[شهرزاد]

گرسنگی خفیف، مبارزه بدن برای سلامت

در گفت وگو با دکتر محمد وجگانی، مدیر گروه ایمونولوژی دانشگاه تهران عنوان شد
حقیقت روزه داری امساک از خوردن و آشامیدن و دوری جستن از انجام اعمال ناپسند به منظور تزکیه روح و روان و قرب بیشتر به پروردگار است. تاکنون تحقیقات زیادی درخصوص تاثیر روزه داری در سلامت روح و روان و جسم افراد انجام گرفته است. تقویت سیستم ایمنی و کاهش احتمال ابتلابه بیماری های عفونی یکی از آثار مثبت روزه گرفتن است و به عقیده دانشمندان و پژوهشگران روزه داری باعث رسیدن به آرامش و سرخوشی و بهبود عملکرد سیستم دفاعی بدن می شود. با دکتر محمد وجگانی، رئیس انجمن ایمونولوژی درخصوص تاثیر روزه داری بر عملکرد سیستم ایمنی بدن به گفت وگو نشسته ایم.


سلامت سیستم ایمنی بدن انسان وابسته به چه عواملی است؟
به طور کلی سیستم ایمنی یک سیستم بیولوژیکی است و مانند سایر بخش های بدن تحت تاثیر عوامل مختلف درونی و بیرونی قرار دارد. عوامل درونی مانند سلامت سایر ارگان ها و بافت ها بر عملکرد این سیستم تاثیرگذار است. از طرفی دیگر فاکتورهای محیطی مانند رژیم غذایی، استرس و... از جمله عوامل بیرونی هستند که سلامت سیستم ایمنی به آنها بستگی دارد.


آیا روزه داری، از جمله عوامل موثر در پاکسازی و سلامت این سیستم به شمار می رود؟
بله، درخصوص وضعیت عملکرد سیستم ایمنی و ارتباط آن با روزه داری در سال های اخیر، تحقیقات متعددی در ایران و در کشورهای اسلامی انجام گرفته است. نتیجه به دست آمده در این تحقیقات، نشان داد سیستم ایمنی افراد سالم و افرادی که از نظر پزشکی ممنوعیتی برای روزه گرفتن وجود ندارد، تحت تاثیر روزه تقویت می شود. مطابق با پژوهش های انجام شده، در مدت زمانی که فرد در حالت گرسنگی خفیف یا mild starvation قرار دارد، بهترین وضعیت برای سیستم ایمنی تلقی می شود.
پس از دریافت مواد غذایی، در بدن انسان مواد اکسیدانی از جمله متابولیسم های سمی اکسیژن، تولید می شود که روی سلامت بافت ها و سلول ها اثر منفی می گذارد. زمانی که بدن در حالت گرسنگی خفیف قرار دارد، فرصت مناسبی برای پاکسازی درونی بدن و بازیابی سیستم ایمنی است. متابولیسم های سمی و رادیکال های اکسیژن از درون سلول یا محیط کاهش پیدا کرده و دفع می شوند و سیستم ایمنی بدن تحت تاثیر روزه داری تقویت می شود و به حالت مناسب فیزیولوژی می رسد. در حقیقت این گرسنگی کشیدن داوطلبانه و دلچسب باعث تصفیه و پاکسازی سیستم ها و ارگان های بدن می شود.



تقویت کننده سیستم دفاعی بدن هنگام سحر و افطار چیست؟ مهم ترین نکته، توجه به نیازهای بدن براساس سن و جنسیت و وضعیت جسمانی است. سیستم ایمنی بدن انسان یکی از پرمصرف ترین سیستم ها محسوب شده که در طول شبانه روز، وظیفه تولید میلیاردها گلبول قرمز و سفید را به عهده دارد. مغز استخوان یا تیموس که از مهمترین ارگان های بدن به شمار می آیند، برای ساخت گلبول های قرمز و سفید نیاز به دریافت مواد معدنی و انرژی و پروتئین دارند که باید از طریق مواد غذایی تامین شود. از این رو برای تقویت و کمک به بهبود عملکرد این سیستم همیشه جوان، فعال و پرنشاط بدن، پیروی از یک الگوی غذایی سالم و متشکل از مواد غذایی اصلی مانند میوه، سبزیجات، حبوبات، غلات، گوشت و... مورد نیاز است.


بیماران مبتلابه نقص های سیستم ایمنی مجاز به روزه گرفتن هستند؟
بسیاری از افراد مبتلابه اختلالات سیستم های ایمنی اولیه و حاد در سنین پائین فوت می شوند. اما در خصوص مبتلایان به بیماری های خود ایمن، دیابت، لوپوس و سایر اختلالات دستگاه ایمنی، مشاوره با پزشک قبل از روزه داری ضروری است و نمی توان نسخه مشخصی را برای تمام بیماران مبتلابه مشکلات سیستم ایمنی تجویز کرد. برای افراد مبتلابه نقص های ایمنی ساده مانند آلرژی های فصلی یا حساسیت به مواد غذایی، هیچ گونه ممنوعیت پزشکی به منظور روزه داری وجود ندارد و روزه گرفتن اشکالی ندارد.


چه ارتباطی میان روزه داری و تقویت سیستم ایمنی بدن وجود دارد؟
یکی از مقوله های مهمی که در حوزه سیستم ایمنی و ارتباط آن با عوامل محیطی مطرح است، تاثیر روح و روان بر عملکرد سیستم ایمنی است. گاهی اوقات شادی، غم و بطور کلی یک استرس ملایم باعث تقویت سیستم ایمنی می شود. تحقیقات نشان می دهد در افرادی که هیجانات و احساسات در زندگی آنها نقش ندارد، سیستم ایمنی ضعیف است و بی دردی یا بدون غم و شادی زندگی کردن برای سیستم ایمنی آنها خوب نیست.
در ایام مبارک رمضان، روزه داری و ایجاد احساس معنوی سبب به وجود آمدن احساسات مثبت می شود. برای نمونه، اشک هایی که هنگام عبادت و راز و نیاز با پروردگار ریخته می شود تقویت کننده سیستم ایمنی محسوب می شود.


بنابراین می توان نتیجه گرفت که احساس شادی نتیجه روزه داری است؟
بله، یکی از موضوعاتی که در علم پزشکی و عملکرد سیستم ایمنی مطرح است، تاثیر نوروپیتیتت ها بر سلول های سیستم عصبی است. نوروپیتیتت ها موادی هستند که از سلول های سیستم عصبی ترشح می شوند و باعث ایجاد احساس خوشحالی و شادکامی در افراد می شود.
پژوهش ها نشان می دهد، انجام فعالیت های معنوی و کارهایی که موجب رضایتمندی افراد از خویشتن شود باعث افزایش میزان ترشح نوروپیتیتت ها و ناقل های شیمیایی شده و این مسئله سبب می شود، فرد احساس شادی کند.
در واقع نتیجه می گیریم، یک ماه عبادت و راز و نیاز با پروردگار در کنار گرسنگی و تشنگی داوطلبانه و دلچسب، تمرین مناسبی برای دست یابی به روح و روان شاداب و سالم و جسمی تندرست است.


مطابق با برخی تحقیقات انجام شده، روزه داری در کاهش عوارض بیماری در مبتلایان به ام اس موثر است نظر شما دراین خصوص چیست؟
تاکنون در خصوص تاثیر رژیم های غذایی در ایام روزه داری و تقویت سیستم ایمنی ناشی از روزه داری و ارتباط آن با بیماری ام اس و کنترل آن تحقیقات متعددی انجام شده است و من نیز پژوهشی را در خصوص ایمونولوژی ام اس انجام داده ام اما تحقیقات نیاز به بررسی های بیشتری داشته و نمی توان بطور قطع در خصوص آن نظر داد همانطور که گفته شده افراد مبتلابه نقص های سیستم ایمنی باید پس از مشاوره با پزشک معالج تصمیم به روزه داری بگیرند