اخطار:هرگونه رژیم غذایی باید با مشورت با متخصص مغزواعصاب و متخصص تغذیه گرفته شود. از رعایت رژیمهای خاص به صورت خودسرانه خودداری کنید.
رژیم کتوژنیک نوعی از رژیم غذایی است که دربردارنده مقدار زیادی چربی، مقدار متوسطی پروتئین و مقدار کمی کربوهیدرات است. افرادی که از رژیم های کتوژنیک پیروی می‌کنند، معمولا بین 85 تا 90 درصد از کالری مورد نیاز خود را از چربی، 6 الی 8 درصد کالری را از پروتئین و 2 تا 4 درصد آن را از کربوهیدرات به دست می‌آورند. بسیاری از بیماران ام اس علاقه مند به رعایت این رژیم غذایی هستند. اما موضوع مورد بحث ما این است که تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس چگونه است؟
در واقع این رژیم غذایی بدن را وادار می‌کند که به جای گلوکز از چربی به عنوان منبع سوخت استفاده کند. این رژیم غذایی اولین بار در سال 1920 میلادی برای کودکان مبتلا به صرع پیشنهاد شد.
دانشمندان حوزه تغذیه، در چند دهه اخیر، این رژیم غذایی را مورد بازبینی قرار دادند و دریافتند که این رژیم نه تنها برای مبتلایان به صرع، بلکه برای افراد مبتلا به انواع دیگر اختلالات عصبی، از جمله ام اس نیز کاربردی است.
تاثیر رژیم کتوژنیک بر ام اس
رژیم غذایی کتوژنیک سبب می‌شود که بدن شما به جای مصرف کربوهیدرات برای تولید انرژی از چربی ها استفاده کند. گلوکز، سوخت اصلی سلول های بدن ما است اما زمانی که مصرف کربوهیدرات محدود شود، کبد ناچار است مولکول هایی به نام کتون تولید کند. تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس اینجا مشخص می‌شود زیرا اجسام کتون تولید شده در کبد، از سلول های سیستم عصبی در محل آسیب های ناشی از ام اس محافظت می‌کند.
دانشمندان هنوز نمی‌دانند که اجسام کتون چگونه از سلول های عصبی در برابر آسیب محافظت می‌کنند اما چیزی که مهم می‌باشد این است که تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس از طریق مکانیسم های مختلف اعمال می‌شود. از جمله این مکانیسم ها می‌توان به کاهش التهاب و استرس های اکسیداتیو اشاره کرد.
فواید رژیم غذایی کتوژنیک
همانطور که گفتیم تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس از طریق مکانیسم های مختلفی اعمال می‌شود. هر کدام از این مکانیسم ها مزایای بالقوه زیادی دارند. از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رژیم کتوژنیک از خواص آنتی اکسیدانی بسیاری برخوردار است. این خواص آنتی اکسیدانی باعث می‌شود این رژیم به عنوان یک رژیم ضد التهابی عمل کند. در واقع این رژیم غذایی از سلول ها در برابر اشکال مختلف مرگ سلولی محافظت می‌کند.
- اجسام کتونی تولید شده در کبد یک منبع انرژی جایگزین هستند که با نقش آفرینی در چرخه متابولیک بدن و حفاظت از سلول های عصبی، تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس را اعمال می‌کنند.
- کتوز موجود در این رژیم اثرات سمی مختلف را بدن کاهش می‌دهد. این ماده، منبع مورد اعتماد اسید آمینه ای به نام گلوتامات است. سطوح بالای گلوتامات در بدن با دمیلیناسیون، مرتبط است. در واقع سطوح بالای این اسید آمینه، از دمیلینه شدن فیبرهای عصبی جلوگیری می‌کند.
- استفاده از رژیم غذایی کتوژنیک، به کاهش وزن، کمک شایانی می‌کند.
به طور کلی ویژگی های حفاظتی و فواید رژیم کتوژنیک برای افرادی که به اختلالات عصبی مانند ام اس مبتلا هستند، کاملا مطلوب است.
رژیم کتوژنیک شامل چه چیزهایی است؟
یک رژیم کتوژنیک معمولی شامل چربی و پروتئین بیشتر و حداقل میزان کربوهیدرات ها است. البته همان مقدار اندک کربوهیدرات موجود در این رژیم باید از محصولاتی مانند آجیل تهیه شود. در این رژیم باید از غذاهای کامل و فرآوری نشده استفاده نمود.
تحقیقات درباره تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس چه می‌گویند؟
محققان هنوز موفق نشده اند درک کنند که چه چیزی باعث ویژگی های محافظتی رژیم کتوژنیک برای سلول های عصبی می‌شود. با توجه به تحقیقات معتبر در مورد ام اس پیشرونده، می‌توان تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس را از طریق اصلاح عملکرد میتوکندری ها دانست. میتوکندری ها که نیروگاه های تولید انرژی در سلول هستند، تحت تاثیر رژیم غذایی کتوژنیک، عملکرد خود را بهبود می‌بخشند.
برخی از بررسی ها نشان داده است که استفاده از یک رژیم غذایی کتوژنیک به بهبود علائم ام اس نیز کمک زیادی می‌کند. در یک مطالعه کوچک، تعدادی از مبتلایان به ام اس به مدت 3 تا 6 ماه تحت یک رژیم کتوژنیک قرار گرفتند. پس از این مدت، سطح خستگی و استرس در این بیماران تا حد زیادی کاهش یافت.
انتخاب چربی برای رژیم غذایی کتوژنیک
از آنجایی که حجم چربی ها در رژیم غذایی کتوژنیک زیاد است، باید در انتخاب این چربی ها دقت زیادی اعمال شود. برای انتخاب چربی های این رژیم غذایی باید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- آووکادو
آووکادو منبعی عالی برای چربی های سالم و پتاسیم است. این میوه را می‌توانید در بشقاب غذای خود جای دهید. یا آن را له کنید و به جای سس مایونز از آن استفاده کنید.
- روغن زیتون
روغن زیتون حجم زیادی از چربی های سالم و گیاهی دارد که می‌توانید در غذاها و سالادهای مختلف به عنوان چاشنی از آن استفاده کنید.
- ماهی قزل آلا
ماهی قزل آلا و تمام غذاهای دریایی سرشار از اسیدهای چرب مجاز و امگا3 هستند که تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس را زیاد می‌کنند.
- تخمه آفتاب گردان و تخمه کدو تنبل
از تخمه آفتاب گردان و تخمه کدو می‌توان به عنوان میان وعده های عالی در این رژیم غذایی استفاده کرد. روغن و چربی موجود در این تخمه ها، کاملا سالم هستند و برای این رژیم کاملا مناسب می‌باشند.
در رژیم غذایی کتوژنیک، باید حجم چربی زیادی مصرف شود. اما اگر مراقب چربی مصرفی خود نباشید، این رژیم تاثیرات منفی خود را در بدن شما اعمال می‌کند. در صورتی که چربی های مصرفی سالم باشند، تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس بسیار مفید خواهد بود.
چگونگی رژیم غذایی در ام اس را در این مقاله مطالعه کنید
غذاهایی که باید در این رژیم از آنها اجتناب کرد
برای اینکه تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس به اندازه کافی قوی باشد باید حجم کربوهیدرات مصرفی خود را به کمتر از 50 گرم در روز کاهش دهید. دو نوع کربوهیدرات وجود دارد که باید از مصرف آنها اجتناب کنید: انواع ساده و پیچیده. کربوهیدرات های ساده عبارتند از:
- شکر
- آب نبات
- شیر حاوی لاکتوز
- آب میوه و سبزیجات مختلف
- ژله و انواع مربا
- انواع مختلف دسرها
کربوهیدرات های پیچیده عبارتند از:
- لوبیا
- انواع نان، پاستا و ماکارونی سبزیجات دارای نشاسته مانند سیب زمینی
- غلات
سخن آخر
اگرچه که تاثیر رژیم کتوژنیک در ام اس مساعد است و بسیاری از بیماران سعی می‌کنند از این رژیم تبعیت کنند اما هنوز تحقیقات ما پیرامون استفاده از این رژیم برای بیماران کامل نشده است. در واقع تا قبل از کامل شدن پژوهش ها در این باره، باید با مشورت با پزشک، به رعایت این رژیم بپردازیم.
رژیم های غذایی دیگری نیز وجود دارند که افرادی که سعی در مدیریت بیماری خود دارند، می‌توانند از آنها استفاده کنند. انواع این رژیم ها بسیار زیاد است و قبل از انتخاب هر کدام، باید با پزشک خود در این باره مشورت کنید.