[nazanin]

تا به حال نوشابه انرژی‌زا نوشیده‌اید؟ اگر جوابتان مثبت است یک قدم از سلامتی دور شده‌اید.

چون رئیس شورای تغذیه کمیته ملی المپیک با اشاره به محتویات نوشابه‌های انرژی‌زا هشدار می‌دهد کافئین موجود در این نوشیدنی علاوه بر تاثیر منفی در سلامت چشم، باعث افزایش خطر بروز سنگ کلیه شده و شکر آن نیز خطر بروز بیماری دیابت را در پی دارد.

مدتی است نوشیدن این نوع نوشابه‌ها با استقبال عمومی رو به رو شده است و مردم آنها را ـ که معمولا تولید شده در کشورهای دیگر هستند ـ از فروشگاه‌ها برای مصرف در منزل خریداری می‌کنند یا ورزشکان آنها را به امید داشتن انرژی بیشتر در ورزش می‌نوشند، در حالی که این نوع نوشابه‌ها سرشار از کافئین و شکر هستند.

«کافئین موجود در این نوشابه‌ها قدرت جذب بالا را در تمام بافت‌های بدن دارد، روی سلامت چشم تاثیر منفی می‌گذارد و همچنین موجب تشدید بیماری در مبتلایان به سنگ کلیه می‌شود!» این هشداری است که دکتر کاوه خبیری به مردم درباره ضررهای این نوع نوشابه‌ها می‌دهد.

خبیری با بیان این مطلب که مصرف بیش از حد نوشابه‌های انرژی‌زا می‌تواند به نوعی عادت‌پذیری در افراد ایجاد کند، در گفتگو با ایسنا اظهار می‌کند: خستگی‌های مفرط و دفع بیشتر آب در ورزشکار از عوارض دیگر مصرف این نوع نوشابه‌هاست.

رئیس شورای تغذیه کمیته ملی المپیک، شکر فراوان را از دیگر ترکیبات نوشابه‌های انرژی‌زا می‌داند و می‌گوید: میزان شکر موجود در این نوشابه‌ها ‌۱۹ تا ‌۲۰ درصد است که خود به عنوان پایه انرژی می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد.

پوکی استخوان می‌گیرید
رئیس شورای تغذیه کمیته ملی المپیک می‌گوید: نوشابه‌های انرژی‌زا، شکر و کافئین فراوان دارند در حالی که نوشابه‌های ورزشی به منظور متعادل کردن میزان مواد قندی، آب و مواد مغذی مصرف می‌شوند.

وی‌ با بیان این‌که نوشیدنی‌های ورزشی ترکیباتی متفاوت با نوشابه‌های انرژی‌زا دارند، بیان می‌کند: مواد تشکیل‌دهنده نوشابه‌های ورزشی آب، کربوهیدرات (قند) و املاح است که متاسفانه مصرف این نوشابه در میان کودکان و نوجوانان افزایش پیدا کرده است وهیچ تاثیری به غیر از این‌که مشکلات پوکی استخوان را تشدید کند ندارد.

مصرف نوشابه‌های ورزشی مساوی با‌ دوپینگ
خبیری در خصوص نوشیدنی‌های ورزشی که ورزشکاران به صورت دست‌ساز مصرف می‌کنند، می‌گوید: کربوهیدرات این نوع نوشیدنی بیشتر از ‌۸ درصد نباید باشد زیرا مشکلاتی از قبیل افزایش قند و به دنبال آن افزایش انسولین بدن، افت سریع قند خون و احساس خستگی را در پی دارد.

وی می‌افزاید: ورزشکارانی که در مناطق با رطوبت نسبی زندگی می‌کنند یا افرادی که تعریق شدید دارند، چون دفع الکترولیت در این افراد بالاست توصیه می‌شود ‌ مقداری نمک طعام و کلریدسدیم معمولی را در ‌۱ تا ۱٫۵ ‌گرم این ‌محلول اضافه کنند.

خبیری ادامه می‌دهد: برخی کارخانه‌های تولیدکننده نوشابه‌های ورزشی در جهت ایجاد رقابت برای فروش، ترکیباتی که روی بطری قید نمی‌شود را اضافه می‌کنند که به نوعی ورزشکار را ترغیب کند از انواع مارک‌های خاصی از نوشیدنی استفاده کند که ‌مساله عدم قید ترکیبات، ممکن است خطرآفرین باشد.

رئیس شورای تغذیه کمیته ملی المپیک با بیان این مطلب که این نوشابه‌ها بیشتر جنبه عوام‌پسندانه پیدا کرده است، ابراز می‌کند: مصرف نوشابه‌های ورزشی تولید کارخانه‌ها به هیچ وجه به ورزشکاران و افراد عادی توصیه نمی‌شود و جزو مواد ممنوعه برای ورزشکاران است، اگر فردی از روی ناآگاهی از این مواد استفاده کند و تست دوپینگ انجام دهد جواب آزمایش او مثبت خواهد بود.

---

نوشابه هاي انرژي زا در واقع نوشيدني هايي هستند که افزودني هايي از قبيل محرک هاي مجاز، ويتامين ها (خصوصا ويتامينB ) و مواد معدني که توليد انرژي مي کنند، در آنها بکار رفته است. ديگر مواد تشکيل دهنده اين نوشيدني ها اغلب; کافئين، گياه گوارانا (guarana )، دانه قهوه، ساخارين، کراتين و... هستند. در برخي از آنها ممکن است مقدار زيادي گلوکز يا شکر نيز بکار رفته باشد. اين نوع از نوشيدني ها بيشتر در ميان جوانان، دانش آموزان، افراد پرتحرک و ورزشکاران طرفدار دارد. براي اينکه اين نوشيدني ها هر چه بيشتر به نوشابه هاي عادي شبيه شوند، به اغلب آنها اسانس و رنگ اضافه مي کنند.
x تاريخچه: Cola Jolt (نوشابه اي با ميزان کافئين بسيار زياد) بعنوان اولين نوشابه انرژي زا از سال1980 در آمريکاي شمالي به بازار آمد. در اين نوشابه درصد کافئين و شکر بيشتر از حد معمول بود و خريداران آن اغلب جوانان، افراد پرتحرک و متخصصين بودند. هر چند خريداران مي دانستند اين نوشابه صد در صد سالم نيست، اما همين که به آنان امکان مي داد ساعات بيشتري از روز را کار کنند برايشان کافي بود. بعدها اين نوشابه در ميان افرادي که کارهاي فني انجام مي دادند رايج شد. امروزه در بين متخصصين کامپيوتر، هکرها و بطور کلي افرادي که ساعت ها مقابل کامپيوتر مي نشينند و کمتر مي خوابند، بيشترين مصرف را داراست. Cola Jolt هنوز بعنوان يک نوشابه انرژي زاي شناخته شده در سراسر دنيا به فروش مي رسد. در حال حاضر Bull Reb هفتاد درصد از بازار فروش اين نوع نوشابه ها را در دست دارد. در کشور ژاپن قدمت اين نوشابه ها به سال1960 برمي گردد، در آن زمان اين نوشيدني در بطري هاي دارو به فروش مي رسيد. آندسته از کارگران ژاپني که مجبور بودند شب ها بيدار بمانند از آن استفاده مي کردند. لازم به ذکر است که اوايل قرن21، افزيش تعداد و نوع اين نوع نوشابه ها، بازار نوشابه هاي الکلي را تحت تاثير قرار داد.
x تفاوت با نوشابه هاي انرژي زا با نوشابه هاي ورزشي: نوشابه هاي انرژي زا با نوشابه هاي ورزشي (brinks sports ) متفاوت هستند. اکثر نوشابه هاي انرژي زا شکر و کافئين فراوان دارند، در حاليکه نوشابه هاي ورزشي براي متعادل کردن ميزان مواد قندي، آب و مواد مغذي مصرف مي شوند و درصد به کار رفته اين مواد در آنها معادل مقداري است که در بدن موجود است.
x آيا اين نوشابه هاي انرژي زا اعتيادآور هستند؟ تنها مواد اعتيادآوري که در اين نوشابه ها وجود دارند، «کافئين» و گياه «گوارانا»(guarana ) است که مصرف زياد و طولاني مدت آن ها باعث عادت مي شود.(درصد اين مواد در نوشابه هاي انرژي زا تقريبا با مقدارشان در قهوه برابراست، البته ميزان کافئين در انواع مختلف قهوه ها بسته به ميزان برشته شدن دانه هايش، متفاوت است) و از آنجائي که ترک اين مواد، کار سختي نيست و سردرد از اصلي ترين عواقب آن است، بايد گفت که اعتياد به نوشابه هاي انرژي زا معمولا جنبه رواني دارد.

[نازلی]

عوارض نوشابه انرژي ‌زا
کارشناس مواد خوردني و آشاميدني معاون غذا و داروي دانشگاه علوم پزشکي يزد گفت: با توجه به اين که مصرف زياد نوشابه ‌هاي انرژي زا عوارض بسياري را براي فرد به دنبال خواهد داشت، مبتلايان به بيماري‌ هاي قلبي، کودکان کم سن و زنان باردار بايد از مصرف اين نوشابه‌ ها جدا پرهيز کنند.

محبوبه مهدي پناه در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) منطقه يزد، با بيان اين که مصرف نوشابه‌ هاي انرژي زا مي ‌تواند عوارضي را به دنبال داشته باشد، اظهار داشت: پزشکان عقيده دارند آنچه که بر اثر مصرف اين نوشابه ‌ها انرژي کاذب در بدن ايجاد مي ‌کند، مقدار زيادي شکر و کافئين است که براي سلامتي مضر است و مي‌ تواند سبب افزايش ضربان قلب شود.

وي بيان کرد: در مصرف اين نوشابه‌ ها، کبد مقدار بيشتري قند به جريان خون مي ‌فرستد تا انرژي بيشتري توليد شود و اين اتفاقات ناخوشايند باعث مي‌ شوند که فرد احساس انرژي بيشتري کند.

وي با اشاره به بررسي کميته علمي غذايي کميسيون اروپا در مورد خطر کافئين موجود در نوشابه‌ هاي انرژي زا گفت:‌ گرچه اين نوع نوشابه‌ ها در مقدار متعادل براي مصرف عمومي بي ‌خطر هستند اما کودکان و نوجواناني که دو قوطي يا مقدار بيشتر از اين نوشابه‌ ها را مصرف مي‌ کنند ممکن است دچار تحريک پذيري يا اضطراب شوند.

همچنين زنان باردار نبايد اين نوشابه‌ ها را مصرف کنند؛ چرا که اثرات کافئين بر روي جنين نامعلوم است.

کودکان و زنان باردار از مصرف نوشابه ‌هاي انرژي ‌زا خودداري کنند.مهدي پناه از کار افتادن کليه‌ ها را از ديگر عوارض مصرف بالاي نوشابه‌ هاي انرژي ‌زا عنوان کرد و افزود: در کنار اين مشکلات، مختل شدن کار کليه باعث مي‌ شود مقدار بيشتري از آب بدن از دست برود که اگر فرد در حال ورزش کردن باشد، به علت عرق کردن به سادگي دچار افت شديد آب بدن مي ‌شود.

همچنين سکته مغزي و قلبي در افرادي که مبتلا به صرع يا بيماري ‌هاي مغزي يا قلبي هستند از عوارض جانبي نوشابه‌ هاي انرژي زا هستند.

وي همچنين در ادامه به بروز مشکلات دهان و دندان در مصرف کنندگان اين نوع نوشابه‌ ها اشاره کرد و گفت: نوشابه‌ هاي انرژي زا براي دندان ها مضر است و آن چه توليد کنندگان اين نوشابه‌ ها در مورد آن ها بيان مي‌ کنند غير واقع بينانه است و درصد بالايي از مواد فاسد کننده دندان در آن ها وجود دارد. گرچه اين نوشابه‌ ها به تقويت انرژي براي مدت زمان کوتاهي کمک مي‌ کنند اما به دليل دارا بودن اسيد براي سلامت دندان ‌ها مضر هستند.



اين کارشناس يادآور شد: دندانپزشکان معتقدند که مواد به کار رفته در اين نوع نوشابه‌ ها نه تنها براي سلامت دندان ها بلکه براي سلامت دهان و لثه مضر بوده و موجب ابتلا افراد به پُر فشاري خون نيز مي‌ شود. همچنين موادي که به سلامت دندان ها آسيب مي‌ زند تا حد زيادي نيز موجب بروز پوکي استخوان در افراد مي ‌شود.

وي گفت: مشخص شده است اگر تا مدت 30 دقيقه پس از مصرف اين نوشابه ‌ها، مسواک زده نشود مواد موجود روي دندان ها سخت ‌تر شده و به راحتي از روي دندان و لثه پاک نخواهد شد.

مهدي پناه در پايان گفت: کودکان کم سن، افرادي که به کافئين حساسيت دارند، مبتلايان به بيماري ‌هاي قلبي عروقي و زنان باردار نبايد از اين نوشابه‌ هاي انرژي زا استفاده کنند.