[sargol]

سیستم ایمنی بدن در بیماری ام اس

اولین مدرکی که نشان داد سیستم ایمنی بدن نقش مهمی در ایجاد بیماری ام اس دارد در سال ۱۹۳۸ میلادی یعنی هنگامی که دکتر توماس ریورز در انستیتوی راکفلر نیویورک نشان داد که بدن حیوانات آزمایشگاهی تحت بعضی شرایط به میلین خودشان حمله می کنند و بیماری مشابهی مثل ام اس در آنها ایجاد می شود، دیده شد. این بیماری مشابه ام اس که در حیوانات ایجاد می شود به نام آنسفالومیلیت آلرژیک آزمایشگاهی (EAE) معروف است که در بررسی علل ایجاد ام اس در انسانها نیز بسیار مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است.
درسال ۱۹۴۷ میلادی هنگامی که دکتر الوین کابات از دانشگاه کلمبیا در نیویورک کشف نمود که مایع مغزی نخاعی بیماران مبتلا به ام اس حاوی پروتئین های ایمنی غیر طبیعی به نام باندهای اولیگوکلونال (Oligoclonal Band) می باشد، اهمیت نقش سیستم ایمنی بدن در ایجاد این بیماری بیشتر شد. در طی دهه ۱۹۵۰ میلادی، اطلاعات جدیدی در مورد چگونگی حمله سلولهای ایمنی بر ماده ای به نام MBT (پروتئین اصلی میلین) به دست آمده که اهمیت سیستم ایمنی را بیش از پیش مشخص نمود.
در طی سالهایی که این تحقیقات دانشمندان تکمیل شد، پزشکان شواهد خیلی بیشتری در مورد نقش سیستم ایمنی بدن و علل احتمالی شروع بیماری ام اس بدست آوردند. امروزه متخصصین می دانند که سیستم ایمنی بدن دارای مجموعه ای از سلولها و مواد شیمیایی است. بعضی از مهمترین اجزا سیستم ایمنی عبارتند از گلبول های سفید خون، آنتی بادی ها (پادتن ها) و مواد شیمیایی که اصطلاحاً به آنها “سیتوکاین” (Cytokine) گفته می شود که فعالیت های سلولهای ایمنی را تنظیم می کند.


عبور سلولهای ایمنی از سد بین خون و مغز
دانشمندان عقیده دارند که انواعی از گلبولهای سفید که به آنها تی سل (Tcell) و یا لنفوسیت های تی T گفته می شود مهمترین سلولهایی هستند که در ایجاد بیماری ام اس نقش دارند. تی سل ها بطور طبیعی در خون گردش می کنند و به قسمتهای مختلفی از بدن می روند تا به اجسام خارجی مثل ویروسها و باکتری ها حمله نمایند و آنها را از بین ببرند. تی سلها معمولاً وارد سیستم اعصاب مرکزی نمی شوند زیرا مانعی به نام سد بین خون و مغز وجود دارد که از ورود اکثر موادی که در خون وجود دارد به مغز و نخاع جلوگیری می کند. دانشمندان معتقدند که به این طریق مغز و نخاع از بسیاری از سموم و مواد خارجی بالقوه خطرناکی که می توانند وارد خون شوند محافظت می گردند.
با اینحال در بیماران مبتلا به ام اس، تی سل ها به طریقی از این سد بین خون و مغز عبور می کنند و به میلین بعضی از عصب ها در سیستم عصبی مرکزی حمله می نمایند. محققین هنوز نمی دانند که چگونه یا چرا بعضی تی سل ها این توانایی را پیدا می کنند که از سد بین خون و مغز عبور کنند و خود را به مغز و نخاع برسانند و همچنین هنوز نمی دانند که چرا تی سل ها به میلین خود فرد حمله می کنند. بطور طبیعی، تی سل ها فقط به مواد یا اجسام خارجی که اصطلاحاً به آنها “آنتی ژن” گفته می شود حمله می کنند اما هنگامی که به هر دلیلی تی سل ها، میلین را بعنوان خودی شناسایی نمی کنند و آن را غریبه به حساب می آورند به ان حمله نموده و آن را از بین می برند و این از بین رفتن میلین ها بروز علایم و مشکلات بیماری ام اس می گردد. این حمله به خود اصطلاحاً “واکنش خود ایمنی” می نامند.
دانشمندان کشف کرده اند که سه نوع از تی سل ها در واکنش خود ایمنی که در بیماری ام اس ایجاد می شود نقش دارند. اولین نوع تی سل ها که اصطلاحاً به آنها “تی سل های کمک کننده” (Helper Tcell) گفته می شود مسئول شناسایی وجود آنتی ژنها در بدن هستند و باعث تحریک سایر گلبولهای سفید در ترشح آنتی بادی ها و خنثی کردن یا از بین بردن آنتی ژن ها می شوند. همچنین تی سل های کمک کننده، ماده ای شیمیایی به نام سیتوکاین (Cytokines) ترشح می کنند که ایر تی سل ها را برای حمله به میلین ها فعال می سازد. در آزمایشهایی که انجام شده دیده شده است که بیماران مبتلا به ام اس بطور غیر طبیعی دارای تعداد زیادی تی سل های کمک کننده در میلین و در مایع مغزی نخاعی هستند.
دومین نوع تی سل ها، یعنی تی سلهای سرکوب کننده (Suppressor Tcell) باعث خاموش شدن یا توقف فعالیت سیستم ایمنی می شوند که معمولاً در یک شخص سالم باید این سیستم ایمنی در مواجهه با آنتی ژنها فعال شود. محققین کشف کرده اند که بیماران مبتلا به ام اس بطور غیر طبیعی دارای تعداد خیلی کمی تی سل سرکوب کننده در خون هستند. این وضعیت ممکن است سیستم ایمنی بدن را از شناسایی میلین بعنوان قسمتی از خود بدن ممانعت نماید و در نتیجه اجازه دهد که یک حمله بر علیه آن انجام شود.
نوع سوم تی سلها را اصطلاحاً “تی سل های کشنده” یا “سیتوتوکسیک” (Cytotoxic) می نامند. این سلولها مستقیماً به آنتی ژن ها حمله نموده و آنها را از بین می برند. پزشکان در مایع مغزی نخاعی بیماران مبتلا به ام اس بطور غیر طبیعی تعداد خیلی بیشتری از تی سل های کشنده را پیدا می کنند و معتقدند که این افزایش غیر طبیعی، حداقل تا حدودی می تواند مسئول حملات ام اس باشد.
نوع دیگری از گلبولهای سفید خون که بطور طبیعی برای سیستم ایمنی بدن مفید می باشد به نام “ماروفاژ” (Macrophage) معروف است. ماکروفاژها با بلعیدن و از بین بردن آنتی ژن ها باعث کمک به سیستم ایمنی بدن در حالت طبیعی می شوند اما در مواردی هم می توانند باعث از بین رفتن میلین ها شوند. ماکروفاژها آنزیمهایی به نام “پرزوتئاز” ترشح می کنند که می توانند میلین ها را از بین ببرند.
MS Irani