[شهرزاد]

با مطالعه تاریخ در می یابیم جذام یکی از قدیمی ترین بلایایی است که بشر با آن دست به گریبان بوده است . اولین نمونه های جذام ، در مناطقی از جمله هند و مصر دیده شد و تا مدتها تصور می شد که این بیماری ارثی ، عذابی از جانب خداوند است. اما در سال 1873، یک پزشک نروژی به نام « گرهارد هانریخ آرمورهانسن» کشف کرد که عامل واقعی جذام، باسیلی به نام « میکو باکتریوم لپرا» است.

هم اکنون نیز جذام، یکی از بزرگترین مشکلات سلامتی ، در بسیاری ازکشورهای در حال توسعه ، محسوب می شود. درآغاز سال 1998، بیش از هشتصد هزار بیمار مبتلا به جذام به ثبت رسید .
در حالی که تا یک سال پیش از آن، تقریباً هفتصد هزار نمونه جدید، دیده شده بود . در مجموع به نظر می رسد بیش از یک میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند که بیشتر آنها در آسیای جنوب شرقی ، آفریقا و آمریکای لاتین پراکنده شده اند و تنها درهشت کشور هند، ماداگاسکار، بنگلادش، میانمار، نپال و نیجریه می توان حدود 91 درصد از کل این بیماری را شناسایی کرد.




جذام چیست؟
جذام یک بیماری مزمن مسری است که به وسیله باسیل های مقاومی به نام میکوباکتریوم لپرا به وجود می آید . پوست و اعصاب، مهمترین مناطقی هستند که هدف این باسیل ها قرار می گیرند . هر چند که سایراندام های بدن نیز چندان از حمله این بیماری، مصون نیستند. به خصوص دست، پا، صورت و چشم ها ممکن است دچاراین ضایعه شوند. چون عصب این اعضا از بین می رود، بیمار آسیب دیدگی و سوختگی حاصل از بیماری را احساس نمی کند و ضایعات حاصله ممکن است تبدیل به زخم شوند . به علاوه این بیماری ممکن است خود را به صورت ضعف ماهیچه ها و فلج نیز نشان دهد و در نتیجه، معلولیتهای جدی از قبیل از شکل افتادگی عضو یا حتی کوری و از بین رفتن انگشتان دست و پا به وجود خواهد آمد.





چگونگی سرایت و انواع جذام
جذام عمدتاً با قطرات بسیار ریز آب بینی می تواند پراکنده شود . بهداشت و وضعیت زندگی نیز در انتقال بیماری، نقش موثری دارند. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، هیچ وقت متوجه نمی شوند که به این باکتری آلوده شده اند. درمیان این بیماران، عکس العمل سیستم ایمنی، نوع جذامی را که به آن مبتلا شده اند، مشخص می کند . انواع جذام عبارتند از:

پسی – باسیلاری: بیماری جذامی با تعداد نسبتاً کمتر باکتری.

مالتی – باسیلاری: چون بیماران جذامی مالتی، تعداد بیشتری از باسیل ها را در بدن خود دارند، بیماری آنها واگیر دارتر خواهد بود، ضایعات پوستی بیشتری خواهند داشت و درمان طولانی تری در انتظارشان است.




علایم این بیماری
رنگ پریدگی پوست و بی حسی، اولین علایم جذام هستند . در بیماران مالتی- باسیلاری ، بسیاری از اندام های دیگر مانند غدد لنفاوی، بینی، بیضه و کلیه ها نیز ممکن است درگیر شوند . اما مهمترین معلولیت ناشی از جذام، درگیری اعصاب بالاتنه است که درنتیجه آن، بی حسی یا اختلال حرکتی در یک سری عضلات مشخص، به وجود می آید.



درمان جذام

از آن جا که تمامی میکوباکتریوم های فعال قابل کشته شدن هستند، جذام یک بیماری قابل درمان است. چند دارو درمانی، موثرترین درمان پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی برای بیماری جذام است . البته بیماران برای معالجه کامل، باید به صورت مرتب داروهای خود را طی دوره های نسبتاً طولانی مصرف نمایند . یک دوره 6ماهه برای بیماران پسی – باسیلاری و یک دوره 24-12 ماهه برای بیماران جذامی مالتی – باسیلاری کافی خواهد بود. جذام بیشتر از هر چیز، یک بیماری معلولیت آور است از این رو، هدف از کنترل برنامه ها، علاوه بر قطع انتقال باکتری و درمان بیماران، کاهش ناتوانی و معلولیت آنها نیز هست.
آنچه که در این بیماری اهمیت دارد، آغاز سریع درمان است . یعنی پیش از آن که اولین علایم معلولیتها ظاهر شوند.



شایان ذکر است که جذام هنوز یکی از معضلات جدی سلامت عمومی است . با وجود این ، برای کنترل آن هیچ کار جدی صورت نگرفته است . از هنگامی که راه درمان موثر برای آن پیدا شد، امکان پیشگیری از شکل افتادگی اندام ها و معلولیت وسرعت در بهبود، فراهم گردید . البته به یاد داشته باشید که این فقط درصورتی امکان پذیر است که درمان تا حد امکان، سریع آغاز شود.
بيماري جذام به طور مستقيم از حيوان به انسان سرايت مي کند
انتقال جذام تنها در ارتباطات نزدیک طولانی مدت در یک محیط سربسته ممکن است ، به شرطی که شخص بیمار تحت درمان نباشد .

بیمار از طریق عطسه یا سرفه در فضای محدود بیماری را انتقال می دهدمحققان علوم پزشکی گونه ای از جذام را در گورکن ها یافته اند که در بسیاری از مردمان ساکن در جنوب امریکا نیز مشاهده می شود و در واقع می توان گفت که این بیماری به طور مستقیم از حیوان به انسان منتقل می شود. به گفته محققان ، این نخستین بار است که ثابت می شود بیماری جذام بین انسان و گورکن مشترک است.




بر اساس مقاله محققان که در شماره اخیر نشریه پزشکی نیوانگلند منتشر شد ، این بیماری که اغلب در هند یافت می شود احتمالا از امریکا منشا گرفته و در انسان هایی که گورکن ها را شکار می کنند یا قصاب ها که با گوشت سر و کار دارند ، مشاهده می شود. به گزارش خبرگزاری فرانسه ،‌ جذام یک بیماری عفونی مزمن است که پوست و اعصاب محیطی را درگیر می کند ولی محدوده وسیعی از تظاهرات بالینی را شامل می شود .

نود و پنج درصد از افراد نسبت به این بیماری ایمنی طبیعی داشته و اصلاً به آن مبتلا نمی شوند .
حدود یک تا دو میلیون نفر در دنیا از عوارض این بیماری رنج می برند .این بیماری در نود و یک کشور دنیا دیده می شود ولی هفتاد درصد موارد جذام در سه کشور هند ، میانمار و نپال قرار دارد .عامل بیماری نوعی باکتری با عنوان مایکوباکتریوم لپره می باشد که رشدی بسیار آهسته دارد.

انتقال جذام تنها در ارتباطات نزدیک طولانی مدت در یک محیط سربسته ممکن است ، به شرطی که شخص بیمار تحت درمان نباشد .بیمار از طریق عطسه یا سرفه در فضای محدود بیماری را انتقال می دهد .

عموماً اولین علامت بیماری در نقاطی از پوست ظاهر می شود که کمی قرمز و سیاه تر و یا کم رنگ تر از پوست طبیعی می شود .این نقاط ممکن است بی حسی و عدم رویش مو در محل را به همراه داشته باشند .در بعضی از بیماران ممکن است تنها انگشتان دستها و پاها دچار بی حسی شوند