2012/12/04, 10:23 AM
گياه‌شناسي
درخت انجير درختي است كه ارتفاع آن تا 10 متر مي‌رسد. شاخه‌ها منشعب و شكننده و برگ‌ها بزرگ (گاه تا 25 سانتي‌متر) با بريدگي‌هاي عمقي هستند؛ به طوري كه پهنك به 3 تا 5 لوب تقسيم مي‌شود. سطح برگ‌ها ناصاف و تقريباً خشن است. گل‌ها كوچكند و به صورت نر و ماده كنار هم قرار دارند كه پس از لقاح و تكامل به ميوه‌هاي فندقه كوچكي تبديل مي‌شوند و در قسمت گوشتدار نهنج قرار مي‌گيرند. اين قسمت كم‌كم بزرگ شده و حاوي اندوخته‌اي غني از مواد قندي و مواد مهم ديگري مي‌شود. اين نهنج گوشتدار پس از رسيدن كامل به رنگ زرد، سبز، زرد متمايل به سبز و بنفش مايل به سياه در مي‌آيد كه در اصطلاح عاميانه به آن ميوه انجير مي‌گويند؛ در صورتي كه از نظر گياه‌شناسي اين قسمت خود شامل تعداد زيادي ميوه كوچك فندقه است.
درخت انجير ممكن است در سال سه نوبت (بهار، تابستان و پاييز) ميوه بدهد كه ميوه‌هاي پاييزه معمولاً كوچك‌تر از دو نوع ديگر هستند. قطر ميوه رسيده به 5 سانتي‌متر مي‌رسد.
موطن اصلي و محل رويش انجير را جنوب غربي آسيا و مناطق شرقي مديترانه، به‌خصوص از يونان تا پاكستان مي‌دانند. انجير به دليل مصرف زياد، امروزه در مناطق وسيعي از دنيا كشت مي‌شود.
محل‌هاي اصلي رويش انجير در ايران شامل مناطق شمالي از جمله آستارا، آذربايجان، اهر، اصفهان، شيراز، كازرون، دالكي، خوزستان و خراسان مي‌باشد. در گزارش‌هاي علمي و بين‌المللي، ايران يكي از مناطق انجيرخيز معرفي شده است. اين گزارش‌ها نشان مي‌دهد درختان زيادي در سطح گسترده و به طور طبيعي در ايران رويش داشته‌اند.
تاريخچه
انجير خوراكي يكي از قديمي‌ترين گياهاني است كه بشر كشت و پرورش داده است. تعداد 9 فسيل انجير مربوط به 9200 تا 9400 سال قبل از ميلاد مسيح از اوايل دوران پارينه سنگي در نزديكي دره‌هاي اردن، 13 كيلومتري شمال جريكو پيدا شده است. به نظر مي‌رسد درخت انجير حداقل هزار سال قبل از گندم و چاودار و حبوباتي از اين قبيل، كشت شده است. درباره اين درخت كهن مطالب زيادي در منابع علمي سال‌هاي اخير آمده كه برخي از آنها بيان مي‌شود:
اولين ميوه‌اي كه در كتاب انجيل مقدس ذكر شده، انجير است. در اين كتاب انجير نشانه صلح، ثروت و شادماني قلمداد شده است. همچنين، اولين لباسي كه آدم و حوا در باغ بهشت براي خود تهيه كردند، برگ درخت انجير بود؛ زيرا انجير درخت بهشتي است كه در قرآن كريم نيز از آن نام برده و به آن قسم خورده شده است. در كتاب تورات چنين نقل شده كه يكي از پيغمبران به نام «اشعياي نبي» در حدود 700 سال قبل از ميلاد مسيح يكي از پادشاهان قوم يهود به نام «حزقيا» را كه در بستر مرگ بود، با مرهمي از انجير نجات داد. اين پادشاه به دملي بدخيم گرفتار شده بود كه پس از بهبودي با مرهم انجير چهارده سال ديگر زندگي كرد. يكي از نظريه‌هايي كه طي سال‌هاي اخير درباره اين مسأله شگفت‌انگيز مطرح شده، وجود الدهيدبنزوئيك به عنوان يك ماده قوي ضدسرطان در انجير است. در قرآن كريم به انجير قسم خورده شده (سوره التين) و چندين بار از آن ياد شده است. همچنين، رسول اكرم(ص) آن را براي هموروئيد (بواسير) و رنگ‌پريدگي و درمان نقرس توصيه فرموده‌اند.
همچنين مصريان قديم علاقه زيادي به انجير داشتند. يونانيان درخت انجير را مقدس شمرده و روميان براي آن احترام خاصي قائل بوده‌اند. در قرون وسطي از همه قسمت‌هاي درخت انجير به عنوان دارو استفاده مي‌شد؛ مثلا از برگ آن براي بهبود دردهاي سينه و سر و از دانه‌هاي آن براي قطع خونريزي‌ها استفاده مي‌كردند.
سميت و عوارض جانبي
مهم‌ترين عارضه جانبي ميوه و برگ انجير مربوط به وجود فورانوكومارين‌ها، به‌خصوص پسورالن آن است كه باعث واكنش‌هاي پوستي در بعضي افراد مي‌شود.
در اين نوع حساسيت، تماس برگ يا ميوه (به‌خصوص شيرابه انجير) با پوست بعضي افراد و سپس قرار گرفتن در معرض تابش نور، باعث ايجاد التهاب همراه با قرمزي و حتي تاول‌هاي شديد و زخم و تغيير رنگ پوست به قهوه‌اي تيره مي‌گردد كه در نوع شديد بسيار دردناك است. بهبودي نوع شديد اين حساسيت ممكن است هفته‌ها طول بكشد. در صورت ايجاد چنين حالتي، دور نگه داشتن قسمت آسيب‌ديده از نور خورشيد و چرب كردن مداوم پوست با كرم‌هاي چرب و مرطوب‌كننده به بهبودي سرعت مي‌بخشد.
تركيبات مهم
در هر 100 گرم انجير خشك (پخته نشده) مواد زير وجود دارند
انرژي 250 كيلوكالري
كربوهيدرات 87/63 گرم
قندها 92/47 گرم
آب 23 گرم
فيبرهاي محلول و نامحلول 8/9 گرم
پروتئين 3/3 گرم
چربي 93/0 گرم
ويتامين B1 (تيامين) 085/0 ميلي‌گرم
ويتامين B2 (ريبوفلاوين) 082/0 ميلي‌گرم
ويتامين B3 (نياسين) 619/0 ميلي‌گرم
ويتامين B5 (پانتوتنيك اسيد) 85/0 ميلي‌گرم
ويتامين B6 (پيريدوكسين) 106/0 ميلي‌گرم
ويتامين B9 (فولات) 9 ميكروگرم
ويتامين C 2/1 ميلي‌گرم
پتاسيم 680 ميلي‌گرم
كلسيم 162 ميلي‌گرم
منيزيم 68 ميلي‌گرم
فسفر 67 ميلي‌گرم
سديم 13 ميلي‌گرم
آهن 2 ميلي‌گرم
روي 55/0 ميلي‌گرم
داروشناختي و اثرات مهم
كاهش پرفشاري خون: انجير منبعي غني از پتاسيم است كه در كنترل فشار خون نقش اساسي دارد. بسياري از افراد به مقدار كافي ميوه و سبزيجات مصرف نمي‌كنند و برعكس، سديم زيادي از طريق نمك استفاده مي‌كنند كه در اين شرايط، بدن با كمبود پتاسيم و افزايش سديم روبه‌رو مي‌شود و فشار خون افزايش مي‌يابد. به همين دليل، موادي مانند انجير كه كلسيم و پتاسيم قابل توجهي دارد، به‌خصوص براي افرادي كه مبتلا به پرفشاري خون هستند، مفيد است. مصرف اين‌گونه مواد همراه با كاهش مصرف سديم (نمك) به كنترل فشار خون كمك مي‌كند.
يك روش شيرين براي كاهش وزن: انجير يكي از منابع خوب فيبر (الياف گياهي) است. الياف و غذاهاي حاوي فيبر در كنترل وزن مؤثرند. انجير كالري خيلي زيادي ندارد و چربي آن هم كم است. هر دانه انجير داراي 48 كالري و تقريباً بدون چربي است.
ضدسرطان: دلايل مختلفي مبني بر ضدسرطان بودن انجير در متون علمي برشمرده شده است؛ از جمله وجود پلي‌فنل‌ها كه خاصيت آنتي‌اكسيداني بسيار قوي دارند. از دلايل ديگر، وجود تركيبات كوماريني در انجير است كه اثرات ضدسرطان پوست و پروستات آنها تا حدي به اثبات رسيده است. همچنين، وجود آلدهيدبنزوئيك دليل ديگري براي اثرات ضدسرطاني انجير مي‌باشد.
تقويت‌كننده قلب و عروق: وجود مواد فلاونوئيدي در انجير مي‌تواند از امراض قلبي عروقي بكاهد. همچنين، مصرف برگ انجير در حيوانات آزمايشگاهي باعث كاهش كلسترول و تري‌گليسيريد خون آنها شده است.
جلوگيري از پوكي استخوان: انجير سرشار از كلسيم است كه مي‌تواند در استخوان‌سازي نقش مهمي داشته باشد. از طرف ديگر، مقدار قابل ملاحظه پتاسيم آن از هدر رفتن كلسيم در ادرار جلوگيري مي‌كند.
رفع يبوست: مقدار قابل ملاحظه فيبر (الياف) در انجير باعث رفع يبوست مي‌شود. به همين دليل انجير و شربت آن از قديم به عنوان مسهل مورد استفاده بوده است.
كاهش قند خون: مصرف مقدار كم انجير مي‌تواند تا حدي قند خون را كاهش دهد. اين اثر به علت فيبر زياد موجود در آن است؛ ولي برگ انجير در كاهش قند خون مؤثرتر است. همچنين، عصاره برگ انجير مي‌تواند مصرف انسولين تزريقي را در افراد ديابتي كاهش دهد.
ضدكرم: سيستئين پروتئيناز موجود در ميوه و شيرابه انجير در از بين بردن نماتودهاي گوارشي مؤثر است. البته در زمان مصرف بايد از خنثي‌كننده‌هاي اسيد معده سايمتيدين و يا داروهاي گياهي خنثي‌كننده اسيد معده استفاده شود.
كاهش كلسترول و چربي: در مطالعات حيواني، عصاره برگ انجير باعث كاهش كلسترول و چربي شده است.
حفاظت كبدي: عصاره برگ انجير اثر محافظتي چشمگيري عليه آسيب‌هاي كبدي حاصل از تتراكلروركربن نشان داده است. همچنين، به علت خاصيت آنتي‌اكسيداني، باعث كاهش سطح ليپيدپروكسيداز شده و اثر مهاري روي آنزيم‌هاي سايتوكروم P450 داشته و مانع تبديل تتراكلروركربن به گونه‌هاي فعال و مخرب مي‌شود.
مهم‌ترين اثرات گزارش‌شده
حساسيت‌زا، ضدسرطان (پروستات، پستان، خون و سرطان‌هاي ديگر)، ضدميكروب، افزايش‌دهنده قواي جنسي، ضدكرم، ملين، ادرارآور، هضم‌كننده غذا، خلط‌آور، كاهش‌دهنده قند خون، شيرافزا، مسهل، پروتئوليتيك (هضم‌كننده پروتئين‌ها)، مقوي معده و مقوي.
استفاده از انجير در طب عاميانه و سنتي
در طب سنتي از شيرابه انجير براي از بين بردن زگيل و ميخچه به صورت موضعي استفاده مي‌شده كه ناشي از خاصيت پروتئوليتيك آن مي‌باشد. اين اثر سريع نبوده و تدريجي است. در قديم از جوشانده ساقه درخت انجير براي درمان آب آوردن انساج استفاده مي‌شده است. همچنين، جوشانده پوست درخت را جهت درمان اسهال مصرف مي‌كردند. از جوشانده انجير خشك نيز به عنوان تسكين التهاب مجاري تنفسي و التهاب اعضاي ديگر مانند كليه، مثانه و مواردي چون سرخك، مخملك، آبله، ذات‌الريه و اين گونه بيماري‌هاي التهابي استفاده مي‌شده است. همچنين، غرغره جوشانده انجير خشك را براي تسكين تحريكات مخاط دهان، گلو و لثه استفاده مي‌كردند. انجير خشك محرك اعمال روده و معده است؛ به همين دليل آن را براي درمان سوءهاضمه و يبوست‌هاي مزمن مي‌خوردند. در زمان‌هاي قديم از برگ درخت انجير در بيماري‌هاي جلدي مانند تومورها، سوختگي، زخم، زگيل، ميخچه و مشكلاتي مانند جذام و بواسير استفاده مي‌شد.
روزانه30 گرم شربت انجير براي رفع يبوست، دو عدد انجير خيس‌شده صبح ناشتا جهت تسكين سياه‌سرفه و جوشانده سه عدد برگ انجير (برگ‌ها را كه در آفتاب خشك شده‌اند در 300 ميلي‌ليتر يا يك ليوان آب به مدت 15 دقيقه بجوشانيد و سپس صاف كنيد)، جهت كاهش قند خون مصرف شود.
ميزان مصرف
گرچه ميزان معيني براي مصرف انجير گزارش نشده است، ولي با وجود خواص و فوايد متعدد و مهمش نبايد در خوردن آن زياده‌روي كرد. اجتناب از مصرف زياد انجير در بعضي منابع، از جمله كتاب ابن‌سينا، توصيه شده است.
درخت انجير درختي است كه ارتفاع آن تا 10 متر مي‌رسد. شاخه‌ها منشعب و شكننده و برگ‌ها بزرگ (گاه تا 25 سانتي‌متر) با بريدگي‌هاي عمقي هستند؛ به طوري كه پهنك به 3 تا 5 لوب تقسيم مي‌شود. سطح برگ‌ها ناصاف و تقريباً خشن است. گل‌ها كوچكند و به صورت نر و ماده كنار هم قرار دارند كه پس از لقاح و تكامل به ميوه‌هاي فندقه كوچكي تبديل مي‌شوند و در قسمت گوشتدار نهنج قرار مي‌گيرند. اين قسمت كم‌كم بزرگ شده و حاوي اندوخته‌اي غني از مواد قندي و مواد مهم ديگري مي‌شود. اين نهنج گوشتدار پس از رسيدن كامل به رنگ زرد، سبز، زرد متمايل به سبز و بنفش مايل به سياه در مي‌آيد كه در اصطلاح عاميانه به آن ميوه انجير مي‌گويند؛ در صورتي كه از نظر گياه‌شناسي اين قسمت خود شامل تعداد زيادي ميوه كوچك فندقه است.
درخت انجير ممكن است در سال سه نوبت (بهار، تابستان و پاييز) ميوه بدهد كه ميوه‌هاي پاييزه معمولاً كوچك‌تر از دو نوع ديگر هستند. قطر ميوه رسيده به 5 سانتي‌متر مي‌رسد.
موطن اصلي و محل رويش انجير را جنوب غربي آسيا و مناطق شرقي مديترانه، به‌خصوص از يونان تا پاكستان مي‌دانند. انجير به دليل مصرف زياد، امروزه در مناطق وسيعي از دنيا كشت مي‌شود.
محل‌هاي اصلي رويش انجير در ايران شامل مناطق شمالي از جمله آستارا، آذربايجان، اهر، اصفهان، شيراز، كازرون، دالكي، خوزستان و خراسان مي‌باشد. در گزارش‌هاي علمي و بين‌المللي، ايران يكي از مناطق انجيرخيز معرفي شده است. اين گزارش‌ها نشان مي‌دهد درختان زيادي در سطح گسترده و به طور طبيعي در ايران رويش داشته‌اند.
تاريخچه
انجير خوراكي يكي از قديمي‌ترين گياهاني است كه بشر كشت و پرورش داده است. تعداد 9 فسيل انجير مربوط به 9200 تا 9400 سال قبل از ميلاد مسيح از اوايل دوران پارينه سنگي در نزديكي دره‌هاي اردن، 13 كيلومتري شمال جريكو پيدا شده است. به نظر مي‌رسد درخت انجير حداقل هزار سال قبل از گندم و چاودار و حبوباتي از اين قبيل، كشت شده است. درباره اين درخت كهن مطالب زيادي در منابع علمي سال‌هاي اخير آمده كه برخي از آنها بيان مي‌شود:
اولين ميوه‌اي كه در كتاب انجيل مقدس ذكر شده، انجير است. در اين كتاب انجير نشانه صلح، ثروت و شادماني قلمداد شده است. همچنين، اولين لباسي كه آدم و حوا در باغ بهشت براي خود تهيه كردند، برگ درخت انجير بود؛ زيرا انجير درخت بهشتي است كه در قرآن كريم نيز از آن نام برده و به آن قسم خورده شده است. در كتاب تورات چنين نقل شده كه يكي از پيغمبران به نام «اشعياي نبي» در حدود 700 سال قبل از ميلاد مسيح يكي از پادشاهان قوم يهود به نام «حزقيا» را كه در بستر مرگ بود، با مرهمي از انجير نجات داد. اين پادشاه به دملي بدخيم گرفتار شده بود كه پس از بهبودي با مرهم انجير چهارده سال ديگر زندگي كرد. يكي از نظريه‌هايي كه طي سال‌هاي اخير درباره اين مسأله شگفت‌انگيز مطرح شده، وجود الدهيدبنزوئيك به عنوان يك ماده قوي ضدسرطان در انجير است. در قرآن كريم به انجير قسم خورده شده (سوره التين) و چندين بار از آن ياد شده است. همچنين، رسول اكرم(ص) آن را براي هموروئيد (بواسير) و رنگ‌پريدگي و درمان نقرس توصيه فرموده‌اند.
همچنين مصريان قديم علاقه زيادي به انجير داشتند. يونانيان درخت انجير را مقدس شمرده و روميان براي آن احترام خاصي قائل بوده‌اند. در قرون وسطي از همه قسمت‌هاي درخت انجير به عنوان دارو استفاده مي‌شد؛ مثلا از برگ آن براي بهبود دردهاي سينه و سر و از دانه‌هاي آن براي قطع خونريزي‌ها استفاده مي‌كردند.
سميت و عوارض جانبي
مهم‌ترين عارضه جانبي ميوه و برگ انجير مربوط به وجود فورانوكومارين‌ها، به‌خصوص پسورالن آن است كه باعث واكنش‌هاي پوستي در بعضي افراد مي‌شود.
در اين نوع حساسيت، تماس برگ يا ميوه (به‌خصوص شيرابه انجير) با پوست بعضي افراد و سپس قرار گرفتن در معرض تابش نور، باعث ايجاد التهاب همراه با قرمزي و حتي تاول‌هاي شديد و زخم و تغيير رنگ پوست به قهوه‌اي تيره مي‌گردد كه در نوع شديد بسيار دردناك است. بهبودي نوع شديد اين حساسيت ممكن است هفته‌ها طول بكشد. در صورت ايجاد چنين حالتي، دور نگه داشتن قسمت آسيب‌ديده از نور خورشيد و چرب كردن مداوم پوست با كرم‌هاي چرب و مرطوب‌كننده به بهبودي سرعت مي‌بخشد.
تركيبات مهم
در هر 100 گرم انجير خشك (پخته نشده) مواد زير وجود دارند
انرژي 250 كيلوكالري
كربوهيدرات 87/63 گرم
قندها 92/47 گرم
آب 23 گرم
فيبرهاي محلول و نامحلول 8/9 گرم
پروتئين 3/3 گرم
چربي 93/0 گرم
ويتامين B1 (تيامين) 085/0 ميلي‌گرم
ويتامين B2 (ريبوفلاوين) 082/0 ميلي‌گرم
ويتامين B3 (نياسين) 619/0 ميلي‌گرم
ويتامين B5 (پانتوتنيك اسيد) 85/0 ميلي‌گرم
ويتامين B6 (پيريدوكسين) 106/0 ميلي‌گرم
ويتامين B9 (فولات) 9 ميكروگرم
ويتامين C 2/1 ميلي‌گرم
پتاسيم 680 ميلي‌گرم
كلسيم 162 ميلي‌گرم
منيزيم 68 ميلي‌گرم
فسفر 67 ميلي‌گرم
سديم 13 ميلي‌گرم
آهن 2 ميلي‌گرم
روي 55/0 ميلي‌گرم
داروشناختي و اثرات مهم
كاهش پرفشاري خون: انجير منبعي غني از پتاسيم است كه در كنترل فشار خون نقش اساسي دارد. بسياري از افراد به مقدار كافي ميوه و سبزيجات مصرف نمي‌كنند و برعكس، سديم زيادي از طريق نمك استفاده مي‌كنند كه در اين شرايط، بدن با كمبود پتاسيم و افزايش سديم روبه‌رو مي‌شود و فشار خون افزايش مي‌يابد. به همين دليل، موادي مانند انجير كه كلسيم و پتاسيم قابل توجهي دارد، به‌خصوص براي افرادي كه مبتلا به پرفشاري خون هستند، مفيد است. مصرف اين‌گونه مواد همراه با كاهش مصرف سديم (نمك) به كنترل فشار خون كمك مي‌كند.
يك روش شيرين براي كاهش وزن: انجير يكي از منابع خوب فيبر (الياف گياهي) است. الياف و غذاهاي حاوي فيبر در كنترل وزن مؤثرند. انجير كالري خيلي زيادي ندارد و چربي آن هم كم است. هر دانه انجير داراي 48 كالري و تقريباً بدون چربي است.
ضدسرطان: دلايل مختلفي مبني بر ضدسرطان بودن انجير در متون علمي برشمرده شده است؛ از جمله وجود پلي‌فنل‌ها كه خاصيت آنتي‌اكسيداني بسيار قوي دارند. از دلايل ديگر، وجود تركيبات كوماريني در انجير است كه اثرات ضدسرطان پوست و پروستات آنها تا حدي به اثبات رسيده است. همچنين، وجود آلدهيدبنزوئيك دليل ديگري براي اثرات ضدسرطاني انجير مي‌باشد.
تقويت‌كننده قلب و عروق: وجود مواد فلاونوئيدي در انجير مي‌تواند از امراض قلبي عروقي بكاهد. همچنين، مصرف برگ انجير در حيوانات آزمايشگاهي باعث كاهش كلسترول و تري‌گليسيريد خون آنها شده است.
جلوگيري از پوكي استخوان: انجير سرشار از كلسيم است كه مي‌تواند در استخوان‌سازي نقش مهمي داشته باشد. از طرف ديگر، مقدار قابل ملاحظه پتاسيم آن از هدر رفتن كلسيم در ادرار جلوگيري مي‌كند.
رفع يبوست: مقدار قابل ملاحظه فيبر (الياف) در انجير باعث رفع يبوست مي‌شود. به همين دليل انجير و شربت آن از قديم به عنوان مسهل مورد استفاده بوده است.
كاهش قند خون: مصرف مقدار كم انجير مي‌تواند تا حدي قند خون را كاهش دهد. اين اثر به علت فيبر زياد موجود در آن است؛ ولي برگ انجير در كاهش قند خون مؤثرتر است. همچنين، عصاره برگ انجير مي‌تواند مصرف انسولين تزريقي را در افراد ديابتي كاهش دهد.
ضدكرم: سيستئين پروتئيناز موجود در ميوه و شيرابه انجير در از بين بردن نماتودهاي گوارشي مؤثر است. البته در زمان مصرف بايد از خنثي‌كننده‌هاي اسيد معده سايمتيدين و يا داروهاي گياهي خنثي‌كننده اسيد معده استفاده شود.
كاهش كلسترول و چربي: در مطالعات حيواني، عصاره برگ انجير باعث كاهش كلسترول و چربي شده است.
حفاظت كبدي: عصاره برگ انجير اثر محافظتي چشمگيري عليه آسيب‌هاي كبدي حاصل از تتراكلروركربن نشان داده است. همچنين، به علت خاصيت آنتي‌اكسيداني، باعث كاهش سطح ليپيدپروكسيداز شده و اثر مهاري روي آنزيم‌هاي سايتوكروم P450 داشته و مانع تبديل تتراكلروركربن به گونه‌هاي فعال و مخرب مي‌شود.
مهم‌ترين اثرات گزارش‌شده
حساسيت‌زا، ضدسرطان (پروستات، پستان، خون و سرطان‌هاي ديگر)، ضدميكروب، افزايش‌دهنده قواي جنسي، ضدكرم، ملين، ادرارآور، هضم‌كننده غذا، خلط‌آور، كاهش‌دهنده قند خون، شيرافزا، مسهل، پروتئوليتيك (هضم‌كننده پروتئين‌ها)، مقوي معده و مقوي.
استفاده از انجير در طب عاميانه و سنتي
در طب سنتي از شيرابه انجير براي از بين بردن زگيل و ميخچه به صورت موضعي استفاده مي‌شده كه ناشي از خاصيت پروتئوليتيك آن مي‌باشد. اين اثر سريع نبوده و تدريجي است. در قديم از جوشانده ساقه درخت انجير براي درمان آب آوردن انساج استفاده مي‌شده است. همچنين، جوشانده پوست درخت را جهت درمان اسهال مصرف مي‌كردند. از جوشانده انجير خشك نيز به عنوان تسكين التهاب مجاري تنفسي و التهاب اعضاي ديگر مانند كليه، مثانه و مواردي چون سرخك، مخملك، آبله، ذات‌الريه و اين گونه بيماري‌هاي التهابي استفاده مي‌شده است. همچنين، غرغره جوشانده انجير خشك را براي تسكين تحريكات مخاط دهان، گلو و لثه استفاده مي‌كردند. انجير خشك محرك اعمال روده و معده است؛ به همين دليل آن را براي درمان سوءهاضمه و يبوست‌هاي مزمن مي‌خوردند. در زمان‌هاي قديم از برگ درخت انجير در بيماري‌هاي جلدي مانند تومورها، سوختگي، زخم، زگيل، ميخچه و مشكلاتي مانند جذام و بواسير استفاده مي‌شد.
روزانه30 گرم شربت انجير براي رفع يبوست، دو عدد انجير خيس‌شده صبح ناشتا جهت تسكين سياه‌سرفه و جوشانده سه عدد برگ انجير (برگ‌ها را كه در آفتاب خشك شده‌اند در 300 ميلي‌ليتر يا يك ليوان آب به مدت 15 دقيقه بجوشانيد و سپس صاف كنيد)، جهت كاهش قند خون مصرف شود.
ميزان مصرف
گرچه ميزان معيني براي مصرف انجير گزارش نشده است، ولي با وجود خواص و فوايد متعدد و مهمش نبايد در خوردن آن زياده‌روي كرد. اجتناب از مصرف زياد انجير در بعضي منابع، از جمله كتاب ابن‌سينا، توصيه شده است.
