نامگذاری بیماری ام اس
ساعت ٤:٥٦ ب.ظ روز ۱۳٩٠/۱۱/٢۳
تعداد اندکی از پزشکان در خارج از کشور فرانسه به نوشته های دکتر کروویلیه دسترسی پیدا نمودند و بنابراین پزشکان معدودی می توانستند این مجموعه علایم بیماری را تحت عنوان یک بیماری خاص که امروزه به نام بیماری ام اس معروف می باشد شناسایی نمایند. این بیماری تا سال ۱۸۶۸ میلادی که دکتر ژان مارتین شارکو (Jean Martin Charcot) از بیمارستان سالپتریر پاریس، نام رسمی "اسکلروز آن پلاک"(Sclerose en Plaques) را به آن داد، هیچگونه نام رسمی نداشت. این نام که هنوز هم در کشورهای فرانسوی زبان مورد استفاده قرار می گیرد به معنی لکه ها یا پلاکهای سفت شده می باشد که دکتر ژان مارتین شارکو بعد از فوت این بیماران و کالبد شکافی آنها، چنین یافته هایی را پیدا نمود.دکتر شارکو که امروزه بعنوان پدر عصب شناسی (نورولوژی) شناخته می شود، همچنین توصیفات دقیقی از آسیبهایی که در سیستم عصبی این بیماران ایجاد می گردد بیان نمود. مقالاتی که دکتر شارکو در مورد این بیماری ارائه داد باعث شد که علاقه پزشکان در سراسر جهان به این بیماری جلب شود و در نتیجه آن را بعنوان یک بیماری مستقل همانند بیماری صرع یا فلج مغزی طبقه بندی نمایند.
هنگامی که پزشکان در سراسر دنیا با این بیماری آشنا شدند، نامهای دیگری به غیر از نامی که فرانسوی ها به این بیماری داده بودند انتخاب کردند. دکتر ویلیام هاموند، عصب شناس آمریکایی نام مالتیپل سربرال اسکلروز (Multiple Cerebral Sclerose) را برای این بیماری برگزید که بعدها این نام، کوتاهتر شد و به مالتیپل اسکلروز تغییر یافت که هنوز هم این نام در کشورهای انگلیسی زبان به کار می رود. معنی مالتیپل اسکلروز (ام اس) عبارتست از سخت شدگی یا تصلب متعدد.
تصلب در سیستم عصبی
پزشکان امروزی دارای اطلاعات خیلی بیشتری از تصلب بافتهای عصبی که در بیماری ام اس دیده می شود هستند اما با این وجود، هنوز هم توصیفاتی که دکتر شارکو در مورد این بیماری بیان نموده است، دقیق بوده و در کتب پزشکی از آن استفاده می شود.
هنگامی که پزشکان با وسایل و تکنولوژی پیشرفته قادر به مشاهده سلولهای کوچکی که باعث تصلب بافتهای عصبی می شوند شدند، فهمیدند که آنها از لنفوسیتهای تی T، بی B و پلاسماسل ها و اولیگودندروسیتها تشکیل شده اند. لنفوسیتهای تی T و بی B و پلاسماسلها از انواع گلبولهای سفید خون هستند. همانند تمام انواع گلبولهای سفید خون، آنها نیز برای سیستم ایمنی و دفاعی بدن از اهمیت زیادی برخوردارند. اولیگودند روسیتها برای تغذیه و حفاظت از سلولهای عصبی (نورونها) که در سرتاسر بدن منتشر هستند مورد استفاده قرار می گیرند.
نورون یا سلول عصبی عبارتست از یک بدنه سلول که حاوی تمام چیزهایی که برای حفظ و بقای یک سلول بدن لازم است می باشد. همچنین دارای یک شاخه بلند به نام آکسون (Axon) و یک یا چند شاخه نازکتر به نام دندریت (Dedrites) می باشد. گروههایی از بدنه های سلولهای عصبی بصورت دستجاتی به رنگ خاکستری در مغز وجود دارند که اصطلاحاً به آنها "ماده خاکستری مغز" گفته می شود. گروهها یا دستجات رشته های آکسون یا دندریتها توسط یک محافظه چربی سفید رنگ پوشانده می شوند که آنها را اصطلاحاً "ماده سفید مغز" می نامند.
تمام این مواد محافظ سفید رنگ توسط اولیگودندروسیتها (Oligodendrocyte) ساخته شده و در اطراف رشته های آکسون و دندریت بصورت پوشش یا غافی قرار می گیرند. این غلاف را اصطلاحاً "غلاف میلین" (Myelin) می نامند. صدمه دیدن این غلاف باعث بوجود آمدن علایم ویژه بیماری ام اس می گردد. التهاب مکرر غلاف میلین منجر به تخریب آن می گردد که اصطلاحاً به آن "دمیلیناسیون" (Demyelination) گفته می شود. به همین دلیل، ام اس را جزو بیماریهای دمیلینه طبقه بندی می کنند.
از بین رفتن غلاف میلین در هر کجایی که اتفاق بیفتد باعث بروز منطقه ای آسیب دیده می شود که به آن منطقه اصطلاحاً "پلاک" گفته می شود. رنگ این پلاک ها همانگونه که دکتر کروویلیه و دکتر شارکو سالها قبل عنوان نموده اند، خاکستری می باشد
پیغامهای مغشوش و نامفهوم
غلاف میلین بطور طبیعی همچون عایقی در اطراف یک سیم برق عمل می کند. وظیفه این غلاف، محافظت از پیامهای الکتریکی سلولهای عصبی می باشد که در سرتاسر بدن حرکت می کنند. بطور طبیعی این پیامهای عصبی با سرعت ۲۲۵ مایل در ساعت در سلولهای عصبی حرکت می کنند وقتی که غلاف میلین آسیب می بیند و از بین می رود، بافت آسیب دیده ای که باقی می ماند، سرعت انتقال پیامهای عصبی را به ۱۱۰ مایل در ساعت کاهش می دهد. بنابراین سرعت پیامهای عصبی در مغز و در سراسر بدن به نصف کاهش می یابد و باعث می گردد که این پیامهای عصبی، یا مغشوش و نامفهوم شوند و یا اینکه توسط سایر سلولهای عصبی نادیده گرفته شوند.
سلولهای عصبی به غیر از تکانه های الکتریکی، از مواد شیمیایی نیز برای انتقال پیامهای عصبی به سایر سلولهای عصبی استفاده می کنند. هنگامی که یک سلول عصبی در پاسخ به بعضی از انواع محرکها، شروع به ایجاد تکانه های الکتریکی می کند، این تکانه های الکتریکی در طول رشته آکسون حرکت کرده و باعث می شود که ماده شیمیایی به نام نوروترانسمیتر (Neurotransmitter) از آن آزاد شود. این ماده شیمیایی سپس از فضای کوچکی که بین دو سلول عصبی وجود دارد و به آن اصطلاحاً "سیناپس" (Synapse) گفته می شود عبور کرده و توسط گیرنده های (رسپتورهای) دندریت های عصبی سلول بعدی گرفته می شوند.
هرسلول عصبی ممکن است صدها یا حتی هزاران دنریت داشته باشد که بتوانند انواع نوروترانسمیترهایی که از سایر سلولهای عصبی آزاد می شوند را دریافت نمایند. بعضی از نوروترانسمیترها باعث تحریک و برانگیختن سلول عصبی می شوند و بعضی دیگر موجب جلوگیری از آن می گردند. هنگامی که مجموع مقادیر برانگیختگی ها به سطح مشخص برسد، خود سلول عصبی شروع به تولید تکانه های الکتریکی خواهد نمود که آن هم به نوبه خود باعث ترشح نوروترانسمیتر شده و موجب انتقال پیام عصبی به سلول عصبی بعدی خواهد شد.
حدود صد میلیارد سلول عصبی در مغز انسان وجود دارد و متخصصین تخمین می زنند که تعداد ارتباطهای عصبی در هر انسان حدود ۵۰۰ تریلیون می باشد. هریک از این ۵۰۰ تریلیون ارتباط عصبی می تواند پیامهای شیمیایی را در هرثانیه بین صد تا هزار بفرستد. با وجود این حجم زیاد فعالیتهایی که در مغز وجود دارد، هرگونه اختلالی که در سرعت یا نظم انتقال پیامهای عصبی ایجاد می شود، می تواندباعث بروز عواقب شدیدی گردد.
اے دنیا کے مسافر منزل تیری قبرھیں اے کر رھا ھیں جو تو دو دن کا یہ سفرھیں موت ھیں تیرا ان دیکھا ساتھی آچانگ تجھے نگل لے گا:ای مسافر دنیا خونه ی توقبر است ای که هرکاری میکنی سفر دو روزه هست مرگ رفیق ندیده ی تو است یکهو نفست رو می گیره
