امتیاز موضوع:
  • 2 رأی - میانگین امیتازات : 4
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
بیماری ام اس و ویروس HTLV-1
#1
مولتيپل اسكلروزيس و ویروس HTLV-1

دكتر رضا بوستاني
گروه داخلي مغز و اعصاب- دانشگاه علوم پزشكي مشهد


[تصویر:  180px-HTLV-1_EM_8241_lores.jpg]


مولتيپل اسكلروزيس سردسته بيماريهاي تخريب ميلين مي باشد كه از نظر آسيب شناسي با تخريب و بازسازي ميلين و در ادامه با تخريب آكسونال مشخص مي شود .
ويژگي مهم MS گسترش ضايعات در مكان و زمان مي باشد . استفاده از MRI وپتانسيل هاي فراخوانده مي تواند به خوبي وسعت پراكندگي ضايعات را در سيستم عصبي
نشان دهد . از نظر باليني بيماري MS به طور معمول با دوره هاي عود و بهبودي ( RRMS ) مشخص مي شود كه اين نوع ، شايعترين شكل تظاهر بيماري MS مي باشد.
اين بيماران احتمال دارد در ادامه سير پيشرونده به خود بگيرند، و يا اينكه حملات متعددي از بيماري وجود داشته باشد اما سير بهبودي چندان واضح نباشد وحتي بيماري
به سمت بدترشدن علائم سير نمايد ( RRMS ) در بعضي از انواع MS , بيماري از ابتدا سير پيشرونده دارد وحمله ها ي واضحي از بيماري ديده نمي شود (PPMS) . این
انواع MS گاهی به طور انحصاري نخاع را درگير مي كنند (ميلوپاتي) ، كه دراين صورت ميتواند تابلوي باليني مشابه HAM/TSP داشته باشد. بررسي متون قديمي در نواحي
آندميك HTLV-I همچون ژاپن نشان ميدهد كه در گذشته دوشكل متفاوت از MS در این نواحي وجود داشته است؛ يك فرم آن كه با علائم پيشرونده نخاعي بروز مي نمايد
و متخصصين ژاپني در اصطلاح به آن تيپ ژاپني مي گفتند وفرم دوم كه با دوره هاي عود وبهبود مشخص ميشود دراصطلاح فرم غربي MS نام داشت. بتدريج موارد ژاپني MS
كمتر و موارد غربي بيشتر ديده مي شد. بعضي ازاين محققين علت اين تغييرالگو را مربوط به غربي شدن شيوه زندگي ژاپني ها مي دا نستند اما بطورعمده معتقدند اين
تغيير مربوط به شناخت HTLV-I و ميلوپاتي ناشي از آن است وبسياري ازمواردي كه درگذشته MS ژاپني ناميده مي شد در واقع HAM/TSP بودند. اما شباهت هاي ديگري
بين عوارض عصبي HTLV-I و MS وجود دارد كه گاهي افتراق اين دو بيماري را ازهم مشكل مينمايد.
در ادامه بحث به مواردي از آنها اشاره مينمائيم :

HAM/TSP -1 و MS هر دو در خانم ها شايع ترهستند واز نظر توزيع سني هم تا حدودي مشابه مي باشند.

2- مواردي از HAM/TSP گزارش شده است كه در آن دوره هاي عود و بهبود ديده ميشود واين مشابه موارد RRMS می باشد. برعكس موارد PPMS تا حدود زيادي شبيه HAM/TSP می باشد .

3ـ از نظر آسيب شناسي تغييرات ايجاد شده در MS و HAM/TSP تا حدودي مشابه ميباشند. درهردو بيماري تخريب ميلين و درادامه ضايعه آكسونال رخ ميدهد. وشدت
ناتواني ايجاد شده در MS و HAM/TSP متناسب با شدت ضايعات آكسونال در اين بيماران مي باشد.

4- تغييرات ايمونولوژيك مايع مغزي نخاعي در MS و HAM/TSP مشابه يكديگر مي باشد. درهردو بيماري ، باندهاي اليگوكلونال ديده ميشود واندكس IgG افزایش می یابد .

5- مواردي از MS بويژه اشكال پيشرونده اوليه وجود دارد كه درآنها تغييرات واضحي در MRI ديده نميشود ويا تغييرات مشاهده شده منطبق بر معيارهاي مك دونالد يا باركف
نبوده و براي MS تشخيصي نمي باشد. از طرف ديگردر MRI مغز بيماران HAM/TSP نيز تغييراتي گزارش شده است كه تا حدودي مشابه آن چيزي است كه در MS ديده ميشود.

6- در MS و HAM/TSP احتمال اختلال در پتانسيل هاي فرا خوانده اعم از بينايي، شنوايي و سوماتو سنسوري وجود دارد .

با توجه به موارد فوق بنظر ميرسد حداقل ازنظر پاتو فيزيولوژي شباهت هايي بين HAM/TSP و MS وجود داشته باشد. با وجود پيشرفت هاي چشمگير در جنبه هاي
مختلف تشخيص و درمان بيماري MS هنوز علت اين بيماري شناخته نشده است . شايد مجموعه اي ازعوامل محيطي واستعداد فردي درايجاد آن دخالت داشته باشند.
يكي از مهمترين عوامل محيطي كه در سال هاي اخير بيشتر مورد توجه قرار گرفته است، دخالت عوامل ميكروبي اعم از ويروس ها يا باكتريها مي باشد. دخالت عواملي
همچون رترو ويروس ها ( از جمله HTLV-1 ) رپس ويروس ، كلاميد يا و... در ايجاد ، MS مطرح شده است و دربعضي موارد حتي توانسته اند ژنوم ويروس را از بافت هاي
مبتلا استخراج نمايند .
با توجه به شباهت هاي آسيب شناسي ضايعات ايجاد شده ثانوي به عفونت هاي ويروسي با MS , بعضي از محققين معتقدند كه MS در واقع يك سندرم باليني است و
از نظر اتيولوژي گروه هتروژني از علل مختلف ميتوانند مسبب آن باشند .
در اغلب منابع موجود براين مسئله تأكيد شده است كه براي تشخيص MS مي بايست سايرعللي كه ميتوانند تظاهرات مشابهي ايجاد نمايند رد شوند.
به عبارت ديگر (( تشخيص دقيق MS نه فقط براساس يافته هاي باليني و فراباليني ( MRI پتانسيل هاي فراخوانده و يافته هاي CSF ) بلكه بر اساس رد سايرعلل مي باشد )) .
اين مسئله در نواحي آندميك HTLV-I از جمله خراسان رضوي اهميت زيادي دارد. اما گاهي رد يا اثبات دخالت HTLV-I در ايجاد علائم بيمار بسيار مشكل مي باشد.
براي مثال بسياري از افراد آلوده به HTLV-I هرگز به HAM/TSP مبتلا نميشوند، به عبارت ديگر ناقل سالم مي باشند . البته همين فرد احتمال دارد به MS مبتلا شده باشد.
بنابراين فقط سرولوژي مثبت HTLV-I براي اثبات HAM/TSP كافي نمي باشد. از طرف ديگر مواردي از HAM/TSP گزارش شده اند كه در اصطلاح
Seronegative ( آزمايش سرولوژي منفي ) می باشند .
بعضي از محققين علت اين مسئله را نقص درژنوم ويروس در فعال كردن سيستم ايمني فرد درجهت توليد پادتن و يا تاخير در توليد پادتن از سوي ميزبان ميدانند.
بنابراين دراين موارد بررسي PCR كمك كننده خواهد بود. ضمن اينكه بررسي آلودگي به HTLV-I و ابتلا به HAM/TSP در خانواده فرد هم مي تواند كمك كننده باشد.
افتراق MS از تظاهرات عصبي HTLV-I هنگامي مشكل تر ميشود كه با تابلوهاي ناشايع HTLV-I همچون نوريت اپتيك ، سندرم مخچه اي و يا پلاك هاي مغزي مشابه
MS روبرو مي شويم .
دكتر اعتمادي و دكتربوستاني تعدادي ازاين موارد را درپنجمين كنگره بين المللي MS ( تهران- 1387 ) گزارش نمود ه اند و دراينجا به دومورد ازآنها اشاره مينمائيم :

( برای مشاهده تصاویر MRI این دو بیمار , قسمت مربوط به ام اس و این ویروس را از لینک زیر دانلود کنید )

بيمار اول خانم 55 ساله ايست كه با علائم ميلوپاتي مراجعه كرده است . سابقه فاميلي از نظر آلودگي به HTLV-I يا ابتلا به HAM/TSP منفي بود .
در معاينه باليني علاوه بر پاراپارزي اسپاستيك، آتروفي ديسك اپتيك راست داشته است .
درشرح حال بيمار سابقه يك دوره نوريت اپتيك چشم راست حدود 10 سال قبل داشته كه در بخش چشم پزشكي تحت درمان قرار گرفته است .
در MRI مغز اين بيمار نواحي تغيير سيگنال در ماده سفيد مغز مشهود است .
دربررسي خون و CSF اين بيمار پادتن ضد HTLV-I مثبت بود وبا مثبت شدن PCR مايع مغزي نخاعي از نظر HTLV-I نقش اين ويروس در ايجاد علائم فوق به اثبات رسيد .

بيماردوم خانم 48 ساله ايست كه با كاهش بينايي شديد وناگهاني چشم چپ مراجعه كرده بود. درمعاينه ، تنها نكته مثبت اختلال در رفلكس نوري چشم چپ
( مردمك ماركوس گان ) بوده است. دربررسي VEP موج P100 ازچشم چپ مثبت نگرديد. با توجه به اينكه همسر بيمار
مورد شناخته شده HAM/TSP بوده است، در پادتن ضد HTLV-I در خون محيطي بررسي ميشود كه مثبت بود . براي اثبات درگيري عصبي HTLV-I
بررسي پادتن ضد HTLV-I و PCR در مايع مغزي نخاعي بعمل مي آيد كه هر دو مورد مثبت بود. جالب اينكه در همين بيمار تغييرات ماده سفيد مغز
در MRI مشابه آنچه در MS ديده ميشود يافت گرديد.

اگر چه برخي از محققين بر نقش MRI در افتراق MS از HAM/TSP و واسكوليت ها تاكيد نموده اند و در اين زمينه معيارهايي همچون اندازه ضايعه، محل و تعداد
آنها را ذكر نموده اند، اما با توجه به تجارب موجود به نظر نمي رسد MRI به طور دقيق بتواند آنها را ازهم افتراق دهد و بررسي هاي سرولوژيك و سيتوژنتيك
در افتراق MS از عوارض عصبي HTLV-I همچنان از اهميت ويژه اي برخوردارند . بنابراين پيشنهاد ميشود در همه بيماران مبتلا به MS بويژه در نواحي آندميك
و همچنين در مواردي كه احتمال آلودگي به HTLV-I وجود دارد ( همچون شرح حال خانوادگي مثبت، تماس جنسي مشكوك يا دريافت خون ) به طور حتم از
نظر پادتن ضد HTLV-I مورد بررسي قرار گيرند. اما براي اثبات نقش HTLV-I در ايجاد علائم عصبي مي بايست مايع مغزي نخاعي مورد بررسي قرار گيرد.
معيارهاي تشخيصي در فصول گذشته به تفصيل بيان شده است . در ضمن همانطوركه پيشتر بيان گرديد امروزه فقط مثبت بودن CSF از نظر پادتن ضد HTLV-I و
حتي ژنوم ويروس را دليل قطعي ابتلا به HAM/TSP يا ساير تظاهرات عصبي HTLV-I نمي دانند و بعضي محققين بر نقش تعيين بار پروويروس تأكيد مي نمايند .
Puccioni و همكارانش در مقاله اي تحت عنوان " افتراق HAM/TSP از بيماران MS ناقل HTLV-I " كه در ژورنال اكادمي نورولوژي امريكا به چاپ رسيده است، تعدادي
از بيماران مبتلا به HAM/TSP را با بیماران MS كه فقط به HTLV-I آلوده بوده اند مقايسه نمودند ( ناقلین HTLV-I مبتلا به ام اس ) و به اين نتيجه رسيدند كه سطح
بالاي بار پروويروس براي افتراق HAM/TSP از بیماران MS آلوده به HTLV-I يافته ارزشمندي مي باشد. جالب اينكه در اين مطالعه افرادي كه سطح بالاتري از بار پروويروس در CSF داشتند
سطح پائين تري از پادتن داشتند كه اين مسئله مطرح كننده ناتواني سيستم ايمني اين بيماران و تكثير بيشتر ويروس مي باشد. البته در اين مطالعه بين ميزان بار پروويروس
يا سطح پادتن با شدت بيماري ارتباطي وجود نداشت.
در انتها لازم به يادآوري است كه اگر چه ناحيه آندميك شناخته شده HTLV-I در ايران، شمال استان خراسان رضوي ( از جمله مشهد ، نيشابور ، قوچان ، كلات ،
چناران ، گلمكان و ... ) مي باشد ، اما به جهت سفرهاي زيادي كه ازاقصي نقاط كشور حداقل به شهر مقدس مشهد انجام مي شود، احتمال پراكنده شدن ويروس
در نواحي ديگر نيز وجود دارد .

[تصویر:  htlv1_map_med.jpeg]

بنابراين بررسي سرولوژيك از نظر HTLV-I در بيماران مبتلا به پاراپارزي اسپاستيك و حتي بيماران مبتلا به MS منطقي بنظر ميرسد .
در تأييد اين ادعا ميتوان به مطالعه دكتر بوستاني و همكاران در استان آذربايجان غربي اشاره نمود كه مواردي ازميلوپاتي ناشي از HTLV-I را گزارش نموده اند كه
حداقل در يك مورد پيشتر با تشخيص Primary Progressive MS تحت درمان پروفيلاكتيك با اينترفرون قرار گرفته بود .


منابع

1. Boostani R. MS or HTLV-I, oral presentation, 5th International congress of Multiple Sclerosis, Tehran,
Iran, Nov 2008.
2. Godoy AJ, Kira J, Hasuo K, Goto I. Characterization of cerebral white matter lesions of HTLV‐I‐associated
myelopathy/tropical spastic paraparesis in comparison with multiple sclerosis and collagen‐vasculitis: a
semiquantitative MRI study. J Neurol Sci 1995 .Nov;133(1‐2):102‐11.
3. Howard AK, Li DK, Oger J. MRI contributes to the differentiation between MS and HTLV‐I associated myelopathy
in British Columbian coastal natives. Can J Neurol Sci. 2003 Feb;30(1):41‐8.
4. Matsuda H, Hayashi K, Meguro M, Saruta T. A case report of progressive multifocal leukoencephalopathy in a
human T‐cell lymphotropic virus type 1‐infected hemodialytic patient. Ther Apher Dial. 2006 Jun;10(3):291‐5.
American Academy of Neurology 10
11
5. M.M.Etemadi M.D, H.R.Riasi M.D, M.Salari M.D, R.Boostani M.D. Clinical, Immunological and
Neuroimaging findings of HAM/TSP patients. Journal of Mashhad University of Medical Sciences. Vol
45, No. 77, 2002.
6. Oger J. HTLV‐1 infection and the viral etiology of multiple sclerosis. J Neurol Sci. 2007 Nov 15;262(1‐2):100‐4.
7. Yoshida Y, Saiga T, Takahashi H, Hara A. Optic neuritis and human T‐lymphotropic virus type 1‐associated


ویرایش warrior
انجمن تخصصی ام اس سنتر
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

برای اطلاعات بیشتر در مورد این ویروس و دانلود کتب و مقالات مربوطه به لینک زیر مراجعه کنید :

http://www.htlv1.com/htlvfa/index.php?op...1&Itemid=7

HTLV-1 با HIV فرق دارد و به هيچ عنوان باعث بيماري ايدز نمي‌شود .

‎‏ HTLV-1‎‏ چيست؟

اين كلمه مخفف عبارت HumanT-cell lymphotropic virus type1 به‌معناي "ويروس انساني لنفوتروپيك سلول تي نوع يك" است. اين نامگذاري به اين دليل انجام شده است
كه اين ويروس سلولهاي لنفوسيت نوع تي انسان را آلوده مي‌كند.

ويروس يك ارگانيسم زنده بسيار ريز است كه مشاهده آن فقط با كمك ميكروسكوپ هاي بسيار پيشرفته با بزرگنمايي چندهزار برابر امكان پذير است. ويروس ها سوخت و ساز
دروني مستقل ندارند و براي زنده ماندن نيازمند ورود به بدن يك موجود زنده ديگر هستند. پس از ورود به بدن يك موجود زنده و در داخل سلول هاي بدن او قادر به تكثير و بازتوليد
اجزاي بدن خود در شرايط مناسب مي باشند.به اين معني كه ويروس ها وارد سلولهاي ميزبان خود شده و با كمك گرفتن از سوخت و ساز آن سلول تكثير مي شوند و پس از آزاد
شدن از داخل آن سلول هر كدام از ويروس هاي توليد شده به يك سلول ديگر وارد مي شود تا مجددا شروع به تكثير نمايد و به اين ترتيب عفونت ويروسي در داخل بدن ميزبان آلوده
شده گسترش پيدا مي كند.

HTLV-1يك ويروس بسيار قديمي است كه به نظر مي رسد از هزاران سال پيش بشر به آن مبتلا شده است. به نظر مي رسد كه اين ويروس در طول قرون گذشته از قاره آفريقا
به ساير مناطق جهان گسترش پيدا كرده است.

آلودگي با HTLV-1 گسترش جهاني دارد. در حال حاضر برآورد مي‌شود كه 15 تا 20 ميليون نفر در سراسر جهان به اين ويروس آلوده باشند. با اين حال عفونت HTLV-1 در برخي از
مناطق جهان از جمله جنوب ژاپن، برخي كشورهاي حوزه کارائيب، آفريقاي نيمه‌صحرايي،آمريکاي جنوبي، برخي جزاير قاره اقيانوسيه و شمال شرق ايران به‌صورت بومي وجود دارد.
در جديدترين مطالعه كه توسط جهاددانشگاهي مشهد در سال 1388 انجام شد شيوع عفونت HTLV-1 در جمعيت عمومي مشهد 1/2 درصد اعلام گرديد كه نشان مي‌داد همچنان
عفونت بومي منطقه ما محسوب مي‌گردد.

انتقال ويروس HTLV-1 به‌طور آزاد صورت نمي‌گيرد بلكه از طريق سلول‌هاي بدن ميزبان كه به ويروس آلوده شده‌اند به افراد ديگر منتقل مي‌شود. پس اين ويروس نمي‌تواند از طريق
هوا، عطسه و سرفه، آب، غذا، دست دادن، بغل كردن، بوسيدن، توالت و استخر عمومي بين افراد منتشر شود. بلكه عمدتا از طريق مادر به نوزاد بخصوص از طريق شير مادر، ارتباط جنسي
تماس با خون آلوده (شامل تزريق خون و سوزن آلوده) انتقال مي‌يابد. خطر آلوده شدن كودك در اثر شيردهي با طولاني شدن مدت شيردهي افزايش مي يابد و اين خطر در سه ماهه اول
شيردهي اندك است. در رابطه جنسي محافظت نشده احتمال ابتلاي طرفين وجود دارد. اما احتمال ابتلاي زن از مرد آلوده بيشتر است. در اعتياد تزريقي به دنبال استفاده از سوزن و
سرنگ مشترك، اين آلودگي منتقل مي شود.

اگرچهHTLV-1 هم‌خانواده HIV – ويروس مولد ايدز- است و راه‌هاي انتقال هر دو ويروس يكسان است ولي اين دو هيچ ارتباطي با يكديگر ندارند. در واقع HTLV-1بسيار كم خطرتر از HIV است.
بيشتر افراد آلوده به اين ويروس در اغلب موارد تا آخر عمر بدون علامت مي مانند و هيچگاه به بيماري خاصي دچار نمي‌شوند. به همين دليل اغلب از آلودگي خود به آن بي اطلاع هستند
زيرا از نظر جسمي در سلامتي كامل بسر مي برند. به اين افراد اصطلاحا حاملين مزمن گفته مي شود.با اين حال در موارد معدودي بيماري هاي مهلك و ناتوان‌كننده‌اي مانند نوعي
سرطان خون به نام لوكمي سلول تي بزرگسالان(ATL) و نيز نوعي بيماري پيشرونده عصبي به نام ميلوپاتي وابسته به HTLV-1 و فلج سفت گرمسيري (HAM/TSP) ظاهر مي‌شوند.
البته اين بيماري‌ها معمولا ده ها سال پس از عفونت اوليه رخ مي دهد.

آلوده بودن به ويروس را فقط مي‌توان با آزمايش خون تشخيص داد كه اين كار با فاصله زماني كمي از ورود ويروس به بدن قابل انجام است زيرا به محض ورود ويروس به بدن،
سيستم ايمني بدن انسان شروع به توليد پادتن هايي (آنتي بادي) بر عليه ويروس مي نمايد تا با ويروس مبارزه نمايد. اين پادتن ها كه به طور اختصاصي براي اين ويروس خاص
توليد و ترشح شده اند در آزمايشگاه قابل اندازه گيري هستند. اين عفونت با انجام آزمايشات اوليه و سپس در صورت مثبت بودن نتايج آنها با آزمايشات تاييدي تشخيص داده مي‌شود.
اما در آزمايش هاي رايج خون كه افراد براي كنترل سلامت خود انجام مي‌دهند (چكاپ)، آزمايش HTLV-1 وجود ندارد و بايد به صورت اختصاصي براي آن درخواست نمود. البته انجام اين
آزمايش براي همه توصيه نمي‌شود و فقط در كساني كه به دليل داشتن سابقه رفتارهايي چون ارتباط جنسي محافظت نشده، تماس با خون آلوده
(مثلا فرو رفتن سوزن آلوده به بدن كاركنان بيمارستاني) و اعتياد تزريقي و يا داشتن سابقه خانوادگي اين عفونت، انجام آزمايش تشخيصي HTLV-1 ضرورت پيدا مي‌كند.

در حال حاضر هيچ درماني براي ريشه كني عفونت HTLV-1 وجود ندارد. البته به دليل اينكه در بيشتر موارد افرادي كه مبتلا به اين عفونت هستند،‌ در طول عمر خود دچار
هيچ بيماري مرتبط با اين عفونت نمي شوند، درمان براي ريشه كني عفونت در اين افراد نه لازم است و نه موثر مي‌باشد. البته افراد آلوده بايد سالانه براي بررسي وضعيت
باليني خود به پزشك مراجعه نمايند.

در حال حاضر موثرترين راه براي كنترل عفونت و پيامدهاي آن در جامعه، پيشگيري است. پيشگيري از اين عفونت بسيار ساده بوده و مستلزم اطلاع داشتن از راه‌هاي اصلي
انتقال ويروس و نيز پرهيز از ترس بيجا و اقدامات نادرست و غير علمي در برخورد با افراد آلوده است. براي كسب اطلاعات صحيح و علمي بهتر است به پزشكان و متخصصيني
مراجعه كنيم كه در زمينه اين ويروس كار پژوهشي و آموزشي انجام مي‌دهند. و بالاخره بايد بدانيم:

HTLV-1 با HIV فرق دارد و به هيچ عنوان باعث بيماري ايدز نمي‌شود.
هر مشكلي آسان شود از مستي و
ترسم خداي من, ساغر بشود خالي و هشيار بميرم.
 تشکر شده توسط : fireboud , mahdie , مولتی ام اس , hessam , SSA , hadisss , kiana , zenith , hamid , omid_nejad , همسر یک قهرمان , sooorooosh
  


پیام های داخل این موضوع
بیماری ام اس و ویروس HTLV-1 - توسط warrior - 2014/01/12, 10:43 PM

موضوع های مرتبط با این موضوع...
موضوع: نویسنده پاسخ: بازدید: آخرین ارسال
  تجویز های غیرضروری و اشتباه در بیماری ام اس nahid 0 1,601 2019/09/06, 08:03 PM
آخرین ارسال: nahid
  بررسی اسطوره‌ای بیماری «ام.اس» در قالب یک کتاب - اثر دکتر مقدسی paeazan 6 7,044 2017/02/02, 06:39 PM
آخرین ارسال: نایریکا
  سه بیماری که هنوز "خاص" نیستند nahid 1 3,466 2017/01/06, 04:07 PM
آخرین ارسال: nahid
  روی دیگر بیماری ناشناخته قرن (گزارش) nahid 0 2,724 2016/11/02, 03:26 PM
آخرین ارسال: nahid
  تأثیر کم خوابی بر بیماری‌های خود ایمنی nahid 15 12,348 2015/10/18, 04:34 PM
آخرین ارسال: مستانه
  توصیه ای برای بیماران مبتلا به بیماری ام اس نسبت به نکشیدن سیگار neghar 40 38,286 2015/09/13, 04:54 PM
آخرین ارسال: alireza1111
  فرخ نژاد سفیر حسن نیت بنیاد بیماری های نادر شد hamdam 1 2,986 2015/07/20, 12:46 AM
آخرین ارسال: سارا19
  اصفهان مامورایجاد زیر ساخت دانشی بیماری مولتیپل اسکلروز درکشور sargol 8 5,740 2015/07/07, 03:50 AM
آخرین ارسال: glassheart
  کتاب «بیماری و فرهنگ» nahid 0 2,491 2015/05/05, 04:38 PM
آخرین ارسال: nahid
  اختلال در تخلیه خون ورید های مغز، بیماری ام اس را به دنبال دارد hamdam 29 22,088 2015/05/04, 08:14 PM
آخرین ارسال: benjamin



کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع:
2 مهمان

علت بوجود آمدن بیماری ام اس چیست