2010/10/08, 09:57 PM
يبوست مزمن به خودي خود يك بيماري جدي تلقي نمي‌شود، بلكه علامت مشترك چند تغيير غيرطبيعي در بدن است. آمارها نشان مي‌دهد كه تقريبا 2 درصد جمعيت جهان دچار يبوست هستند كه البته بيشترين آنها را افراد مسن تشكيل مي دهند.
يبوست مزمن مي‌‌تواند يكي از عوامل خطر در ابتلا به سرطان روده باشد.
از شايع‌ترين عوارض يبوست مي‌توان به هموروئيد يا بواسير، واريس، شقاق مقعد، افزايش كلسترول خون و افزايش قند خون اشاره كرد.
تاخير در خروج مواد دفعي از بدن و ماندن بيش از حد آن در روده‌ها را يبوست مي‌گويند.
نزديك به نيمي از افراد كه با مشكل يبوست به پزشك مراجعه مي‌كنند، در حقيقت يبوست ندارند. اغلب اين افراد از ميزان و نحوه دفع مدفوع شكايت دارند.
تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف، متفاوت است و معمولا هر سه روز يك بار و گاهي تا سه بار در روز طبيعي است. به همين دليل به وجود آمدن تغيير در تعداد دفعات اجابت مزاج در هر فردي نسبت به وضعيت معمولي او، بايد يبوست تلقي شود.
عواملي كه باعث ايجاد يبوست مي شوند
استفاده ي كم از فيبر: فيبر غذايي در روده‌ها هضم و جذب نمي‌شود. مدفوع مخلوط با فيبر، مقدار زيادي آب جمع مي‌كند و به صورت توده حجيم و مرطوبي در مي آيد و عمل دفع را آسان‌تر مي‌كند. چنانچه از مواد غذايي كم فيبر مثل فست فودها استفاده كنيم، باعث ميشود كه مدفوع بدون فيبر، كوچك و خشك شده و مدت طولاني در روده انباشته گردد و خيلي دير و با سختي دفع شود.
از مواد غذايي پرفيبر مي‌توان به ميوه‌ها و سبزيجات اشاره كرد كه با مصرف كافي آنها مي‌توان از بروز يبوست جلوگيري كرد. برخي به اشتباه تصور مي‌كنند مصرف بعضي ميوه‌ها سبب سنگيني و نفخ معده در آنها ميشود، در حالي كه مصرف ميوه علائم گوارشي ايجاد مي‌كند كه نشان‌دهنده سالم بودن ميوه و موثر بودن آن است. توصيه‌اي كه مي‌توان به اين افراد كرد اين است كه حتي الامكان از مقدار كمتر مواد غذايي فيبردار شروع كنند و مقدار آن را به تدريج افزايش دهند.
تحرك و فعاليت بدني كم: معمولا در افرادي كه دچار شكستگي استخوان شده‌اند و همچنين در افراد معلول و سالخورده به دليل فعاليت بدني و حركتي كمتر، يبوست شيوع بيشتري دارد.
عدم دفع به موقع: برخي از بزرگسالان و كودكان به دليل كار فشرده يا سرگرمي يا بي توجهي، به موقع دستشويي نمي روند. عدم دفع به موقع مدفوع باعث ميشود مايعات موجود در مواد دفعي جذب شوند و يبوست ايجاد گردد.
مصرف كم مايعات: انسان روزانه به 6 تا 8 ليوان آب نياز دارد و لازم نيست حتما اين مقدار را به صورت آب مصرف كنيم، بلكه مي توان از آبميوه طبيعي، چاي كمرنگ و ... نيز استفاده كرد.
مصرف داروهاي يبوست زا: برخي از داروها مانند داروهاي ضد افسردگي ، فشار خون، مكمل‌هاي آهن، داروهاي ضد پاركينسون، ضد حساسيت، ضد تشنج، ضد اسهال، استفاده مكرر از داروهاي ملين، كلسيم كادبونت از دلايل بروز يبوست به شمار مي‌روند.
افزايش سن: با بالا رفتن سن، كم‌كم بدن ضعيف تر ميشود. سيستم اعصاب روده نيز با افزايش سن ضعيف مي شود كه همين امر باعث كاهش حركات طبيعي روده و نيز كاهش احساس پُري در روده و كم تحركي آن مي‌گردد و به دنبال آن يبوست بروز مي‌كند.
بيماري‌هاي يبوست زا: بيماري‌هاي دستگاه عصبي مانند پاركينسون و ضايعه نخاعي، اختلالات تخليه روده بزرگ و همچنين بيماري‌هايي كه عضلات بدن را به صورت فراگير درگير مي‌كنند نيز از دلايل يبوست محسوب مي‌شوند.
از كجا بفهميم يبوست داريم؟
چنانچه حداقل دو مورد از اين علائم در فردي موجود باشد، نشان مي دهد به يبوست مبتلا شده است:
1 ـ مدفوع سفت و خشك باشد.
2 ـ تعداد دفعات اجابت مزاج كم باشد.
3 ـ دفع مدفوع به سختي انجام شود.
4 ـ مواد دفعي كاملا تخليه نشوند.
اگر يبوست طولاني شود، به آن يبوست مزمن مي‌گويند كه با علامت‌هايي مثل سردرد، كاهش اشتها، حالت تهوع، ضعف عمومي، بي حوصلگي، دل درد، احساس خستگي، نفخ شكم و درد پايين كمر همراه است.
دردسري براي دوران بارداري
يبوست يكي از مشكلات شايع در حاملگي است كه به دليل تغييرات هورموني در بدن به وجود مي‌آيد. ترشح هورمون پروژسترون باعث ايجاد تغييراتي در روده و تضعيف قدرت آن مي شود. همچنين عواملي مانند عدم مصرف غذاهاي فيبردار به دليل ويار حاملگي، استفاده از مكمل آهن ، مصرف كم آب و استرس دوران بارداري ، يبوست را تشديد مي‌كنند.
به خانم‌هاي باردار توصيه ميشود كه براي پيشگيري از يبوست دوران حاملگي، از غذاهاي فيبردار مانند نان سبوس دار، ميوه‌ها و سبزيجات تازه استفاده كنند. ورزش را فراموش نكنند و نوشيدني‌هايي مثل آب، چاي كمرنگ و آبميوه‌هاي طبيعي بنوشند.
يبوست مزمن مي‌‌تواند يكي از عوامل خطر در ابتلا به سرطان روده باشد.
از شايع‌ترين عوارض يبوست مي‌توان به هموروئيد يا بواسير، واريس، شقاق مقعد، افزايش كلسترول خون و افزايش قند خون اشاره كرد.
تاخير در خروج مواد دفعي از بدن و ماندن بيش از حد آن در روده‌ها را يبوست مي‌گويند.
نزديك به نيمي از افراد كه با مشكل يبوست به پزشك مراجعه مي‌كنند، در حقيقت يبوست ندارند. اغلب اين افراد از ميزان و نحوه دفع مدفوع شكايت دارند.
تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف، متفاوت است و معمولا هر سه روز يك بار و گاهي تا سه بار در روز طبيعي است. به همين دليل به وجود آمدن تغيير در تعداد دفعات اجابت مزاج در هر فردي نسبت به وضعيت معمولي او، بايد يبوست تلقي شود.
عواملي كه باعث ايجاد يبوست مي شوند
استفاده ي كم از فيبر: فيبر غذايي در روده‌ها هضم و جذب نمي‌شود. مدفوع مخلوط با فيبر، مقدار زيادي آب جمع مي‌كند و به صورت توده حجيم و مرطوبي در مي آيد و عمل دفع را آسان‌تر مي‌كند. چنانچه از مواد غذايي كم فيبر مثل فست فودها استفاده كنيم، باعث ميشود كه مدفوع بدون فيبر، كوچك و خشك شده و مدت طولاني در روده انباشته گردد و خيلي دير و با سختي دفع شود.
از مواد غذايي پرفيبر مي‌توان به ميوه‌ها و سبزيجات اشاره كرد كه با مصرف كافي آنها مي‌توان از بروز يبوست جلوگيري كرد. برخي به اشتباه تصور مي‌كنند مصرف بعضي ميوه‌ها سبب سنگيني و نفخ معده در آنها ميشود، در حالي كه مصرف ميوه علائم گوارشي ايجاد مي‌كند كه نشان‌دهنده سالم بودن ميوه و موثر بودن آن است. توصيه‌اي كه مي‌توان به اين افراد كرد اين است كه حتي الامكان از مقدار كمتر مواد غذايي فيبردار شروع كنند و مقدار آن را به تدريج افزايش دهند.
تحرك و فعاليت بدني كم: معمولا در افرادي كه دچار شكستگي استخوان شده‌اند و همچنين در افراد معلول و سالخورده به دليل فعاليت بدني و حركتي كمتر، يبوست شيوع بيشتري دارد.
عدم دفع به موقع: برخي از بزرگسالان و كودكان به دليل كار فشرده يا سرگرمي يا بي توجهي، به موقع دستشويي نمي روند. عدم دفع به موقع مدفوع باعث ميشود مايعات موجود در مواد دفعي جذب شوند و يبوست ايجاد گردد.
مصرف كم مايعات: انسان روزانه به 6 تا 8 ليوان آب نياز دارد و لازم نيست حتما اين مقدار را به صورت آب مصرف كنيم، بلكه مي توان از آبميوه طبيعي، چاي كمرنگ و ... نيز استفاده كرد.
مصرف داروهاي يبوست زا: برخي از داروها مانند داروهاي ضد افسردگي ، فشار خون، مكمل‌هاي آهن، داروهاي ضد پاركينسون، ضد حساسيت، ضد تشنج، ضد اسهال، استفاده مكرر از داروهاي ملين، كلسيم كادبونت از دلايل بروز يبوست به شمار مي‌روند.
افزايش سن: با بالا رفتن سن، كم‌كم بدن ضعيف تر ميشود. سيستم اعصاب روده نيز با افزايش سن ضعيف مي شود كه همين امر باعث كاهش حركات طبيعي روده و نيز كاهش احساس پُري در روده و كم تحركي آن مي‌گردد و به دنبال آن يبوست بروز مي‌كند.
بيماري‌هاي يبوست زا: بيماري‌هاي دستگاه عصبي مانند پاركينسون و ضايعه نخاعي، اختلالات تخليه روده بزرگ و همچنين بيماري‌هايي كه عضلات بدن را به صورت فراگير درگير مي‌كنند نيز از دلايل يبوست محسوب مي‌شوند.
از كجا بفهميم يبوست داريم؟
چنانچه حداقل دو مورد از اين علائم در فردي موجود باشد، نشان مي دهد به يبوست مبتلا شده است:
1 ـ مدفوع سفت و خشك باشد.
2 ـ تعداد دفعات اجابت مزاج كم باشد.
3 ـ دفع مدفوع به سختي انجام شود.
4 ـ مواد دفعي كاملا تخليه نشوند.
اگر يبوست طولاني شود، به آن يبوست مزمن مي‌گويند كه با علامت‌هايي مثل سردرد، كاهش اشتها، حالت تهوع، ضعف عمومي، بي حوصلگي، دل درد، احساس خستگي، نفخ شكم و درد پايين كمر همراه است.
دردسري براي دوران بارداري
يبوست يكي از مشكلات شايع در حاملگي است كه به دليل تغييرات هورموني در بدن به وجود مي‌آيد. ترشح هورمون پروژسترون باعث ايجاد تغييراتي در روده و تضعيف قدرت آن مي شود. همچنين عواملي مانند عدم مصرف غذاهاي فيبردار به دليل ويار حاملگي، استفاده از مكمل آهن ، مصرف كم آب و استرس دوران بارداري ، يبوست را تشديد مي‌كنند.
به خانم‌هاي باردار توصيه ميشود كه براي پيشگيري از يبوست دوران حاملگي، از غذاهاي فيبردار مانند نان سبوس دار، ميوه‌ها و سبزيجات تازه استفاده كنند. ورزش را فراموش نكنند و نوشيدني‌هايي مثل آب، چاي كمرنگ و آبميوه‌هاي طبيعي بنوشند.
