[maedeh]

افسردگی زمستانی، عارضه‌ ای خلقی است که در طول دوره‌ای از سال که روزها کوتاه می‌شود، به خصوص در کشورهای واقع در عرض‌‌های جغرافیایی بلندتر برخی افراد را مبتلا می‌کند.

انجمن روانپزشکی آمریکا در اواخر دهه 1990 افسردگی زمستانی را با عنوان "اختلال خلقی فصلی" (SAD) شناسایی کرد، و اکنون بیشتر این عارضه با نام مخفف یعنی SAD مورد اشاره قرار می گیرد.

افرادی که دچار افسردگی هستند، معمولا خلق اندوهگین‌شان را در دوره‌های متناوب تجربه می‌کنند. از این لحاظ مبتلایان به افسردگی زمستانی تنها این تفاوت را با مبتلایان به افسردگی معمولی دارند، که نوسان‌ خلق‌شان بر اساس فصل‌هاست و معمولا افسردگی‌شان در پاییز شروع می‌شود و تا بهار ادامه پیدا می‌‌کند. البته گونه‌ای از افسردگی تابستانی هم وجود دارد، که تعداد کمتری را مبتلا می‌کند.

مبتلایان به SAD در زمان‌های دیگر سال هم افسرده می‌شوند، اما تعریف انجمن روانپزشکی آمریکا ایجاب می‌کند که دوره‌های افسردگی فصلی در افرادی که این تشخیص در آنها داده می‌شود، "به طور قابل‌ توجهی بیشتر" از دوره‌های افسردگی غیرفصلی باشد.

اگر دقیق‌تر سخن بگوییم، تشخیص SAD نیاز به آن دارد که دو سال متوالی افسردگی غیرفصلی نداشته باشید.

نوردرمانی، که شامل نشستن در جلوی نور مصنوعی درخشان برای نیم‌ساعت یا بیشتر در هر روز، خلق و خوی برخی از افراد مبتلا به این عارضه را بهبود می‌بخشد. اما داروهای ضدافسردگی هم ممکن است همین اثر را داشته باشند.

همچنین شواهدی وجود دارد که افراد مبتلا به SAD اگر مدت بیشتری را در بیرون از خانه باشند، پرده‌های جلوی پنجره‌ها را کنار بکشند، فضای درون خانه را روشن تر کنند و یا به طور خلاصه اقداماتی انجام دهند که بیشتر در مقابل نور خورشید و روشنایی باشند، احساس بهتری پیدا می‌کنند.

علائم اختلال خلقی فصلی
شکل زمستانی SAD را معمولا با خواب زمستانی مقایسه می‌کنند. افراد فاقد انرژی کافی برای انجام کارها می‌شوند، احساس خستگی می کنند، بیشتر از حد معمول می‌خوابند، به دنبال مصرف مواد غذایی شیرین و نشاسته‌ای هستند و چاق می شوند. ممکن است از اجتماع دوری کنند و در تمرکز حواس دچار مشکل شوند. برخی از این افرد در دست‌ها و پاهایشان، احساس سنگینی می‌کنند.

احساس تحریک‌پذیری، اضطراب، عدم علاقه به چیزهایی که زمانی مایه لذت فرد بودند و افزایش نگرانی در مورد طرد شدن بوسیله دیگران از دیگر علائم این اختلال است.

یک عارضه روانی دیگر به نام افسردگی غیرمعمول(atypical depression)، که به فصل‌های سال ارتباطی ندارد، همین علائم را دارد.

کارشناسان در این مورد که آیا افسردگی زمستانی رابطه‌ای با تغییر فصل دارد،‌ اختلاف نظر دارند، اما یقینا شواهد غیرمستقیمی وجود دارد که کاهش نور آفتاب در زمستان باعث بروز SAD می شود. این حقیقت که نوردرمانی افسردگی زمستانی را درمان می‌کند، تنها یک شاهد بر این ارتباط است.

بررسی ها نشان می‌دهد که SAD در میان افرادی که در عرض‌های جغرافیایی بالا (مناطق شمالی‌تر) زندگی می‌کنند، شایع‌تر است و مدت زمان بیشتری به طول می‌انجامد.

کارشناسان معتقدند که علت ریشه‌ای این اختلال، عدم حساسیت به نور است(یعنی نسبت به دیگران به نور بیشتری نیاز دارند).

اغلب ما نسبتا بدون احساس عدم تعادل، زمستان را سپری می کنیم، زیرا نور‌های مصنوعی درون خانه به ما کمک می‌کنند که با کاهش یا فقدان نور طبیعی آفتاب سازگار شویم. اما نور درون خانه ممکن است برای مبتلایان به SAD بیش از حد ضعیف باشد.

اینکه دقیقا کمبود نور چگونه بر خلق و خوی این افراد اثر می‌گذارد، هنوز معلوم نیست.

درمان اختلال خلقی فصلی
شواهد علمی فعلی حاکی از آن است که نوردرمانی دست کم برای برخی از مبتلایان به SAD مفید است. همچنین شواهد فعلی نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض نور در اول صبح بیشتر از اواخر روز موثر است.

چراغ‌هایی که برای نوردرمانی برای SAD به کار می‌روند، ممکن است به صورت جعبه‌هایی مانند تجهیزات پزشکی باشند، یا شکلی مانند چراغ‌های رومیزی عادی داشته باشند.

ممکن است این کار را به طور تدریجی آغاز کنید، اما اغلب بررسی‌ها حاکی از آن است که مبتلایان به SAD نیاز دارند که حدود 30 تا 45 دقیقه در معرض منبع نور با درخشندگی 10000لاکس (lux) قرار گیرند. لاکس واحد اندازه‌گیری شدت نور است؛ 10000لاکس حدود شدت نور خورشید در سپیده‌دم است. در اغلب خانه‌ها در عصر‌ها شدت نور 300 تا 500 لاکس است.

نوردرمانی زمان می برد و مشکلاتی هم دارد، فرد باید مدت زیادی را در مقابل آن منبع نور بگذراند. کاربرد داروهای ضدافسردگی آسان‌تر است.

در حال حاضر سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از داروی بوپروپیون با نام تجاری Wellbutrin برای مبتلایان به SAD تایید کرده است. این تایید بر مبنای چندین بررسی بوده‌ که نشان داده‌اند مصرف این دارو در صورتی که پیش از بروز علائم در پاییز شروع شود، می‌تواند از علائم SAD پیشگیری کند.

همچنین بررسی‌های دیگر نشان‌ داده‌اند که داروهای فلوکستین (Prozac)، سرترالین(Zoloft) و سایر داروهای ضدافسردگی گروه "مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین(SSRIs) ممکن است به این بیماران کمک کنند.

در حال حاضر افراد برای برطرف شدن علائم جت‌زدگی (به هم ریختن چرخه ی خواب و بیداری در سفرهای هوایی طولانی) از قرص‌‌های ملاتونین استفاده می‌کنند، اما این قرص‌ها ممکن است برای SAD هم مفید باشند. یک بررسی نشان داده است که مصرف قرص‌های ملاتونین در بعدازظهرها به برخی از مبتلایان به SAD کمک می‌کند تا ساعت‌های زیستی‌شان تنظیم شود.