2010/09/03, 07:38 AM
نقش تغذیه در بیماری مولتیپل اسکلروزیس که با نام مخفف ام ـ اس ( MS ) شناخته می شود. یکی از شایع ترین اختلالات سیستم اعصاب مرکزی است. در این بیماری به دلایلی که هنوز به طور کامل ناشناخته مانده است، قسمت هایی از رشته های اعصاب آسیب می بینند و در نتیجه پیام رشته عصبی به خوبی منتقل نمی شود
. درست مثل اینکه قسمت هایی از سیم کشی برق یک منزل قطع یا اتصالی شده باشد.
این بیماری در هر سنی ایجاد می شود ولی به طور معمول اولین علائم خود را در سنین جوانی ( 20 تا 40 سالگی ) آشکار می سازد .
علائم بیماری بسته به محل های درگیری در افراد مختلف و حتی در یک فرد ، در زمان های مختلف ، متفاوت است و شامل طیف وسیعی از اختلالات حسی و حرکتی نظیر، مشکلات چشمی ، حرکتی، حسی ، اختلال در تعادل ، مشکل شنوایی اداری و گوارشی و… می باشد اما به طور کلی تظاهر شایع بیماری به صورت شروع ناگهانی در فردی است که از سایر جهات سالم است و دچار حمله حاد کاهش یک طرفه بینایی و حتی نابینایی و یا بی حسی در اندام ها و فلج اندام ها و فلج اندام ها می شود. مشکلات بینایی در فرد مبتلا به MS می تواند خود را به شکل دو بینی، تاری دید، کاهش قدرت بینایی و حتی نابینایی موقت نشان دهد. مشکلات حرکتی به صورت ضعف در یک یا چند اندام و اشکال در راه رفتن و مشکلات حسی به صورت ضعف در یک چند اندام و اشکال در راه رفتن و مشکلات حسی به صورت احساس کرختی، سوزن سوزن شدن و اختلال در احساس وضعیت اندام ها می باشد. اختلال تعادل ، سرگیجه، خستگی، اختلالات ادراری ، اختلال تکلم به صورت شل سخن گفتن و اختلالات بلع از سایر علائم آن است .
علائم معمولاً بدون درد هستند، به طور ناگهانی آغاز می شوند ، روزها و هفته ها دوام داشته و سپس به طور نسبی یا کامل از بین می رود و بعد از گذشت یک دوران رهایی حسی، دوباره علائم جدید تظاهر می یابد . میزان متوسط حملات بیماری در حدود یک حمله در هر دو سال است که البته از فردی نسبت به فرد دیگر فرق می کند و عده ای از افراد تنها در طول عمر خود یک تا دو حمله بیش تر ندارند.
گاهی تظاهرات بیماری به صورت حمله عود کننده و فروکش کننده نبوده ، بلکه به صورت یک اختلال دائمی و پیش رونده مزمن است. اولین تظاهر بالینی این گروه به صورت ضایعات عضلانی و مشکلات حس حرکتی که به ویژه در اندام تحتانی ( پاها) بارز تر است، نمایان می شود.
همان گونه که گفته شد، علت اصلی مولتیپل اسکلروزیس یا ام. اس هنوز مشخص نیست اما علل عفونی ( ویروس ها ) ، ایمنی و ژنتیک را در آن موثر می دانند. شیوع این بیماری در مناطق معتدل شمالی و جنوبی شایع تر از نواحی استوایی است.
تشخیص این بیماری به وسیله MRI انجام می شود. ضایعات ماده سفید مغز مشاهده شده در MRI به همراه علائم بالینی موید ضایعه و بیماری مولتیپل اسکلروزیس است.
متاسفانه تا کنون هیچ روش درمانی کامل پزشکی برای ام اس ( MS ) پیدا نشده است اما درمان دارویی برای عدم پیش رفت بیماری و یا کند کردن روند بیماری وجود دارد . فیزیوتراپی نیز در اختلالات حرکتی می تواند به عنوان درمان کمک کننده به کار رود.
بیش تر بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و به ویژه کسانی که به تازگی بیماری آن‌ها تشخیص داده شده است ، نیاز به حمایت روانی قوی دارند . هم اکنون برای حمایت از بیماری ام اس و رساندن آگاهی های لازم به آن ها ، ده ها سال است که انجمن های ام اس در کشورهای پیش رفته تاسیس شده است که البته خوش‌بختانه این انجمن در ایران هم در طی سالیان اخیر تشکیل شده و در جهت بیماران ام اس کشور فعالیت می کند.
نقش تغذیه در جلوگیری از بروز و پیش رفت بیماری مولتیپل اسکلروزیس
مطالعات اپیدمیولوژیکی انجام شده در سی سال گذشته احتمال رابطه بین مقدار و نوع چربی های غذایی مصرفی و تعداد موارد بروز بیماری MS ( ام اس ) را بیان می کند. زیرا دیده شده است که در کشورهای اروپای شمالی که مردم در چربی های حیوانی و جامد به مقدار بیش تری نسبت به کشوری مانند ژاپن که پایه تغذیه آن ها بر مصرف ماهی و چربی های غیر اشباع است، استفاده می کنند موارد بروز این بیماری بالاتر است.
هم چنین بررسی های دیگر ، پایین تر بودن سطح اسید های چرب ضروری به ویژه لینولئیک اسید را در سرم بیماران مبتلا به ام اس ، نسبت به سایر افراد تایید می کند . این پایین بودن سطح اسیدهای چرب ضروری با تعداد دفعات حملات و زمان برگشت حملات، رابطه مستقیم داشته و در سال 1984 میلادی دکتر Dr. Workin و گروهش ثابت کردند که رژیم های سرشار از اسید چرب لینولئیک می تواند باعث کوتاه شدن دوره بهبود حملات بیماران مولتیپل اسکلروزیس شود.
در سال 1984 میلادی نیز Dr. Swonk شروع رژیم غذایی با کم تر از 20% چربی حیوانی در همان مراحل اولیه را به کلیه بیماران پیش‌نهاد کرد . با توجه به این که بیماران دچار مولتیپل اسکلروزیس به علت اختلالات حرکتی و تعادلی اکثراً دچار افزایش وزن و چاقی می شوند توجه بیش تر به سمت رژیم کم کالری و پر از مواد حیاتی ( ویتامین و املاح ضروری ) به دلیل کاهش تحریک آنان می باشد . در کنار مطلب فوق توجه به چندین نکته
تغذیه ای به تمام بیماران مبتلا به ام اس توصیه می شود. البته در اینجا یادآوری این مسئله حائز اهمیت است که ارتباط بین تغذیه و پیش رفت بیماری MS در حال حاضر فقط به صورت یک نظریه بوده و برای تایید کامل آن ، نیاز به بررسی های بیشتر است. تعدیل رژیم غذایی در بیماران، بسته به شدت ضایعه عصبی به مقدار زیادی ، به صورت فردی و بر حسب شرایط بیمار صورت می گیرد . در کسانی که مبتلا به اختلالات بلع هستند بافت غذا باید تعدیل شده و از غذاهای نرم شده و مغذی و در دفعات زیاد تر و با حجم کمتر استفاده شود. در صورتی که فرد غذا را نتواند بجود باید از لوله های مخصوص
( تیوب فیدینگ ) برای تغذیه استفاده شود. اگر بیمار استروئیدتراپی ( درمان با کورتون) می شود از مصرف غذاهای با نمک زیاد پرهیز شود. برای اجتناب از چاقی به دنبال کم تحرکی . وزن را تحت نظر گرفته و از مواد غذایی کم کالری مانند سبزیجات و میوه جات به جای مواد قندی و شیرینی جات و … استفاده شود.
سبزیجات و میوه جات به ویژه برای بیمارانی که به دنبال بیماری خود دچار یبوست نیز می شوند، حتماً توصیه می شود.
نقش چربی به عنوان یک عامل مسبب مورد بحث است . کاهش مصرف چربی به ویژه چربی های اشباع مثل کره ، مارگارین ، روغن های حیوانی و جامد برای کلیه بیماران لازم است. مصرف روزانه 20 گرم چربی اشباع یا کم تر ، بیمار مبتلا به MS را قادر می‌سازد که هنوز متحرک بوده و کوفتگی کمتری داشته باشد.
رژیم های غنی از اسید های چرب با چند باند مضاعف ( اسید های چرب مرکب ) مانند امگاـ 3 که در ماهی یافت می شود، برای کلیه بیماران توصیه می شود. خوردن یک تا دو وعده ماهی در هفته و در صورت عدم پذیرش ذائقه فرد، مصرف کپسول های روغن ماهی برای بیماران MS سفارش شده است.
رژیم های عاری از گلوتن نیز برای بیماران توصیه می شود( البته موثر بودن آن هنوز مورد بحث است) .
رژیم عاری از گلوتن را رژیم عاری از گلیادین هم می نامند. در این رژیم گندم، جودوسر، گندم سیاه، جو و فرآورده های حاوی این غلات حذف می شود. فراورده های تهیه شده از ذرت، برنج، سیب زمینی و دانه سویا می تواند به عنوان جانشین موارد ذکر شده در بالا قرار گیرد. زیرا ذرت و برنج و گندم سیاه حاوی مقادیر کمتری گلوتن نسبت به بقیه می باشند .
شیر و فرآورده های لبنی ، گوشت ماکیان، تخم مرغ، سبزیجات. میوه‌ها، سیب زمینی، لوبیای سبز ، شیرینی جات و حتی نشاسته های عاری از گلوتن را می توان به دل خواه در برنامه غذایی استفاده کرد .
بسیاری از غذاهای فراوری شده ، حاوی اشکال پنهانی از گلوتن هستند و مصرف آن ها برای بیماران MS توصیه نمی شود، زیرا این ماده ( گلوتن) می تواند به عنوان یک تثبیت کننده و یا امولسیونر در تهیه مواد به کار رود. نمونه های چنین غذایی عبارت‌اند از شیری که به آن ماست اضافه شده است، خامه های غیر لبنی، سس های تجاری سالاد، مایونز، پودینگ ها و کلوچه میوه ای و سس های گوشت تهیه شده به روش تجاری که گلوتن در همگی به علت خواص ذکر شده استفاده شده است.
در سال 1979 میلادی پرفسور Crawford و در سال 1984 میلادی دکتر Itewson برنامه غذایی ای تحت عنوان ARMS diets را برای بیماران MS توصیه کردند. در این رژیم بر مصرف مقدار کم چربی های اشباع شده ( حداکثر روزانه 20 گرم ) ، به همراه مصرف اسید چرب مرکب ضروری امگا3 که در ماهی یافت می شود و هم چنین مصرف سبزیجات و میوه جات به مقدار کافی برای تامین ویتامین ها و املاح معدنی لازم برای بده و به ویژه املاح کم یاب، روی، مس و آهن توصیه می شود. هم چنین تامین ویتامین‌های گروه B و نیز ویتامین های آنتی اکسیدان C ، E و بتا کاروتن ( پیش ویتامین A ) برای این بیماران شدیداً تاکید می شود.
مصرف روغن آفتاب گردان و روغن زیتون به علت مقدار فراوان اسید لینولئیک ( در بالا به اهمیت آن اشاره شده بود. ) و هم چنین ویتامین E و سایر مواد مغذی در آن، برای بیماران سفارش شده است.
مرتبط با : تغذیه
منبع:ام اس لینک
. درست مثل اینکه قسمت هایی از سیم کشی برق یک منزل قطع یا اتصالی شده باشد.
این بیماری در هر سنی ایجاد می شود ولی به طور معمول اولین علائم خود را در سنین جوانی ( 20 تا 40 سالگی ) آشکار می سازد .
علائم بیماری بسته به محل های درگیری در افراد مختلف و حتی در یک فرد ، در زمان های مختلف ، متفاوت است و شامل طیف وسیعی از اختلالات حسی و حرکتی نظیر، مشکلات چشمی ، حرکتی، حسی ، اختلال در تعادل ، مشکل شنوایی اداری و گوارشی و… می باشد اما به طور کلی تظاهر شایع بیماری به صورت شروع ناگهانی در فردی است که از سایر جهات سالم است و دچار حمله حاد کاهش یک طرفه بینایی و حتی نابینایی و یا بی حسی در اندام ها و فلج اندام ها و فلج اندام ها می شود. مشکلات بینایی در فرد مبتلا به MS می تواند خود را به شکل دو بینی، تاری دید، کاهش قدرت بینایی و حتی نابینایی موقت نشان دهد. مشکلات حرکتی به صورت ضعف در یک یا چند اندام و اشکال در راه رفتن و مشکلات حسی به صورت ضعف در یک چند اندام و اشکال در راه رفتن و مشکلات حسی به صورت احساس کرختی، سوزن سوزن شدن و اختلال در احساس وضعیت اندام ها می باشد. اختلال تعادل ، سرگیجه، خستگی، اختلالات ادراری ، اختلال تکلم به صورت شل سخن گفتن و اختلالات بلع از سایر علائم آن است .
علائم معمولاً بدون درد هستند، به طور ناگهانی آغاز می شوند ، روزها و هفته ها دوام داشته و سپس به طور نسبی یا کامل از بین می رود و بعد از گذشت یک دوران رهایی حسی، دوباره علائم جدید تظاهر می یابد . میزان متوسط حملات بیماری در حدود یک حمله در هر دو سال است که البته از فردی نسبت به فرد دیگر فرق می کند و عده ای از افراد تنها در طول عمر خود یک تا دو حمله بیش تر ندارند.
گاهی تظاهرات بیماری به صورت حمله عود کننده و فروکش کننده نبوده ، بلکه به صورت یک اختلال دائمی و پیش رونده مزمن است. اولین تظاهر بالینی این گروه به صورت ضایعات عضلانی و مشکلات حس حرکتی که به ویژه در اندام تحتانی ( پاها) بارز تر است، نمایان می شود.
همان گونه که گفته شد، علت اصلی مولتیپل اسکلروزیس یا ام. اس هنوز مشخص نیست اما علل عفونی ( ویروس ها ) ، ایمنی و ژنتیک را در آن موثر می دانند. شیوع این بیماری در مناطق معتدل شمالی و جنوبی شایع تر از نواحی استوایی است.
تشخیص این بیماری به وسیله MRI انجام می شود. ضایعات ماده سفید مغز مشاهده شده در MRI به همراه علائم بالینی موید ضایعه و بیماری مولتیپل اسکلروزیس است.
متاسفانه تا کنون هیچ روش درمانی کامل پزشکی برای ام اس ( MS ) پیدا نشده است اما درمان دارویی برای عدم پیش رفت بیماری و یا کند کردن روند بیماری وجود دارد . فیزیوتراپی نیز در اختلالات حرکتی می تواند به عنوان درمان کمک کننده به کار رود.
بیش تر بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و به ویژه کسانی که به تازگی بیماری آن‌ها تشخیص داده شده است ، نیاز به حمایت روانی قوی دارند . هم اکنون برای حمایت از بیماری ام اس و رساندن آگاهی های لازم به آن ها ، ده ها سال است که انجمن های ام اس در کشورهای پیش رفته تاسیس شده است که البته خوش‌بختانه این انجمن در ایران هم در طی سالیان اخیر تشکیل شده و در جهت بیماران ام اس کشور فعالیت می کند.
نقش تغذیه در جلوگیری از بروز و پیش رفت بیماری مولتیپل اسکلروزیس
مطالعات اپیدمیولوژیکی انجام شده در سی سال گذشته احتمال رابطه بین مقدار و نوع چربی های غذایی مصرفی و تعداد موارد بروز بیماری MS ( ام اس ) را بیان می کند. زیرا دیده شده است که در کشورهای اروپای شمالی که مردم در چربی های حیوانی و جامد به مقدار بیش تری نسبت به کشوری مانند ژاپن که پایه تغذیه آن ها بر مصرف ماهی و چربی های غیر اشباع است، استفاده می کنند موارد بروز این بیماری بالاتر است.
هم چنین بررسی های دیگر ، پایین تر بودن سطح اسید های چرب ضروری به ویژه لینولئیک اسید را در سرم بیماران مبتلا به ام اس ، نسبت به سایر افراد تایید می کند . این پایین بودن سطح اسیدهای چرب ضروری با تعداد دفعات حملات و زمان برگشت حملات، رابطه مستقیم داشته و در سال 1984 میلادی دکتر Dr. Workin و گروهش ثابت کردند که رژیم های سرشار از اسید چرب لینولئیک می تواند باعث کوتاه شدن دوره بهبود حملات بیماران مولتیپل اسکلروزیس شود.
در سال 1984 میلادی نیز Dr. Swonk شروع رژیم غذایی با کم تر از 20% چربی حیوانی در همان مراحل اولیه را به کلیه بیماران پیش‌نهاد کرد . با توجه به این که بیماران دچار مولتیپل اسکلروزیس به علت اختلالات حرکتی و تعادلی اکثراً دچار افزایش وزن و چاقی می شوند توجه بیش تر به سمت رژیم کم کالری و پر از مواد حیاتی ( ویتامین و املاح ضروری ) به دلیل کاهش تحریک آنان می باشد . در کنار مطلب فوق توجه به چندین نکته
تغذیه ای به تمام بیماران مبتلا به ام اس توصیه می شود. البته در اینجا یادآوری این مسئله حائز اهمیت است که ارتباط بین تغذیه و پیش رفت بیماری MS در حال حاضر فقط به صورت یک نظریه بوده و برای تایید کامل آن ، نیاز به بررسی های بیشتر است. تعدیل رژیم غذایی در بیماران، بسته به شدت ضایعه عصبی به مقدار زیادی ، به صورت فردی و بر حسب شرایط بیمار صورت می گیرد . در کسانی که مبتلا به اختلالات بلع هستند بافت غذا باید تعدیل شده و از غذاهای نرم شده و مغذی و در دفعات زیاد تر و با حجم کمتر استفاده شود. در صورتی که فرد غذا را نتواند بجود باید از لوله های مخصوص
( تیوب فیدینگ ) برای تغذیه استفاده شود. اگر بیمار استروئیدتراپی ( درمان با کورتون) می شود از مصرف غذاهای با نمک زیاد پرهیز شود. برای اجتناب از چاقی به دنبال کم تحرکی . وزن را تحت نظر گرفته و از مواد غذایی کم کالری مانند سبزیجات و میوه جات به جای مواد قندی و شیرینی جات و … استفاده شود.
سبزیجات و میوه جات به ویژه برای بیمارانی که به دنبال بیماری خود دچار یبوست نیز می شوند، حتماً توصیه می شود.
نقش چربی به عنوان یک عامل مسبب مورد بحث است . کاهش مصرف چربی به ویژه چربی های اشباع مثل کره ، مارگارین ، روغن های حیوانی و جامد برای کلیه بیماران لازم است. مصرف روزانه 20 گرم چربی اشباع یا کم تر ، بیمار مبتلا به MS را قادر می‌سازد که هنوز متحرک بوده و کوفتگی کمتری داشته باشد.
رژیم های غنی از اسید های چرب با چند باند مضاعف ( اسید های چرب مرکب ) مانند امگاـ 3 که در ماهی یافت می شود، برای کلیه بیماران توصیه می شود. خوردن یک تا دو وعده ماهی در هفته و در صورت عدم پذیرش ذائقه فرد، مصرف کپسول های روغن ماهی برای بیماران MS سفارش شده است.
رژیم های عاری از گلوتن نیز برای بیماران توصیه می شود( البته موثر بودن آن هنوز مورد بحث است) .
رژیم عاری از گلوتن را رژیم عاری از گلیادین هم می نامند. در این رژیم گندم، جودوسر، گندم سیاه، جو و فرآورده های حاوی این غلات حذف می شود. فراورده های تهیه شده از ذرت، برنج، سیب زمینی و دانه سویا می تواند به عنوان جانشین موارد ذکر شده در بالا قرار گیرد. زیرا ذرت و برنج و گندم سیاه حاوی مقادیر کمتری گلوتن نسبت به بقیه می باشند .
شیر و فرآورده های لبنی ، گوشت ماکیان، تخم مرغ، سبزیجات. میوه‌ها، سیب زمینی، لوبیای سبز ، شیرینی جات و حتی نشاسته های عاری از گلوتن را می توان به دل خواه در برنامه غذایی استفاده کرد .
بسیاری از غذاهای فراوری شده ، حاوی اشکال پنهانی از گلوتن هستند و مصرف آن ها برای بیماران MS توصیه نمی شود، زیرا این ماده ( گلوتن) می تواند به عنوان یک تثبیت کننده و یا امولسیونر در تهیه مواد به کار رود. نمونه های چنین غذایی عبارت‌اند از شیری که به آن ماست اضافه شده است، خامه های غیر لبنی، سس های تجاری سالاد، مایونز، پودینگ ها و کلوچه میوه ای و سس های گوشت تهیه شده به روش تجاری که گلوتن در همگی به علت خواص ذکر شده استفاده شده است.
در سال 1979 میلادی پرفسور Crawford و در سال 1984 میلادی دکتر Itewson برنامه غذایی ای تحت عنوان ARMS diets را برای بیماران MS توصیه کردند. در این رژیم بر مصرف مقدار کم چربی های اشباع شده ( حداکثر روزانه 20 گرم ) ، به همراه مصرف اسید چرب مرکب ضروری امگا3 که در ماهی یافت می شود و هم چنین مصرف سبزیجات و میوه جات به مقدار کافی برای تامین ویتامین ها و املاح معدنی لازم برای بده و به ویژه املاح کم یاب، روی، مس و آهن توصیه می شود. هم چنین تامین ویتامین‌های گروه B و نیز ویتامین های آنتی اکسیدان C ، E و بتا کاروتن ( پیش ویتامین A ) برای این بیماران شدیداً تاکید می شود.
مصرف روغن آفتاب گردان و روغن زیتون به علت مقدار فراوان اسید لینولئیک ( در بالا به اهمیت آن اشاره شده بود. ) و هم چنین ویتامین E و سایر مواد مغذی در آن، برای بیماران سفارش شده است.
مرتبط با : تغذیه
منبع:ام اس لینک
