2013/03/08, 06:56 PM
پرستاری ام‌اس در موسم حج تمتع
۱۳۹۱/۱۰/۰۲ پیام ام اس دیدگاه
سمیرا رحیمی -کارشناس پرستاری
مقدمه: مولتیپل اسکلروزیس (Multiple sclerosis) یا MS که در انگلیسی disseminated sclerosis و در فرانسوی sclerose enplaques نامیده می شود، نوعی بیماری مزمن دستگاه عصبی مرکزی است که با از بین رفتن غشای میلین در برخی از اعصاب مغز و نخاع به صورت تکه‌های کوچک مشخص می‌شود. از بین رفتن غلاف میلین باعت اختلال در انتقال پیام های عصبی می شود. علت این بیماری ناشناخته است. در افراد بالغ جوان بین ۲۰ تا ۴۰ سال شایع تر بوده و میزان ابتلا در زنان کمی بیش از سه برابر مردان است.مولتیپل اسکلروزیس(MS) یک بیماری التهابی مزمن است که با ضایعات دمیلینه در مغز، طناب نخاعی و عصب چشمی مشخص می شود. تخمین زده می شود که بین ۲۵۰۰۰۰ تا ۳۵۰۰۰۰ نفر در ایالات متحده مبتلا به MS هستند و تقریباً هر هفته ۲۰۰ مورد جدیدMS تشخیص داده می شود.
اتیولوژی(علت یابی):
علل این بیماری به شکل دقیق مشخص نمی باشد. بیشتر متخصصان معتقدند که MSاحتمالاً از یک تغییر در سیستم ایمنی، یا تماس با عوامل محیطی(عوامل عفونی) یا هر دو ایجاد می شود. شواهد نشان می دهند که سیستم ایمنی نقش مهمی در پاتوژتر MS دارد. تا امروز، هیچ عامل عفونی به عنوان یک عامل مسبب MS شناخته نشده است.
انجام اعمال و مناسک حج از جمله سعی بین صفا و مروه با بیش از ۵/۳ کیلومتر پیاده روی توسط هر زائر وقوف در عرفات و مشعر ، بیتوته در منا ،رمی جمرات و…، کم آبی و تغییرات عادات خواب و بیداری، ازدحام جمعیت و سر و صدای محیطی معمولا می تواند بیماران مبتلا به ام اس را با مشکلاتی روبرو سازد.
مشکلات بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس در سفر حج: اگرچه سفر روحانی حج شادابی وصف ناپذیری را در زائران ایجاد می کند اما نگرانی های زائران از وضعیت سلامتی و اقتصادی خانواده خود و تغییر محیط، اضطراب و استرس هایی را از قبیل تفاوت های اقلیمی، فرهنگی و بهداشتی ،احساس غربت، تغییرات غذایی و تغییر در ساعات خواب و بیداری، استراحت ناکافی، اجبار در همراهی با کاروان، تغییر ذایقه و رژیم غذایی محدود، دفع آب و الکترولیت ها به همراه تعریق زیاد به علت پیاده روی های مکرر و طولانی و افزایش فعالیت ، معمولاً می تواند آرامش زائران را با چالش روبرو سازد طولانی بودن این سفر(بین ۳۰ تا ۴۰ روز ) ناسازگاری غذاهای سرو شده در عربستان با ذائقه زائران،همچنین تغییر نحوه خوابیدن و الزام رعایت شرایط خاص به علت تغییر فضای خواب و محدودیت فضا و مکان و تغییر آن و در مجموع متفاوت بودن شیوه زندگی و سلیقه هم اتاقی ها و اضطراب زائران از انجام نامطلوب اعمال و مناسک،آنان را با استرس های بیشتری مواجه می کند.
پیاده روی های طولانی مناسک حج خصوصاً اگر در گرمای هوا باشد با تغییر در محتوای آب و الکترولیت های بدن ممکن است سبب اختلال عملکردی اعضاء متعدد بدن و تشدید گذرای علائم MS شود.
استرسورهای مذکور و خستگی فیزیکی بدن به علت فعالیت زیاد و پیاده روی های طولانی مناسک حج به خصوص اگر در گرمای هوا باشد با تغییر در محتوای آب و الکترولیت های بدن ممکن است سبب اختلال عملکردی اعضاء متعدد بدن شود. به عنوان مثال عدم تعادل الکترولیت هایی مثل سدیم پتاسیم کلسیم و منیزیم سبب بروز اختلال در دستگاه عصبی مرکزی و سبب تشدید گذرای علایم MS می شود. با در نظر گرفتن این مشکلات که می تواند سبب شعله ور شدن علایم بیماری MS شود پرستار باید ضمن بررسی دقیق شرایط فیزیکی زائر به وی اطمینان خاطر دهد که در طول ایام حج مشکل خاصی را نخواهد داشت زیرا خوراک،پوشاک و وسایل رفاهی و دیگر نیازهای آنان به وسیله مسوولان تامین شده است و مسوولان کاروان ها و روحانیون کاروان آنها را در انجام مناسک حج تنها نخواهند گذاشت و البته این مساله را باید به مدیران کاروان ها نیز گوشزد کرد که از عوامل به وجود آورنده اضطراب در این بیماران خودداری شود.
کنترل علایم بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس در سفر حج:
انجام مناسک حج و اعمال زیارتی اماکن مقدسه مستلزم سلامت روحی و جسمی فرد است. زائران باید سلامت و توان جسمانی مناسب داشته باشند تا بتوانند اعمال را به بهترین شکل ممکن انجام دهند و در طی مدت اقامت در این اماکن مقدسه با رعایت برخی مسایل خاص، سلامت جسمی خود را حفظ کنند تا خدشه‌ای به انجام اعمال وارد نشود و زائران با کوله باری از آرامش روحی و روانی و سازندگی در جهت زندگی بهتر و سالم تر به سرزمین خویش بازگردند.
در این خصوص بر آن شدیم تا در زمینه مشکلات سلامت بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس در حج و زیارت نکاتی را به صورت اجمالی ارایه کنیم.
معمول ترین علایم وابسته به MS عبارتند از خستگی- افسردگی- انقباض عضلانی، درد، مثانه نوروژنیک و اختلال عملکرد جنسی. در صورت درمان نشدن، این علایم می توانند بدتر شده و یا علایم دیگر را تسریع کنند. به خصوص خستگی و افسردگی که می توانند سبب کاهش فعالیت های بیمار و در نتیجه افزایش اسپاسم و درد شوند. برای دستیابی به کنترل موفق علایم، کنترل چندگانه برای جلوگیری یا توقف چرخه علایم مورد نیاز است. ارتباط موثر، آموزش، تمرین های ورزشی، حمایت حرفه ای و مداخلات دارویی برای کنترل موثر علایم MS حیاتی هستند.
معمول ترین شکایت از MS، که ۸۰ تا ۹۷درصد بیماران مبتلا به MS را درگیر می کند، خستگی است. در حالی که علت واقعی آن واضح نیست، مشخص شده که اسپاسم، افسردگی و ضعف خستگی را تشدید می‌کنند. خستگی قبل و در طی حملات شدید و با افزایش درجه حرارت بیشتر می شود.
*** درمان‌های غیر دارویی برای کاهش خستگی ناشی از MS شامل مصرف نوشیدنی های خنک، ورزش های ایروبیک و استراحت می باشند.
*** کنترل دارویی خستگی: کاربرد محرک های عصبی ثابت شده است و خستگی ناشی از MS را کاهش می دهند. هرچند، تا امروز هیچ یک از این ترکیبات برای درمان خستگی ناشی از MS تاییدیه FDA را کسب نکرده اند.
*** چون برخی داروها خواب آلودگی ایجاد کرده، به افزایش خستگی کمک می کنند، بیمار باید این داروها را به جای ساعات بیداری در هنگام رفتن به رختخواب مصرف کند.
یک اختلال معمول خلقی در بیماران مبتلا به MS، افسردگی است. تخمین زده می شود که ۵۰ درصد بیماران مبتلا به MS به علت بروز افسردگی به پزشک مراجعه می‌کنند. بسیاری معتقدند که خستگی و افسردگی با یکدیگر ارتباط دارند چون افسردگی، خستگی را و خستگی، افسردگی را ایجاد می کند.
*** روان درمانی به عنوان یک درمان غیر دارویی توصیه می شود.
رژیم های ورزشی فعال و غیر فعال، تمرین های انعطاف پذیری حرکتی، ورزش های ایروبیک و روش های آرام سازی اختیاری یا relaxation، از راه های غیردارویی درمان انقباض عضلانی بیماران مبتلا به ام.اس است.
به طور تخمینی ۴۰ تا ۷۰ درصد بیماران مبتلا به MS انقباض عضلانی را تجربه می کنند. براساس محل ضایعه، اسپاسم می تواند در گروهی از عضلات مختلف نمایان شود. هرچند، بسیاری از بیماران برای برطرف کردن علایم به دارو نیاز پیدا می کنند. مداخلات غیر دارویی برای انقباض عضلانی شامل:
*** رژیم های ورزشی فعال و غیر فعال، تمرین های انعطاف پذیری حرکتی، ورزش های ایروبیک و روش های آرتم سازی اختیاری یا ریلکسیشن.
درد عصبی غالباً در بیماران مبتلا به MS رخ می دهد. گزارش شده است که بیش از ۸۰ درصد بیماران از درد عصبی که با احساس سوزش مشخص می شود، رنج می برند. درد عصبی با کرخی و مورمور شدن به خصوص در اندام های تحتانی آغاز می شود. دردعصبی یک پیش آگهی خوب برای MS است.
حدود ۸۰ درصد بیماران، مشکلات وابسته به مثانه را در زمان تشخیص بیماری MS دارند. پس از گذشت ۱۰ سال، تا ۹۶درصد بیماران در طی دوره بیماری علایم مثانه را داشته اند. ضایعات در دستگاه های شبکه نخاعی و قشرنخاعی کناری، مسوول ایجاد مشکلات ادراری هستند. مشکلات نوروژنیک مثانه می تواند یک طیف گسترده از عوارضی مانند ناتوانی در نگه داشتن، تکرر و اورژانس ادرار ایجاد کند. این مشکلات می توانند ضعف در تخلیه یا نقصی در نگه داشتن ادرار یا ترکیبی از هر دو باشند. نقص در تخلیه از مثانه پر کار ایجاد می شود و نقص در نگه داشتن ادرار نتیجه ضعف در عضله دترسور می باشد. نقص در نگه داشتن ادرار معمول ترین مشکل مثانه است که در بیماران مبتلا به MS دیده می شود.
*** داروهای مسدودکننده درمان ارجح برای این حالت هستند. پرستاران باید به بیماران آگاهی بدهند که این داروها فشارخون را کاهش داده و ممکن است سرگیجه شدید به خصوص پس از نخستین دوز ایجاد کنند. اگر چه دارو ها معمولاً در درمان مشکلات نوروژنیک مثانه در بیماران مبتلا به MS موثر هستند.
*** برخی بیماران به کاتترهای Self-intermittent یا کاتترهای کاندومی نیاز پیدا می کنند.
اے دنیا کے مسافر منزل تیری قبرھیں اے کر رھا ھیں جو تو دو دن کا یہ سفرھیں موت ھیں تیرا ان دیکھا ساتھی آچانگ تجھے نگل لے گا:ای مسافر دنیا خونه ی توقبر است ای که هرکاری میکنی سفر دو روزه هست مرگ رفیق ندیده ی تو است یکهو نفست رو می گیره
