[نازلی]

دستنبو، طالبی و گرمک، میوه‌های تابستانی

----------------------------------------------

طالبی، گرمک و دستنبو که معطر و شیرین هستند این روزها مهمان سفره‌های شماست.

--------------------------------------------------------------------------------

دستنبو، طالبی و گرمک میوه‌هایی پرآب، اشتهاآور، چاق‌کننده و جلا دهنده رخسار بوده و در فصل تابستان موجب رفع تشنگی می‌شوند. این میوه‌ها به همراه خربزه از یک خانواده بوده و اختلاف آن‌ها تنها به علت رنگ، مزه و اندازه است که هر چه بزرگ، شیرین، پرآب و لطیف‌تر باشند، خاصیت آن‌ها بیشتر است.

طالبی و گرمک سرشار از ویتامین‌های B و C و مواد معدنی پتاسیم، کلسیم، فسفر و همچنین پروتئین، قند و فیبر هستند. در 100 گرم طالبی 34 کالری و در یک لیوان آب طالبی بدون شکر 45 کالری انرژی نهفته است.



کاهش فشار خون با یک لیوان آب طالبی
مطالعات نشان داده است، مصرف یک لیوان آب طالبی در روز به میزان 25 درصد احتمال بروز فشار خون را کاهش می‌دهد.

محققان برای آزمایش، مقداری از پلاکت‌های خون را گرفته با مقدار کمی عصاره یا آب طالبی شیرین مخلوط کرده و مشاهده کردند در طالبی عاملی وجود دارد که به شدت مانع از انباشته شدن غیرطبیعی پلاکت‌ها می‌شود و در نتیجه از انعقاد و لخته شدن خون در رگ‌ها (که عامل حمله‌های قلبی است) جلوگیری می‌شود. اگر طالبی و آسپیرین با هم خورده شود، خاصیت ضد انعقاد خون نیرومندتری تشکیل می‌شود.

طالبی را بدون شکر یا چیزهایی دیگر به طور ساده باید پیش از غذا خورد؛ کسانی که طالبی را با نمک و فلفل می‌خورند هضم آن را آسان‌تر می‌کنند ولی در مقابل، خاصیت ملین آن را کم می‌کند.

گوشت طالبی را اگر روی سوختگی‌های سبک و سطحی یا ورم پوست بگذارند، آن را تسکین داده و شفا می‌بخشد.

تخم طالبی یا گرمک با تخم کدو و تخم خیار تشکیل تخم‌های خنک را می‌دهند و برای تسکین و نرم کردن سینه و رفع اگزما مصرف می‌شود.

فراموش نکنید مصرف زیاد دستنبو، طالبی و گرمک برای بیماران دیابتی، ورم روده

و سوءهاضمه ضرر دارد و موجب نفخ روده، معده و درد معده می‌گردد


طرز مصرف آن این است که این سه تخم را کمی می‌کوبند و در آب می‌ریزند تا شیره آن در آب مخلوط شود، سپس آن را صاف کرده و مصرف می‌کنند. دستنبو، گرمک و طالبی، تشنگی را در تابستان تسکین می‌دهد.



خواص درمانی
* طالبی و گرمک به علت داشتن پتاسیم و عطر مطبوع، مقوی قلب هستند و عروق را باز می‌کنند، همچنین به دلیل درصدی منیزیم از میوه‌های آرام بخش به شمار می‌روند.

* طالبی و گرمک فشار خون را پایین می‌آورند به طوری که پتاسیم موجود در آن‌ها جدار رگ‌ها را نرم کرده و منجر به دفع سدیم اضافی می‌شود. اشخاصی که فشار خون بالا دارند می‌توانند روزانه با خوردن نصف طالبی به کنترل این بیماری کمک کنند.

همچنین این میوه‌ها می‌توانند اثر داروهای پایین آورنده فشار خون را تسریع بخشند.

* این میوه‌ها سرشار از فیبر بوده و بسیار ملین و مسهل هستند، بدین سبب برای کسانی که دچار یبوست، بواسیر و افزایش چربی خون هستند، بسیار توصیه می‌شود.

* این میوه‌ها به دلیل مدر بودن برای کسانی که دچار احتباس ادرار و یا سنگ مجاری ادراری هستند بسیار موثر است و همچنین افراد مبتلا به کم خونی، نقرس و روماتیسم بهتر است حتماً طالبی را در برنامه غذایی خود قرار دهند.

* این میوه‌ها به دلیل دارا بودن قند، خاصیت تقویت‌کنندگی داشته و یکی از احیاء کنندگان سلولی و از عوامل تجدید جوانی هستند.



طالبی‌های با گوشت زرد حاوی مقدار قابل ملاحظه‌ای ترکیب شیمیایی آنتی‌اکسیدان بتاکاروتن بوده که پیش‌ساز ویتامین A به شمار می‌رود. همچنین گرمک نیز برای پیشگیری از بیماری یرقان و رفع حرارت کبد مفید بوده و زیاد کننده شیر زنان شیرده و خارج کننده رسوبات کلیه و مثانه است.

طالبی و گرمک هر دو برای دفع سموم بدن و خون و فعالیت‌های سلول‌های پوستی مفید هستند و به علت داشتن مقادیر زیاد فسفر باعث تقویت سلول‌های مغزی و فعالیت اعصاب می‌شوند.

همچنین فراوانی کلسیم آن‌ها موجب تقویت عضلات و تکمیل استخوان‌بندی و رشد و نمو سامانه اسکلتی انسان می‌شود.



دستنبو، گیاهی نام آشنا در ادبیات ایران
با آغاز فصل تابستان، گیاه خوش عطر و بویی به نام دستنبو بازار میوه و تره‌بار ایران را اشباع می‌کند که هر چند در تاریخ ادبیات ما جایگاه ویژه ای برای خود دارد، اما هنوز خیلی‌ها و به خصوص نسل جوان با این گیاه معطر بیگانه‌اند.

دستنبو میوه‌ای از خانواده خربزه اما اندازه آن کوچک‌تر از خربزه است و تقریباً به اندازه یک کف دست می‌باشد. هر چند این میوه خوراکی و طبع آن گرم می‌باشد، اما شهرت آن بیشتر به واسطه بوی خوشی است که دارد.

این میوه در ایران بیشتر در غرب کشور یافت می‌شود و در ادبیات کردی به آن «شمامه» گفته می‌شود، اما در خطه شرق و به خصوص خراسان جنوبی نیز به صورت خودرو و یا کشت بهاره البته به صورت محدود در مزارع این استان تولید می‌شود.

این میوه‌ها به دلیل مدر بودن برای کسانی که دچار احتباس ادرار و یا سنگ مجاری ادراری هستند بسیار موثر است و همچنین افراد مبتلا به کم خونی، نقرس و روماتیسم بهتر است حتماً طالبی را در برنامه غذایی خود قرار دهند

وجه تسمیه این نام‌گذاری برای این میوه به آن خاطر است که وقتی آن را که به اندازه یک تخم مرغ می‌باشد، به دست می‌گیری، بلافاصله دستت خوشبو می‌شود و در خراسان جنوبی مردم از این میوه به عنوان خوشبو کننده محیط خانه استفاده می‌کنند.

به لحاظ تاریخی برای نخستین بار «مولوی» در شاهکار خود «مثنوی» در خصوص ارزش این میوه چنین سرایید:

یار، دستنبو به دستم داد و دستم بو گرفت

وه چه دستنبو که دستم بوی دست او گرفت



توصیه آخر
فراموش نکنید مصرف زیاد دستنبو، طالبی و گرمک برای بیماران دیابتی، ورم روده و سوءهاضمه ضرر دارد و موجب نفخ روده، معده و درد معده می‌گردد. همچنین بهتر است گرمک و طالبی را قبل از هر غذای اصلی بخورید چرا که همراه با غذا باعث سوء هضم شدید می‌شود.

همچنین دانشمندان با تحقیق بر پوست میوه‌هایی مثل خربزه و طالبی دریافته‌اند که پوست این میوه‌ها می‌تواند منبعی برای مسمومیت غذایی باشد؛ از این رو شستن کامل میوه‌ها بسیار توصیه می‌شود.

فرآوری: معصومه آیت اللهی

بخش تغذیه و آشپزی تبیان