ، کاهش ایمونوگلوبولینهای سرم (بیشتر از نوعIgM )، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی ، واکنش مرتبط با تزریق

1٪ تا 10٪: افسردگی، اسهال، عفونت ویروس تبخال، کمردرد ، درد اندام، عفونت دستگاه تنفسی تحتانی ، سرفه

۷-اینترفرون بتا آ-1 (INTEFERON BETA-A1)

اینترفرون بتا آ-1در درمان ام اس موثر است و از اینتروفرون های انسانی با روش های بیولوژیکی تهیه می شود که دفعات عود بیماری را کاهش می دهد و در برطرف کردن ضعف و ناتوانی فیزیکی فرد مبتلا موثر است.
این دارو با اسامی تجاری ربیف، رسیژن، سانریف، آونکس، سینووکس، اکتووکس، پلگریدی شناخته میشود.

از عوارض مصرف این دارو می توان سردرد،خستگی، افسردگی، تهوع ، درد های شکمی ، دردهای عضلانی ، کمردرد،لرزشدید، سینوزیت و … را مثال زد.

۸-اینترفرون بتا بی-1(INTERFERON BETA B-1)

اینترفرون بتا بی1 دارای خاصیت ضد ویروس و تعدیل کننده سیستم ایمنی بدن است که در درمان ام اس با کاهش تعداد دفعات حمله کاربرد دارد و با نامهای تجاری بتافرون، اکتوفرون، زیفرون، اکستاویا شناخته میشود.

از عوارض این دارو میتوان به  واکنش های موضع درد،یبوست،اسهال،افزایش فشار خون،تب ،لرز،استفراغ،یبوست و… اشاره کرد.

۹-گلاتیرامر استات(GLATIRAMER ACETATE)

داروی تعدیل کننده ایمنی است به بصورت تزریقی در ایران تولید می شود و همچنین در کاهش عود مجدد بیماری ام اس کاربرد دارد. این دارو برای خانمها در سن بارداری مورد استفاده قرار میگیرد چرا که مطالعات بر روی حیوانات باردار نشانگر این بود که دارو خطری بر روی جنین ندارد، اما مطالعات کافی روی زنان باردار برای میزان خطر روی جنین در سه ماهه اول بارداری انجام نشده است.

این دارو با نامهای تجاری زیر قابل دسترس است:

• گلاتیرامر_فارناک گستر
• گاسپیرامر_داروسازی کاسپین تامین
• گلتزی_زیست دارو دانش
• اسویمر_داروسازی اسوه
• اکتیرامر_اکتوورکو
• سینومر_سیناژن
• گلاکسیر_داروسازی اکسیر
• کوپامر_داروسازی زهراوی
• کوپاکسون_توا

از عوارض این دارو می توان به گشادی عروق، حالت تهوع ، راش پوستی ،التهاب محل تزریق ، ضعف و کمردرد،تپش قلب تنگی نفس ،پوسیدگی دندان، فوریت ادرار و افزایش خارش و تعریق اشاره کرد.

۹-آلمتوزوماب(ALEMTUZUMAB)

این دارو در شرایطی برای بیماران ام اس تجویز می شود که بدن آنها پاسخ کافی به داروهای رایج در درمان ام اس داده است.عوارض مصرف این دارو سردرد،خستگی،سرگیجه،اضطراب،افزایش دمای بدن،حالت تهوع،استفراغ،دردپا،کمردرد،اسپاسم عضلانی و… گزارش شده است.

۱۰-نوانترون میتوکسانترون (NOVANTRON)

دارویی تزریقی برای درمان انواع ام اس پیشرونده ثانویه، پیشرونده - عود کننده، و یا عود کننده بهبود یابنده‌ی در حال بدتر شدن به کار میرود. که به درمان های قبلی پاسخ نداده اند.

مصرف این دارو می تواند عوارض جانبی جدی مثل مشکلات پوستی،مشکلات قلبی ، افزایش 12% ابتلا به سرطان خون داشته باشد.

۱۱-آزاتیوپرین (Azathioprine)

با نام تجاری آزارام  به صورت قرص مصرف می شود و جزو دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن است  در درمان بیماری ام اس کاربرد دارد.

از جمله عوارض مصرف این دارو تب،سرفه،درد سینه و پهلو، لرز،کاهش اشتها،کم خونی،حالت تهوع شدید،اسهال و استفراغ،ضربان قلب،درد مفاصل و ماهیچه ها،سرف و مشکل در تنفس و … می باشد.

۱۲-کورتیکواستروئیدها

التهاب یکی از ویژگی‌های اصلی عود بیماری ام اس است. این می‌تواند منجر به بسیاری از علائم MS شود، مانند: خستگی، ضعف، درد. کورتیکواستروئیدها اغلب برای کاهش التهاب و کاهش شدت حملات MS استفاده می‌شوند.

کورتیکواستروئیدهایی که برای درمان ام اس استفاده می‌شوند شامل متیل پردنیزولون (داخل وریدی) و پردنیزون (خوراکی) هستند.

داروهایی برای درد و سایر مشکلات عضلانی

داروهای مربوط به سفتی عضلات

داروهای مربوط به سفتی عضلات عبارتند از:

۱-باکلوفن (Baclofen)

باکلوفن با اثر بر اعصاب نخاعی باعث کاهش مقدار و شدت گرفتگی های عضلانی شود این دارو در جزو داروهای شل کننده عصبی قرار میگیرد و حتی تسکین دهنده گرفتگی ها و درد های عضلانی است. از شایع ترین عوارض این دارو می توان خواب آلودگی،ضعف و گیجی و در موارد حساس مشکلات تنفسی و تشنج را مثال زد

۲-سیکلوبنزاپرین (فلکسریل)

اثرات این دارو شل شدن عضلات اسکلتی و سرکوب شدن سیستم عصبی مرکزی است و برای گرفتگی عضلات و اسپاسم در مبتلایان ام اس تجویز می شود.

عوارض جانبی این دارو  یبوست،سردرد،خشکی دهان،تاری دید،سرگیجه، تپش قلب ، بی قراری ، خستگی ، ضعف و خواب آلودگی می باشد.

۳-دیازپام (DIAZEPAM)

این دارو آرام بخش و ضد تشنج است اما خواص ضد اسپاسم عضلات هم دارد که به همین علت توسط بعضی از مبتلایان ام اس مصرف می شود.

از عوارض این دارو می توان خواب آلودگی ،افت فشار خون گشادی عروق، سردرد، سرگیجه ، آتاکسی ،تفکرات نامعقول ، گیجی، احساسات ناپایدار،عصبانیت،درد و اختلال تکلم را مثال زد.

۴-تیزانیدین (TIZANIDINE)

این دارو هم مانند سایر داروهای معرفی شده در این بخش خاصیت شل کننده عضلانی دارد و برای پیشگیری و کاهش گرفتگی و انقباض شدید عضلات استفاده می شود.همچنین با تاثیر بر اعصاب مغز ونخائی باعث برطرف شدن درد و ناراحتی می شود.

عوارض جانبی این دارو می شود افت فشار خون ،خواب آلودگی ، سرگیجه ، خشکی دهان،سستی بدن،تکرر ادرار،یبوست،استفراغ،اختلال در عملکرد کبد و... را نام برد.

داروهایی برای رفع خستگی مبتلایان به ام اس

خستگی یکی از علائم رایج در مبتلایان به ام اس است. داروهایی که برای درمان خستگی استفاده می‌شوند شامل موارد زیر است:

۱-مودافینیل (MODAFINIL)

این دارو که بصورت تزریقی است بیشتر برای درمان اختلالات خواب و خواب آلودگی شدید روزانه تجویز می شود اما گاهی جهت درمان خستگی ناشی از  ام اس هم مورد استفاده قرار میگیرد.

از عوارض این دارو سردرد، دردهای شکمی ،تپش قلب ،افزایش فشار خون، اضطراب ، افسردگی ، احساسات ناپایدار، سرگیجه ،اسهال ،خشکی دهان، اختلال چشایی و اختلالات ادراری شامل می شود.

۲-هیدروکلراید آمانتادین (Gocovri)

این دارو  به صورت بالینی در درمان خستگی های بدنی مرتبط با بیماری ام اس استفاده می شود.

۳-فلوکستین (Prozac)

این دارو نیز اغلب برای مبارزه با خستگی های ناشی از ام اس و افسردگی تجویز می شود.

داروهایی برای مشکلات مثانه و روده

بیش از دوازده داروی تجویز شده برای مشکلات مثانه، مانند بی‌اختیاری، مربوط به ام اس وجود دارد. برخی از این داروها عبارتند از:

۱-اوکسی بوتینین (OXYBUTYNIN CHLORIDE)

این دارو برای درمان بی اختیاری و تکرر ادرار،شب ادراری  بی ثباتی عصبی مثانه تجویز می شود. که می تواند به کمک مبتلایان ام اس که این مشکلات را دارند برسد.

از عوارض مصرف این دارو خواب آلودگی،سرگیجه،یبوست ،خشکی دهان،حالت تهوع،کاهش فشار خون،تپش قلب،سردرد،خارش،خشکی پوست ... اشاره کرد.

۲-داریفناسین (DARIFENACIN)

موارد مصرف این دارو برای مشکلات بی اختیاری ،تکرر و فوریت در ادرار است که برای برخی از مبتلایان ام اس هم تجویز می شود.از شایع ترین عوارض این دارو ضعف،سرگیجه،تاری دید،درد معده،تهوع،یبوست،خشکی چشم یا دهان و... اشاره کرد.

۳-ایمی پرامین (IMIPRAMINE)

ایمی پرامین برای شب ادراری و رفع بیماری افسردگی در کودکان تجویز می شود.عوارض جانبی این دارو آریتمی قلبی،حوادث عروق مغزی ،افت فشار خون،تپش قلب،تاکی کاردی،اضطراب،خواب آلودگی،بی قراری ،تشنج،اختلال چشایی،خواب رفتگی اندام،نوروپایی مغزی، توهم،خستگی،افزایش تعریق ،خارش ،حساسیت پوست به مو کهیر و... می باشد.

۴-تولترودین (TOTERODINE)

این دارو برای کنترل ادرار ،بی اختیاری ادرار،احساس فوری دفع ادرار، و همچنین شب ادراری و بی ثباتی مثانه تجویز می شود.

از عوارض مصرف این دارو می توان خشکی دهان،درد قفسه سینه ،سردرد،خستگی ،سرگیجه ، خواب آلودگی ،اضطراب ، عفونت ، درد مفاصل ،خشکی چشم ، اختلال در بینایی، یبوست ، درد های شکمی و... را نام برد.

۵-کلرید تروسپینوم (TROSPIUM CHLORIDE)

از موارد مصرف این دارو می توان درمان تکرر ادرار ،بی اختیاری  فوریت در ادرار و همچنین داروی مقابله برای بیماری اسپاسم اشاره کرد.این دارو هم به صورت خوراکی به صورت ناشتا و هم به صورت تزریقی و شیاف مقعدی یافت می شود.

عوارض مصرف این دارو خشکی دهان ،خشکی چشم ، نفخ ، خشکی بینی ،یبوست،سردرد،احتباس ادراری،راش،سوءهاضمه،عفونت مجاری ادراری و.... می باشد.

سایر درمان های بیماری ام اس

۱- ژل اچ پاتور اچ.پ.ار(ACTH)

مصرف این دارو به صورت تزریق به عضله یا زیر پوست است.که باعث ترشح هورمون های کورتیکوسترون،آلدوسترون و کورتیزول در غده قشر آدرنال می شود. ترشح این هورمون ها سطح التهاب در بدن مبتلایان را کاهش می دهد.

۲-.پلاسما فرز

پلاسمافرز که به عنوان آفرزیس، تبادل پلاسما یا پلکس نیز شناخته می شود یک روش پزشکی است که در آن خون کامل را به اجزای سازنده آن یعنی سلول و پلاسما تبدیل می کنند. سپس پلاسما دور ریخته و با مایع کلوئیدی جایگزین می شود، دوباره با اجزای سلولی ترکیب می شود و به همان بیمار برمی گردد. مایع کلوئیدی معمولاً ترکیبی از آلبومین سرم انسانی یا پلاسمای منجمد تازه است. این کار به نوعی مانند دیالیز کلیه می باشد.

۳- ایمونوگلوبولین داخل وریدی(IVIG)

ایمونوگلوبولین داخل وریدی(IVIG) نوعی روش درمانی است که طی آن مخلوطی از آنتی بادی ها (ایمونوگلوبولین ها) - پروتئین های دفاعی تولید شده توسط بدن در پاسخ به یک بیماری - با هدف بهبود سیستم ایمنی بدن، طی چند روز به داخل ورید تزریق می شود. اعتقاد بر این است که IVIG با تحریک قسمت های خاصی از سیستم ایمنی بدن و سرکوب قسمت های دیگر، به درمان مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) و سایر بیماریهای عصبی کمک می کند.

همانطور که در ابتدای مقاله هم ذکر شد. برای ام اس هیچ درمان قطعی‌ای وجود ندارد اما داروهای موجود  به طور شگفت انگیزی در کنترل بیماری موثر هستند و تحقیقات دانشمندان در زمینه‌ی ام اس همچنان ادامه دارد و هر ساله پیشرفت های زیادی در درمانهای دارویی ام اس رخ میدهد.

بهترین روش در کنترل پیشرفت ام اس تحت نظر بودن توسط متخصص و استفاده منظم از داروها پیگیری یک  زندگی سالم است.

هشدار!

بسیار مهم است که از مصرف خودسرانه ی داروها اجتناب کنید. پزشک شما با معاینات و نگاه به سوابق پزشکی شما؛ دارویی را تجویز میکند. اعتماد به درمان و پزشک بخشی از روند درمان است. تجويز و تعيين دوز دارو به عهده پزشک مي باشد و ام اس سنتر مسئوليتي در خصوص مصرف خود سرانه دارو ندارد.

دارو ها موارد مصرف مختلفی دارند ، ممکن است هدف پزشک در تجویز این دارو ذکر نشده باشد.