[naazanin]

خوش‌بینانه به درمان «ام‌اس» نگاه کنید
دوشنبه ۲۷ شهريور 1391

یکی از بیماری‌های قرن حاضر که بسیاری از جوانان به‌خصوص دختران و زنان را درگیر می‌کند بیماری ام‌اس است که هنوز از نظر پزشکان متخصص دنیا علت آن نامشخص است. این بیماری برای اولین بار در سال ۱۸۶۸ توسط جین مارتین چارکات متخصص اعصاب فرانسوی معرفی شد.‌ ام‌اس نوعی بیماری خودایمنی است که در آن بدن به سلول‌های خود آسیب وارد می‌کند. به گونه‌ای که سیستم دفاعی به سیستم مرکزی اعصاب حمله کرده و نواحی از مغز و نخاع را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

«ام‌اس» یعنی چه؟
بیماری ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس) یکی از بیماری‌های مزمن سیستم عصبی مرکزی است که مغز و نخاع را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. در این بیماری عمدتا روکش رشته‌های عصبی (میلین) که همان راه‌های هدایت عصبی هستند درگیر و دچار یک روند التهابی می‌شوند. بنابراین پیام‌های عصبی با تاخیر انجام می‌شود. اگر آسیب و روند بیماری شدید باشد حجم سلولی نیز تخریب می‌شود و راه‌های عصبی، حسی، حرکتی، تعادلی و بینایی مختل می‌شوند. این بیماری باتوجه به منطقه عصبی که گرفتار می‌کند، می‌تواند با علایم چشمی، کاهش بینایی، دوبینی، سرگیجه، عدم تعادل، بی‌حسی اندام‌ها، لرزش، تکرر و اختلال در کنترل ادرار و در موارد پیشرفته‌تر اختلال شدید حرکتی و تعادلی و لرزش و مشکلات حافظه و اختلال کنترل ادرار و مدفوع ظاهر شود. تمام این علایم براساس نوع بیماری ام‌اس، تعداد حملات، سیر پیش‌رونده، تشخیص به موقع، پیگیری درمان‌ها و پیشگیری می‌تواند متفاوت باشد.

به نقل از شرق ؛ بهترین راه تشخیص ام‌اس گرفتن شرح حال از بیمار است. به عبارت دیگر گفته‌های بیمار درمورد علایم، معاینه دقیق بالینی بیمار توسط پزشک معالج، یافتن علامت‌های عصبی، مطالعه یافته‌های تصویری از جمله ام‌آرآی مغز و نخاع، انجام نوار چشم، آزمایش مایع نخاع و انجام تست‌های خونی می‌توانند در جهت رد و تایید و تشخیص افتراقی بیماری ام‌اس از بیماری‌های دیگر کمک‌کننده باشند.

سن بروز بیماری بیشتر بین 20 تا 40سالگی است و خانم‌ها بیشتر گرفتار آن می‌شوند. علت بیماری ناشناخته است اما برای بروز آن عللی درنظر گرفته شده است که مجموع این عوامل می‌تواند باعث این بیماری شود. استعداد و ساختار جسمی فرد، استعداد ارثی، اختلال در تنظیم و تعادل سیستم ایمنی، عوامل محیطی و نژادی، مواجهه فرد با ویروس‌ها در طول زندگی، واکسیناسیون و استرس از جمله عواملی هستند که در ایجاد بیماری ام‌اس تاثیرگذارند. البته هنوز عامل ژنتیک و ژن خاصی برای این بیماری پیدا نشده است. بیماری ام‌اس تمام افراد را به یک شکل تحت‌تاثیر قرار نمی‌دهد. این بیماری وسیع‌الطیف است و انواع مختلفی دارد. باتوجه به نوع حمله اولیه و منطقه گرفتاری می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم و با علایم بیشتر یا کمتر باشد.

درمان‌های امیدوارکننده
تا به امروز درمان قطعی برای ام‌اس پیدا نشده است اما خوشبختانه داروهایی در جهت درمان فاز حاد بیماری و کنترل محورهای بصری و پیشگیری از روند پیشرفت بیماری در دسترس است. درواقع باید به روند درمان بیماری ام‌اس خوشبینانه نگاه کرد زیرا این بیماری در هر فرد پاسخ خاص خود را دارد. پاسخ به درمان در برخی‌ها بسیار خوب است و برای سال‌ها علایمی ندارند. علاوه براین داروهای جدیدی در جهت کنترل بیماری در دست ساخت است و هر روز تحقیقات زیادی در جهت پیدا کردن علت و درمان قطعی انجام می‌شود. از آنجایی که علت بیماری مشخص نیست، نمی‌توان از ایجاد آن پیشگیری کرد. اما با تشخیص به موقع ام‌اس و استفاده از درمان‌های موجود می‌توان بیماری را تحت کنترل درآورد.

بیماری ام‌اس علل مختلفی دارد و تحت‌تاثیر ساختار بیولوژی و استعداد فردی ایجاد می‌شود. اما یکی از عوامل مهم در بروز علایم و ایجاد حمله اول بیماری و سیر پیش‌رونده، استرس است. بنابراین می‌توان گفت بهداشت زندگی در بیماری ام‌اس نقش مهمی دارد. ورزش نیز شامل این مبحث می‌شود. ورزش به تنهایی یکی از عوامل کنترل استرس به شمار می‌آید و باعث تقویت و تنظیم سیستم ایمنی بدن می‌شود. برای مثال بیمارانی که دچار ام‌اس پیشرفته هستند و اختلال حرکتی و تعادلی دارند باید از ورزش‌های خاص و توانبخشی (فیزیوتراپی) استفاده کنند. همچنین به سایر بیماران مبتلا به ام‌اس توصیه می‌شود که به طور مرتب ورزش‌های هوازی و تمرکزی انجام دهند.
محدودیت در فعالیت‌های کاری مبتلایان به ام‌اس بستگی به نوع بیماری دارد. حتی برخی از بیماران باید شغل، محل کار و میزان ساعات کاری خود را تغییر دهند و در موارد پیشرفته بیماری توصیه می‌شود که فرد از کارکردن صرف نظر کند. علاوه براین استفاده از آب گرم، حمام گرم، بخار، سونا و جکوزی می‌تواند احتمال عود یا تشدید علایم بیماری را بیشتر کند.

در مورد موضوع ازدواج مبتلایان به این بیماری باید گفت که مبتلایان به ام‌اس نیز می‌توانند مانند افراد عادی ازدواج کنند و صاحب فرزند شوند. البته این موضوع بستگی به شدت و نوع بیماری ام‌اس دارد و باید درمورد هر بیمار جداگانه تصمیم گرفت. قبل از ازدواج هر دو طرف باید از بیماری اطلاع کامل داشته باشند و با پزشک معالج خود مشورت کنند و از سیر و روند بیماری و عواقب آن مطلع شوند. قبل از حاملگی نیز باید حتما با پزشک معالج مشورت شود.

چرا افزایش آمار؟
امروزه آمار مبتلایان به ام‌اس رو به افزایش است اما دلیل آن مشخص نیست. با این حال می‌توان براساس پیشرفت‌های پزشکی و تشخیص زودهنگام بیماری عواملی را برای آن مطرح کرد از جمله استرس، زندگی ماشینی، عدم برخورداری از تغذیه سالم، وجود نیترات در آب و هوا، آلودگی هوا، کمبود برخی از ویتامین‌ها از جمله ویتامین D و مصرف واکسن‌های غیراستاندارد. این عوامل به نحوی می‌توانند بر سیستم ایمنی تاثیر‌گذار باشند و باعث ایجاد و حتی افزایش بیماری شوند به‌خصوص در افرادی که از قبل استعداد این بیماری را دارند. با وجود این نمی‌توان به طور حتم از تاثیر این عوامل بر ام‌اس صحبت کرد.

این بیماری معمولا در بهترین دوران زندگی فرد شروع می‌شود به‌خصوص در خانم‌ها که اکثر آنها بسیار عاطفی و حساس هستند. توصیه‌ام به اطرافیان بیمار این است که احساسات آنها را درک و با آنها همدلی کنند چراکه بیماری ایجادشده اجتناب‌ناپذیر است و در این میان هیچ‌کس مقصر نیست و باید بیماران ام‌اس را در پذیرش بیماری و امید به زندگی و پیگیری درمان‌ها هدایت کرد. معمولا در شروع بیماری رنج بیمار با اضطراب، گریه، سرزنش خود و دیگران، عصبانیت و حتی افسردگی نشان داده می‌شود. بنابراین باید با کمک خود بیمار، اطرافیان و پزشک معالج این دوران را کوتاه کرد و گذراند تا فرد با استقلال کامل و پذیرش بیماری در پی درمان و تغییر نوع زندگی پیش رود. فرانکل، روانشناس انسان‌گرای معروف قرن بیستم می‌گوید: «اگر زندگی یک رنج است باید در دل این رنج معنای زندگی را پیدا کرد.»

پس یک بیمار ام‌اس در دل این رنج باید امید به زندگی را پیدا کند. اگر ناامیدی را انتخاب کند در رنج افسردگی و وخیم‌تر شدن بیماری می‌افتد اما اگر امید به زندگی را انتخاب کند در مسیر بهبودی پیش می‌رود چراکه بیماری ام‌اس با روحیه رابطه مستقیم دارد. در اکثر بیمارانی که امید به زندگی و روحیه خوبی دارند و در پی درمان هستند، شانس عود و پیشرفت بیماری خیلی کم می‌شود.