آیا من به ام اس مبتلا هستم؟
معیار های اساسی تشخیص ام اس
به منظور تشخیص ام اس پزشک باید:
شواهدی مبنی بر آسیب جدا گانه حداقل دو محل در سیستم اعصاب مرکزی (CNS) که شامل مغز؛ نخاع و اعصاب چشم.
و
پیدا کردن شواهدی مبنی بر اینکه آسیب های رخ داده دستکم یک ماه طول کشیده است. و رد شدن همه ی احتمالات و تشخیص های بیماری های دیگر.
از سال 2001 شاخص های جهانی تشخیص ام اس در سراسر دنیا تعیین شد و مدارک مستند از سه پارامتر زیر مبنای کار پزشکان قرار گرفته است:
تصویر برداری با دستگاه عکس برداری رزونانسی MRI
پتانسيل های القایی عصب های چشم VEP
آزمایش مایع نخاعی
روشهاي مختلفي براي تشخیص بيماري MS وجود دارد ولي هيچكدام از اين روش ها نمي توانند به تنهايي تشخيص بيماري را مسجل نمايند بلكه اين روش ها تنها تائيد كننده علائم و نشانه هايي كه از طريق صحبت با بيمار و معاينه وي بدست مي آيد.
در بیماران با سیر عود کننده-بهبود یابنده و نشانه های درگیری حد اقل دو منطقه از ماده سفید مرکزی تشخیص قطعی بیماری از نظر بالینی ممکن است. پزشکان اغلب وقتي موفق به تشخيص بيماري MS مي گردند که بيش از يک منطقه از بدن درگير شده باشد . غالباً هنگامي توجه به سمت MS جلب مي گردد که بيمار در مرحله فعاليت بيماري ، حداقل دو علامت يا نشانه از علائم و نشانه هاي شايع بيماري MS را بروز داده باشد .
نشانه ها و علایم بیماری:
معیار های تشخیصی برای تعریف بالینی ام اس نیازمند اثبات دو یا بیشتر علائم حملات است و نیز 2 یا بیشتر علامتی است که نشانه یک آسیب در مسیر آناتومیک ماده سفید غیر مجاور در دستگاه مغز و اعصاب می باشد. نشانه ها باید بیش از 24 ساعت به طول بینجامد.
طبق بررسي هاي انجام شده در گروهي كه ضرورتا نسبت به انجام آزمايش آگاهي نداشتند، بعضي از پزشكان بيماري MSرا تشخيص نداده و علايم دوبيني و يا تاري ديد،احساس سوزن سوزن شدن، گيجي ،عدم تعادل يا كرختي را به بيماري ناشي از عفونت ويروسي يا تنها دربيماري اعصاب نسبت داده اند.
بعضي از بيماران جهت ارزيابي به روانپزشكان ارجاع شده اند.از آنجائي كه بسياري از علايم بالا در موقعيت هاي ديگر نيز بروز مي كند، بسياري از بيمارانيكه اين علايم را دارند مبتلا به بيماري MS نيستند. به هر حال داشتن يكي از اين علايم اگر چه ناخوشايند،دليل بر تشخيص قطعي نخواهد بود.
نشانه هاي بيماري MS به 4 گروه تقسيم مي شود:
1- نشانه هاي جسمي
2- مشکلات در عملکرد مغز
3- نشانه هاي آسيب سيستم عصبي
4- نشانه هاي رواني مانند: وجود استرس، عصبانيت و ...
از نشانه ها یا علایم اصلی این بیماری به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
دوبيني و يا تاري ديد،احساس سوزن سوزن شدن، گيجي ،عدم تعادل يا كرختي، مشکلات در ایستادن ، عدم کنترل در تخلیه ادرار، یبوست و...
چرا مدت زمان زيادي طول مي كشد تا بيماري تشخيص داده شود؟
همانطور که گفته شد؛ تست تشخيصي معيني براي مولتيپل اسكلروزيس وجود ندارد . علائم پراكنده اي كه شما ممكن است در طول ماهها يا سالها تجربه كنيد ممكن است به راحتي شبيه موقعيت هاي ديگر و بيماري هاي ديگر باشد و پزشك تا زمانيكه بيماريها و موقعيت هاي ديگر كنار گذاشته نشود نمي تواند تشخيص قطعي بدهد. تشخيص MS تنها بعد از ظهور علائم و نشانه هاي پراكنده سيستم عصبي كه بعد از چندين ماه يا چندين سال بروز مي كند ميسر است . جهت تشخيص مولتيپل اسكلروزيس پزشك متخصص اعصاب (نورولوژيست) يك تاريخچه پزشكي دقيق گرفته و معاينات سيستم عصبي را انجام خواهد داد. پزشك رفلكس ها و حس هاي مختلف را امتحان و به حركات چشم ها نگاه ميكند و گام برداشتن و هماهنگي شخص را نظاره ميكند. براساس يافته هاي او ، پزشك ممكن است دستور انجام بعضي از تستهاي اضافي را بدهد. اغلب اين آزمايشات انجام ميشود تا بيماريهاي ديگر را رد كند اگر چه بعضي از بيماريها بطور تقريبي در ظهور علائم دقيقاً شبيه MS بوده و مشكل ساز هستند ولي تمام بيماران جهت تشخيص MS نياز به اينگونه تستهاي تخصصي ندارند.
بررسی ها
بررسی ها در تائید تشخیص بالینی یا رد دیگر اختلالات مفید می باشد اما به تنهایی تشخیص قطعی MS را ممکن نمی سازد. بعضی بیماران مایع مغزی نخاعی آنها معمولا غیر طبیعی است.در صورتی که در معاینه بالینی نشانه های درگیری فقط یک منطقه از سیستم عصبی مرکزی یافت شود تشخیص MS منوط به اثبات درگیری بدون علامت دیگر مناطق با استفاده از آزمایش پتانسیل های بر انگیخته(EP) خواهد بود. MRI نیز در مشاهده ضایعات بدون علامت مفید بوده و امروزه به عنوان مهمترین روش در تایید تشخیص مورد استفاده قرار می گیرد. در بیماران مبتلا به نوع نخاعی و بدون درگیری دیگر مناطق انجام میلوگرافی یا MRI نخاع ممکن است جهت رد ضایعات منفرد مادرزادی یا اکتسابی قابل درمان با جراحی لازم شود.
اشتباه نشود لطفا:
از آنجا که علائم ام.اس با نشانه های سایر بیماری ها تشابه دارد ابتدا باید ابتلا به سایر بیماری ها مانند سکته مغزی ، الکلیسم، اختلالات هیجانی، بیماری لایم، سندرم خستگی مزمن ، فیبرومیالژیا ، ایدز و برخی بیماری های اتوایمیون خاص مانند لوپوس اریتماتوز) منتفی شود.
بیماری M.S به دلیل داشتن علائم متعدد و سیر متنوع با چندین بیماری دیگری ممکن است اشتباه شود. در تشخیص افتراقی M.S بایستی بیماریهایی که ضایعات متعدد در سیستم عصبی مرکزی دارند و یا بیماریهای سیستم عصبی مرکزی با سیر تشدید یابنده بهبود پذیر ، مدنظر باشد.
از جمله بیماریهایی که با M.S اشتباه می‌شوند عبارتند از بیماری لوپوس سیستمیک ، سندرم آنتی فسفولیپید آنتی بادی ، بیماری بهجت ، بیماری لایم (در اثر نیش کنه رخ می‌دهد) ، سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) ، بیماریهای نخاعی مخچه ای ، استحاله‌ای ارثی ، کمبود ویتامین B۱۲ ، آرتروز مهره‌های گردن ، و تومورهای گودال خلفی جمجمه.
آزمایش ها:
بطور كل هيچ علامت باليني يا تست آزمايشگاهي خاصي به تنهايي تأييد يا رد كننده ام‌اس نمي‌باشد . جهت تشخيص ام‌اس پزشك معالج ممكن است از مجموعه اي از عوامل و روشهاي زير برای تشخیص استفاده کند :
1- شرح حال دقيق از بيماري فعلي ، علائم قبلي و بيماريهاي زمينه اي
2- معاينه دقيق عصبي
3- روشهاي تصوير برداري علي‌الخصوص( MRI )
4- آزمايشات هدايت الكتريكي اعصاب ( EP ) ونمونه‌گيري مايع مغزي- نخاعي( LP )
5- معاينات و شرح حال دقيق اعصاب و روان و مشاوره روانپزشكي در صورت وجود علائم شناختي – رواني
MRI:
از حساس ترين روشهاي تشخيصي بيماري m s است و با تصويربرداري مغناطيسي از مغز و نخاع مي تواند نواحي تخريب شده را نشان دهد اما علت را نمي تواند مشخص كند. در برخی افراد مبتلا به ms این تصاویر کاملاً طبیعی بوده و هیچ گونه مشکلی را نشان نمی دهند. در 5% مواردی که ام اس وجود داشته و محرز شده است در MRI چیزی پیدا نشده است.
ام.آر.آی (MRI) ضایعات مربوط به آسیب میلین را در مغز ، ساقه مغز ، مخچه و یا نخاع که به صورت ضایعات گرد با حدود مشخص با اندازة از چند میلیمتر تا چند سانتیمتر می‌باشند را نشان می‌دهد.
این اسکن ها لزیون ها (یا قسمت های صدمه دیده بافت) که حاکی از وجود بیماری ام.اس است را تشخیص می دهند. تشخیص لزیون ها ی جدید یا افزایش آنها بوسیله MRI روشی است که برای پیگیری تاثیر درمان موثر است. تشخیص لزیون ها پیش از بروز نشانه های بعدی امکان شروع درمان زودهنگام را که می تواند سودمند باشد ، فراهم می سازد. بنابر این بسیاری از متخصصین اکنون طرفدار انجام ام.آر.آی مغز هستند.
اما بهرحال نه میزان و نه تعداد لزیون های در حال رشد، الزاما بیانگر شروع فوری یا بدتر شدن نشانه ها و یا پیشرفت ام.اس پیشرونده ثانویه نیست.
تشخیص حفره های سیاه بنام حفره های سیاه نشانگر پیشرفت بیماری است. این لزیون ها در مغز تشکیل می شوند و سیگنال هایی رابر اسکن MRI می فرستند.
EP - پتانسيل هاي القايي (Evoked potential ) براي اندازه گيري ميزان انتقال عصبي در قسمتهاي مختلف سيستم عصبي مركزي .
ازروشهاي ديگر،تشخيص پتانسيل هاي برانگيخته است كه هدايت امواج رادرمسيراعصاب بينايي نخاع ومغز اندازه گيري مي كند. « آزمایشات پتانسیل برانگیخته » را که می توان روی اعصاب و حواس مختلف مثل بینائی، شنوایی ، ... انجام داد، درخواست کنند. در این آزمایشات این اعصاب تحریک شده و سرعت انتقال پیام الکتریکی در آنها اندازه گیری می شود. یکی از مرسوم ترین آزمایش های پتانسیلهای فراخوانده بینایی (VEP)است. بیماران مبتلا به MS پاسخ کندتر و آهسته تری نسبت به تحریک اعصاب از خود نشان می دهند.
LP - آزمايش مايع مغزي – نخاعي
روش ديگري كه مي تواند به تشخيص كمك كند آزمايش مايع مغزي – نخاعي است . آزمایش بررسی مایع مغزی- نخاعی ( که از طریق کمر این مایع گرفته می شود و بر روی آن آزمایشاتی انجام می گیرد ) را درخواست نماید. مایع مغزی – نخاعی در افراد مبتلا به MS حاوی سطوح بالای پروتئین و WBC سفید بالاتر از حد معمول می باشد.
برای مثال سطوح بالای ایمونوگلوبولین جی، برای تشخیص حائز اهمیت است و می تواند شاخص پیشرفت بیماری باشد. (ایمونوگلوبولین ها زنجیره های پروتئینی هستند که بخشی از سیستم ایمنی محسوب می شوند).
از دیگر تست های آزمایشگاهی ، آزمایش ادرار است که می تواند افزایش سطوح ماده ای بنام ماده شبه پروتئینی پایه میلین را نشان دهد. این ماده با تخریب آکسون ها به هنگام پیشرفت بیماری افزایش می یابد.
همچنین انجام تست های خاصی برای کوررنگی نیز ممکن است در پیگیری اثر ام.اس بر چشم موثر باشد.
منابع : در تهیه مطالب این مقاله از مطالب و منابع زیادی استفاده شده است.
شامل این می شود و به آن محدود نیست:
مريم سجادپور- کارشناس تغذيه
دکتر حمید سجاد
ویکی پدیا
پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران
منبع
همچنین از مقاله ی حاضر در اینجا برای این مطلب استفاده شده است.
معیار های اساسی تشخیص ام اس
به منظور تشخیص ام اس پزشک باید:
شواهدی مبنی بر آسیب جدا گانه حداقل دو محل در سیستم اعصاب مرکزی (CNS) که شامل مغز؛ نخاع و اعصاب چشم.
و
پیدا کردن شواهدی مبنی بر اینکه آسیب های رخ داده دستکم یک ماه طول کشیده است. و رد شدن همه ی احتمالات و تشخیص های بیماری های دیگر.
نقل قول:In 2001, the International Panel on the Diagnosis of Multiple Sclerosis updated the criteria to include specific guidelines for using magnetic resonance imaging (MRI), visual evoked potentials (VEP) and cerebrospinal fluid analysis to speed the diagnostic process.
از سال 2001 شاخص های جهانی تشخیص ام اس در سراسر دنیا تعیین شد و مدارک مستند از سه پارامتر زیر مبنای کار پزشکان قرار گرفته است:
تصویر برداری با دستگاه عکس برداری رزونانسی MRI
پتانسيل های القایی عصب های چشم VEP
آزمایش مایع نخاعی
روشهاي مختلفي براي تشخیص بيماري MS وجود دارد ولي هيچكدام از اين روش ها نمي توانند به تنهايي تشخيص بيماري را مسجل نمايند بلكه اين روش ها تنها تائيد كننده علائم و نشانه هايي كه از طريق صحبت با بيمار و معاينه وي بدست مي آيد.
در بیماران با سیر عود کننده-بهبود یابنده و نشانه های درگیری حد اقل دو منطقه از ماده سفید مرکزی تشخیص قطعی بیماری از نظر بالینی ممکن است. پزشکان اغلب وقتي موفق به تشخيص بيماري MS مي گردند که بيش از يک منطقه از بدن درگير شده باشد . غالباً هنگامي توجه به سمت MS جلب مي گردد که بيمار در مرحله فعاليت بيماري ، حداقل دو علامت يا نشانه از علائم و نشانه هاي شايع بيماري MS را بروز داده باشد .
نشانه ها و علایم بیماری:
معیار های تشخیصی برای تعریف بالینی ام اس نیازمند اثبات دو یا بیشتر علائم حملات است و نیز 2 یا بیشتر علامتی است که نشانه یک آسیب در مسیر آناتومیک ماده سفید غیر مجاور در دستگاه مغز و اعصاب می باشد. نشانه ها باید بیش از 24 ساعت به طول بینجامد.
طبق بررسي هاي انجام شده در گروهي كه ضرورتا نسبت به انجام آزمايش آگاهي نداشتند، بعضي از پزشكان بيماري MSرا تشخيص نداده و علايم دوبيني و يا تاري ديد،احساس سوزن سوزن شدن، گيجي ،عدم تعادل يا كرختي را به بيماري ناشي از عفونت ويروسي يا تنها دربيماري اعصاب نسبت داده اند.
بعضي از بيماران جهت ارزيابي به روانپزشكان ارجاع شده اند.از آنجائي كه بسياري از علايم بالا در موقعيت هاي ديگر نيز بروز مي كند، بسياري از بيمارانيكه اين علايم را دارند مبتلا به بيماري MS نيستند. به هر حال داشتن يكي از اين علايم اگر چه ناخوشايند،دليل بر تشخيص قطعي نخواهد بود.
نشانه هاي بيماري MS به 4 گروه تقسيم مي شود:
1- نشانه هاي جسمي
2- مشکلات در عملکرد مغز
3- نشانه هاي آسيب سيستم عصبي
4- نشانه هاي رواني مانند: وجود استرس، عصبانيت و ...
از نشانه ها یا علایم اصلی این بیماری به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
دوبيني و يا تاري ديد،احساس سوزن سوزن شدن، گيجي ،عدم تعادل يا كرختي، مشکلات در ایستادن ، عدم کنترل در تخلیه ادرار، یبوست و...
چرا مدت زمان زيادي طول مي كشد تا بيماري تشخيص داده شود؟
همانطور که گفته شد؛ تست تشخيصي معيني براي مولتيپل اسكلروزيس وجود ندارد . علائم پراكنده اي كه شما ممكن است در طول ماهها يا سالها تجربه كنيد ممكن است به راحتي شبيه موقعيت هاي ديگر و بيماري هاي ديگر باشد و پزشك تا زمانيكه بيماريها و موقعيت هاي ديگر كنار گذاشته نشود نمي تواند تشخيص قطعي بدهد. تشخيص MS تنها بعد از ظهور علائم و نشانه هاي پراكنده سيستم عصبي كه بعد از چندين ماه يا چندين سال بروز مي كند ميسر است . جهت تشخيص مولتيپل اسكلروزيس پزشك متخصص اعصاب (نورولوژيست) يك تاريخچه پزشكي دقيق گرفته و معاينات سيستم عصبي را انجام خواهد داد. پزشك رفلكس ها و حس هاي مختلف را امتحان و به حركات چشم ها نگاه ميكند و گام برداشتن و هماهنگي شخص را نظاره ميكند. براساس يافته هاي او ، پزشك ممكن است دستور انجام بعضي از تستهاي اضافي را بدهد. اغلب اين آزمايشات انجام ميشود تا بيماريهاي ديگر را رد كند اگر چه بعضي از بيماريها بطور تقريبي در ظهور علائم دقيقاً شبيه MS بوده و مشكل ساز هستند ولي تمام بيماران جهت تشخيص MS نياز به اينگونه تستهاي تخصصي ندارند.
بررسی ها
بررسی ها در تائید تشخیص بالینی یا رد دیگر اختلالات مفید می باشد اما به تنهایی تشخیص قطعی MS را ممکن نمی سازد. بعضی بیماران مایع مغزی نخاعی آنها معمولا غیر طبیعی است.در صورتی که در معاینه بالینی نشانه های درگیری فقط یک منطقه از سیستم عصبی مرکزی یافت شود تشخیص MS منوط به اثبات درگیری بدون علامت دیگر مناطق با استفاده از آزمایش پتانسیل های بر انگیخته(EP) خواهد بود. MRI نیز در مشاهده ضایعات بدون علامت مفید بوده و امروزه به عنوان مهمترین روش در تایید تشخیص مورد استفاده قرار می گیرد. در بیماران مبتلا به نوع نخاعی و بدون درگیری دیگر مناطق انجام میلوگرافی یا MRI نخاع ممکن است جهت رد ضایعات منفرد مادرزادی یا اکتسابی قابل درمان با جراحی لازم شود.
اشتباه نشود لطفا:
از آنجا که علائم ام.اس با نشانه های سایر بیماری ها تشابه دارد ابتدا باید ابتلا به سایر بیماری ها مانند سکته مغزی ، الکلیسم، اختلالات هیجانی، بیماری لایم، سندرم خستگی مزمن ، فیبرومیالژیا ، ایدز و برخی بیماری های اتوایمیون خاص مانند لوپوس اریتماتوز) منتفی شود.
بیماری M.S به دلیل داشتن علائم متعدد و سیر متنوع با چندین بیماری دیگری ممکن است اشتباه شود. در تشخیص افتراقی M.S بایستی بیماریهایی که ضایعات متعدد در سیستم عصبی مرکزی دارند و یا بیماریهای سیستم عصبی مرکزی با سیر تشدید یابنده بهبود پذیر ، مدنظر باشد.
از جمله بیماریهایی که با M.S اشتباه می‌شوند عبارتند از بیماری لوپوس سیستمیک ، سندرم آنتی فسفولیپید آنتی بادی ، بیماری بهجت ، بیماری لایم (در اثر نیش کنه رخ می‌دهد) ، سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) ، بیماریهای نخاعی مخچه ای ، استحاله‌ای ارثی ، کمبود ویتامین B۱۲ ، آرتروز مهره‌های گردن ، و تومورهای گودال خلفی جمجمه.
آزمایش ها:
بطور كل هيچ علامت باليني يا تست آزمايشگاهي خاصي به تنهايي تأييد يا رد كننده ام‌اس نمي‌باشد . جهت تشخيص ام‌اس پزشك معالج ممكن است از مجموعه اي از عوامل و روشهاي زير برای تشخیص استفاده کند :
1- شرح حال دقيق از بيماري فعلي ، علائم قبلي و بيماريهاي زمينه اي
2- معاينه دقيق عصبي
3- روشهاي تصوير برداري علي‌الخصوص( MRI )
4- آزمايشات هدايت الكتريكي اعصاب ( EP ) ونمونه‌گيري مايع مغزي- نخاعي( LP )
5- معاينات و شرح حال دقيق اعصاب و روان و مشاوره روانپزشكي در صورت وجود علائم شناختي – رواني
MRI:
از حساس ترين روشهاي تشخيصي بيماري m s است و با تصويربرداري مغناطيسي از مغز و نخاع مي تواند نواحي تخريب شده را نشان دهد اما علت را نمي تواند مشخص كند. در برخی افراد مبتلا به ms این تصاویر کاملاً طبیعی بوده و هیچ گونه مشکلی را نشان نمی دهند. در 5% مواردی که ام اس وجود داشته و محرز شده است در MRI چیزی پیدا نشده است.
ام.آر.آی (MRI) ضایعات مربوط به آسیب میلین را در مغز ، ساقه مغز ، مخچه و یا نخاع که به صورت ضایعات گرد با حدود مشخص با اندازة از چند میلیمتر تا چند سانتیمتر می‌باشند را نشان می‌دهد.
این اسکن ها لزیون ها (یا قسمت های صدمه دیده بافت) که حاکی از وجود بیماری ام.اس است را تشخیص می دهند. تشخیص لزیون ها ی جدید یا افزایش آنها بوسیله MRI روشی است که برای پیگیری تاثیر درمان موثر است. تشخیص لزیون ها پیش از بروز نشانه های بعدی امکان شروع درمان زودهنگام را که می تواند سودمند باشد ، فراهم می سازد. بنابر این بسیاری از متخصصین اکنون طرفدار انجام ام.آر.آی مغز هستند.
اما بهرحال نه میزان و نه تعداد لزیون های در حال رشد، الزاما بیانگر شروع فوری یا بدتر شدن نشانه ها و یا پیشرفت ام.اس پیشرونده ثانویه نیست.
تشخیص حفره های سیاه بنام حفره های سیاه نشانگر پیشرفت بیماری است. این لزیون ها در مغز تشکیل می شوند و سیگنال هایی رابر اسکن MRI می فرستند.
EP - پتانسيل هاي القايي (Evoked potential ) براي اندازه گيري ميزان انتقال عصبي در قسمتهاي مختلف سيستم عصبي مركزي .
ازروشهاي ديگر،تشخيص پتانسيل هاي برانگيخته است كه هدايت امواج رادرمسيراعصاب بينايي نخاع ومغز اندازه گيري مي كند. « آزمایشات پتانسیل برانگیخته » را که می توان روی اعصاب و حواس مختلف مثل بینائی، شنوایی ، ... انجام داد، درخواست کنند. در این آزمایشات این اعصاب تحریک شده و سرعت انتقال پیام الکتریکی در آنها اندازه گیری می شود. یکی از مرسوم ترین آزمایش های پتانسیلهای فراخوانده بینایی (VEP)است. بیماران مبتلا به MS پاسخ کندتر و آهسته تری نسبت به تحریک اعصاب از خود نشان می دهند.
LP - آزمايش مايع مغزي – نخاعي
روش ديگري كه مي تواند به تشخيص كمك كند آزمايش مايع مغزي – نخاعي است . آزمایش بررسی مایع مغزی- نخاعی ( که از طریق کمر این مایع گرفته می شود و بر روی آن آزمایشاتی انجام می گیرد ) را درخواست نماید. مایع مغزی – نخاعی در افراد مبتلا به MS حاوی سطوح بالای پروتئین و WBC سفید بالاتر از حد معمول می باشد.
برای مثال سطوح بالای ایمونوگلوبولین جی، برای تشخیص حائز اهمیت است و می تواند شاخص پیشرفت بیماری باشد. (ایمونوگلوبولین ها زنجیره های پروتئینی هستند که بخشی از سیستم ایمنی محسوب می شوند).
از دیگر تست های آزمایشگاهی ، آزمایش ادرار است که می تواند افزایش سطوح ماده ای بنام ماده شبه پروتئینی پایه میلین را نشان دهد. این ماده با تخریب آکسون ها به هنگام پیشرفت بیماری افزایش می یابد.
همچنین انجام تست های خاصی برای کوررنگی نیز ممکن است در پیگیری اثر ام.اس بر چشم موثر باشد.
منابع : در تهیه مطالب این مقاله از مطالب و منابع زیادی استفاده شده است.
شامل این می شود و به آن محدود نیست:
مريم سجادپور- کارشناس تغذيه
دکتر حمید سجاد
ویکی پدیا
پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران
منبع
همچنین از مقاله ی حاضر در اینجا برای این مطلب استفاده شده است.
اگه تلخم مثل گریه اگه تنهام اگه تاریک
اگه از ترانه دورم اگه با مرثیه نزدیک
اگه ناباور چشمام تو تماشای تو مونده
اگه اون نگاه اول منو پای تو نشونده:
اگه از ترانه دورم اگه با مرثیه نزدیک
اگه ناباور چشمام تو تماشای تو مونده
اگه اون نگاه اول منو پای تو نشونده:
How wonderful life is while you're in the world
