2013/01/29, 08:58 AM
معرفی بیماری ام اس ( MS )
کارشناس: داکتر سعید رضا شهامی
قبل از اینکه درباره بیماری ( MS ) صحبت کنیم ، لازم است که راجع به آناتومی سلولهای مغزی مختصری توضیح داشته باشیم . سلول های مغزی دقیقا از چند جزء ساخته شده اند که یک جز آن میلین است که عین یک غلاف یا روکش دور تا دور آکسون و سلول های عصبی را احاطه می کند .
اما آکسون چیست ؟
آکسون یک قسمت از سلول عصبی است که پیام هایی که از سلول عصبی صادر می شود را به سایر سلول های عصبی منتقل می کند ، در نهایت این پیامها به عضلات ارسال می شود و مغز فرمان می دهد پیامی صادر می شود و پیام از طریق آکسون به عضلات منتقل می شود و برنامه ای در بدن اجرا می شود . میلین درواقع نقش این غلاف را دارد .
در بیماری ( MS ) این غلاف یا روکش از بین می رود و سلول عصبی برهنه باقی می ماند ، در نهایت پیام عصبی که از جسم سلول عصبی صادر می شود بدرستی منتقل نمی شود . وقتی که پیام سلول عصبی نتواند منتقل شود ، اختلالات عصبی تظاهر پیدا می کند و باعث طیفی از علائم متنوع خواهد خواهد شد ، بنابراین بیماری ( MS ) اختلاف در میلین سلول های عصبی یا غلاف سلول های عصبی است .
بیماری ام اس بیماری نادری نیست بطوریکه در حال حاضر این بیماری میلیونها نفر را در سراسر جهان مبتلا کرده است . این بیماری در زمان جوانی ظاهر می شود . شایع ترین سن ابتلا هم 24 سالگی است ولی معمولا در بین سنین 15 تا 50 سالگی هم مشاهده می شود . کمترین سنی که تا به حال این بیماری دیده شده 24 ماهگی یا دو سالگی بوده است ، بیشترین سنی هم که گزارش کرده اند در سن 67 سالگی بوده است .
در ده درصد موراد سن بروز بیماری بیش از 50 سال است و در کمتر از سه دهم درصد کمتر از ده سال است . زنان تقریبا دو برابر مردان به این بیماری مبتلا می شوند و شیوع ان در نژاد های گوناگون فرق می کند . بطوریکه این بیماری تمایل دارد بیشتر در سفید پوستان دیده شود و در سیاهپوستان تقریبا نصف شیوع سفید پوستان را دارد .
علت بروز بیماری ام اس دقیقا مشخص نیست . دانشمندان مواردی را حدس می زنند اما هیچکدام از آنها صد در صد نیست و کسی نمی تواند قسم بخورد که تنها این عامل باعث بروز بیماری خواهد شد . حالا مواردی که در بروز این بیماری مورد ظن هستند عبارتند از : یکی این است که در اثر تکامل سیستم اعصاب ، سلول های سفید سرکوبگری که داخل بدن هستند ، دچار خودزنی می شوند ، یعنی سلول های سفید خون بدن بر علیه میلین موادی می سازند که این مواد باعث از بین رفتن میلین می شوند ، سلول عصبی فاقد میلین می شود و در نتیجه بیماری ام اس ایجاد می شود یا به عبارت دیگر سلول های سفید یا گلبول های سفید یا سلول های دفاعی بدن میلین را با یک عامل خارجی اشتباه می گیرند و بعنوان یک عامل بیگانه مثل یک باکتری یا ویروس به آن نگاه می کنند ، بر علیه آن موادی ساخته می شود که منجر به تخریب میلین و در نهایت ایجاد ام اس می شود .
اما چه چیزهایی باعث می شود که این اشتباه اتفاق بیفتد ؟
بعضی ها می گویند عفونتها یا ضربه های مغزی می توانند این پروسه را مستعد کنند . یکی از علل احتمال بیماری ام اس وجود انواع عفونت هاست . بطوریکه مشاهده می شود که عفونت های مکرر و گذرا ، سرماخوردگی های پشت سر هم و یا عفونت های دائمی می تواند شخصی را مستعد و آماده اختلالات سیستم میلین و یا ام اس کند . در میان انواع عفونت هایی که ما داریم رابطه بین عفونتهای ویروسی و ام اس شناخته شده تر است . دلایل موجود حاکی از آن است که در بعضی از بیماران ام اس تیتر آنتی بادی سرخکان و ویروس عامل تبخال را بالاتر می بینیم . شاید اینکه بیماری ویروس سرخکان یا خود عامل ویروس تبخال بتواند باعث شروع ام اس شود که البته این مساله مورد ظن است و احتمال دارد که این دو ویروس بیشتر از سایر ویروس ها ، فرد را مستعد ام اس کنند .
البته مطالعات جدید ذکر می کنند که ممکن است ویروسی که در خراسان خیلی شیوع دارد که به اشتباه آنرا ایدز خراسان هم می شناسند در بروز این بیماری موثر باشد . بد نیست بدانیم که عفونت ها می توانند در بروز بیماری ام اس نقش داشته باشند .
عامل یا فاکتور بعدی ارث است . ما نمونه های زیادی داریم که ام اس را در خیلی از خانواده ها به وفور می بینیم یعنی اینکه ارث و ژنتیک می تواند نقش مهمی داشته باشد در ابتلای فرد به این بیماری . 20 فیصد بیماران ام اس یکی از اعضای خانواده شان هم همزمان به این بیماری مبتلا هستند . این بیماری در فامیل مبتلایان به ام اس ، 20 تا 40 برابر نسبت به افراد معمولی بیشتر است .
اما آیا عوامل محیطی در بروز این بیماری نقش دارند ؟
بله یک عامل محیطی که باعث بیماری شود ، هر چند ناشناخته است اما می تواند موثر باشد . این عوامل محیطی می تواند شامل محیط زندگی باشد ، هوای سرد ، تماس با بعضی از حیوانات باشد ، مصرف گوشت و مواد لبنی باشد و ... که البته این موارد فقط ذکر شده اند و ثابت شده نیستند . ضربه های مغزی یا هر نوع ضربه می تواند بعنوان یک عامل مستعد کننده یا شروع کننده بیماری ام اس محسوب شوند . البته این مورد هم بعنوان یک ظن و شک مطرح است . معمولا علامت بارز و مشخص بیماران ام اسی وجود پلاکهای متعددی است که در قسمتی از مغز ( در ماده سفید مغز ) تظاهر پیدا می کند . این پلاک ها درواقع ناشی از تخریب میلین بافت مغزی تلقی می شوند که اندازه آنها متفاوت است . از چند میلی متر تا یک الی دو سانتی متر هم می توانند تغییر کنند . در تمام ماده سفید مغز پخش هستند و می توانند در مناطقی چون عصب بینایی یا اطراف بطن های مغزی یا اطراف ساقه مغز و نخاع هم دیده شوند .
اے دنیا کے مسافر منزل تیری قبرھیں اے کر رھا ھیں جو تو دو دن کا یہ سفرھیں موت ھیں تیرا ان دیکھا ساتھی آچانگ تجھے نگل لے گا:ای مسافر دنیا خونه ی توقبر است ای که هرکاری میکنی سفر دو روزه هست مرگ رفیق ندیده ی تو است یکهو نفست رو می گیره
