[yaro]

ژل ضدعفوني‌كننده جاي صابون را نمي‌گيرد

صابون‌هاي معمولي، تركيبي از اسيدهاي چرب، روغن‌ها و مواد ضدعفوني كننده هستند، در حالي كه صابون‌هاي آنتي‌باكتريال حاوي موادي هستند مانند تريكلوزان (يك تركيب آلي محلول د‌ر آب كه باكتري‌زداست)، الكل و گاهي ماده‌اي كه از رشد باكتري‌ها جلوگيري مي‌كند.

صابون‌هاي آنتي‌باكتريال، باكتري‌ها را از بين مي‌برند، در حالي كه صابون‌هاي معمولي با شستشو باعث جدا شدن و دفع باكتري‌ها از محل مي‌شوند.

با دكتر حسين طباطبايي، متخصص پوست و مو، درباره همين موضوع گفتگو كرده‌ايم.

چرا صابون‌هاي آنتي‌باكتريال اين‌قدر طرفدار دارند؟

ببينيد؛ بيشترين اثر آنتي‌باكتريال‌ها در كشتن باكتري‌هاست. با اين وجود، در مورد استفاده درازمدت از آنها اختلاف نظر وجود دارد. صابون‌هاي معمولي، باكتري‌ها را از پوست جدا مي‌كنند و سپس اين باكتري‌ها شسته مي‌شوند و يا هنگام خشك كردن دست، به دستمال يا حوله مي‌چسبند، در حالي كه محصولات آنتي‌باكتريال، باكتري‌ها را در همان محل از بين مي‌برند.

استفاده از صابون‌هاي آنتي‌باكتريال ممكن است بتواند در صورت ايجاد بريدگي، از عفونت تا حدي جلوگيري كند (هرچند اين مساله ثابت نشده است). همچنين به علت كشته شدن باكتري‌ها، گسترش و انتقال فرد به فرد بيماري‌هايي نظير سرماخوردگي‌ و آنفلوآنزا و گسترش باكتري‌ سالمونلا كه ممكن است در گوشت ماكيان خام وجود داشته باشد، كاهش مي‌يابد. پيشگيري از گسترش عفونت‌ها در اماكن بهداشتي از ديگر مزاياي اين صابون‌هاست. اين محصولات براي افرادي كه دچار نقص يا ضعف سيستم ايمني هستند، مانند بيماران سرطاني، مي‌تواند مفيد باشد.

چه معايبي دارند؟

درباره معايب استفاده از صابون‌هاي آنتي‌باكتريال، طبق مطالعه‌اي كه نتايج آن توسط مركز كنترل بيماري‌ها در آمريكا منتشر شده، مي‌توان گفت كه استفاده از اين صابون‌ها مزيتي به صابون‌هاي معمولي در كاهش ميزان سرماخوردگي ندارد. برخي از محصولات آنتي‌باكتريال، به خصوص آنهايي كه به جاي الكل يا سفيدكننده، از مواد سنتتيك استفاده مي‌كنند، خطر ايجاد ارگانيسم‌هاي مقاوم در برابر آنتي‌باكتريال‌ها و آنتي‌بيوتيك‌ها را دارند. عده‌اي از محققان بر اين باورند كه صابون‌هاي آنتي‌باكتريال نبايد توسط افراد سالم استفاده شوند و مصرف آنها بايد محدود به مكان‌هايي باشد كه مورد نياز است، مانند بيمارستان‌ها و خانواده‌هايي كه بيماراني دارند كه خطر ابتلا به عفونت باكتريايي در آنها بالاست.

برخي محققان معتقدند كه آنتي‌باكتريال‌‌ها مزيتي نسبت به صابون‌هاي معمولي در كاهش ميزان عفونت و بيماري ندارند. همچنين ثابت نشده كه استفاده از اين صابون‌ها به جاي صابون‌هاي معمولي باعث ايجاد فضايي سالم‌تر در خانه‌ها مي شود. مواد شيميايي موجود در اين صابون‌ها بعد از شسته شدن و دفع در فاضلاب، ممكن است براي محيط زيست خطرناك باشند.

همچنين مشخص نيست كه آيا رشد كودكان در محيطي بيش از حد تميز، براي آنها مفيد است؟ و يا اين كه كمي مواجهه ميكروبي براي تكامل سيستم ايمني كودكان لازم است؟

ضمنا اين صابون‌ها، باكتري‌هاي مفيد روي پوست را نيز از بين مي‌برند و قيمت بيشتري نيز دارند.



ژل ضدعفوني‌كننده دست كه نياز به شستشو ندارد، چطور؟

اين ژل، مايعي است كه معمولا براي از بين بردن سريع باكتري‌ها و ويروس‌هاي موجود روي پوست دست به كار مي‌رود. كلا ژل‌هاي ضدعفوني كننده، صابون نيستند. آنها حاوي الكل هستند كه نسبت به تريكلوزان و ژل گزيلنول سريع‌تر روي باكتري‌ها اثر مي‌كنند. اين ژل‌ها نيازي به آب‌كشي و خشك كردن ندارند. به سرعت تبخير مي‌شوند و نيازي به استفاده از آب يا حوله و دستمال كاغذي براي خشك كردن آنها نيست.اغلب از اين ژل‌ها زماني استفاده مي‌شود كه شستشوي دست‌ها با صابون و آب امكان‌پذير نيست. اين ژل‌ها مي‌توانند باكتري‌ها را از بين ببرند، اما قادر به از بين بردن آلودگي و چرك قابل مشاهده روي دست‌ها نيستند. مركز كنترل بيماري‌ها در آمريكا مصرف اين ژل‌ها را زماني مناسب مي‌داند كه دست‌ها آلودگي‌ قابل مشاهده نداشته باشند. اين مركز همچنين گزارش كرده است كه بهترين راه ضدعفوني كردن دست‌ها، شستن آنها با آب و صابون به مدت 20 ثانيه است و مصرف ژل‌ها را در صورت عدم دسترسي به آب و صابون، مناسب مي‌داند.

مطالعات نشان داده‌اند كه ژل‌هاي حاوي الكل، به نحو قابل اطميناني روتاويروس (نوعي ويروس) را از بين مي‌برند. مطالعه ديگري نشان داده است كه مصرف مرتب ژل‌ها مي‌تواند ابتلا به بيمار‌ي‌هاي گوارشي را تا حد 59 درصد كاهش دهد.

ژل‌ها از چه موادي تشكيل شده‌اند؟

انواع ژل‌ها داراي الكل، عامل ضخيم‌كننده، حلال الكل، نوعي مرطوب كننده، مواد معطر و رنگ هستند. براي اين كه يك ژل ضدعفوني كننده موثر باشد، بايد حاوي حداقل 60 درصد الكل باشد. هر چقدر درصد الكل بيشتر باشد، ژل تاثير بيشتري در نابود كردن ميكروب‌ها خواهد داشت.

معايب اين ژل‌ها چيست؟

الكل موجود در اين ژل ها مي‌تواند باعث خشك شدن پوست شود. به همين دليل برخي از اين ژل‌ها حاوي نوعي مرطوب كننده هستند كه از اين خشكي جلوگيري كند. اگر ناخن‌ها به خوبي كوتاه نشده باشند و اگر دست داراي زيورآلات باشد، ژل ضدعفوني‌كننده نمي‌تواند به اندازه شستشوي با آب و صابون موثر باشند.

اگر توسط كودكاني كه دست‌شان را زياد به دهان‌شان مي‌برند، مصرف شود؛ چه؟

در صورت خوردن، اين ژل‌ها مي‌توانند مسموميت با الكل ايجاد كنند. در آمريكا سالانه بيش از 12 هزار مورد مسموميت با الكل ناشي از اين ژل‌ها گزارش مي‌شود. يك قاشق چاي‌خوري از اين ژل‌ها براي مسموم كردن يك طفل نوپا كافي است. اين ژل‌ها قابل اشتعال هستند. احتياطات لازم بايد در موارد مذكور به عمل آيد.

نحوه استفاده از ژل‌هاي ضدعفوني‌كننده چيست؟

ابتدا بايد جواهرات و زيورآلات از دست خارج كنيم. سپس چند قطره از ژل را (به ميزان كافي و تا حدي كه دست‌ها كاملا مرطوب شوند) روي كف يك دست مي‌ريزيم. دست‌ها را به هم مي‌ماليم. به مدت 25 ثانيه ژل را روي تمام سطوح دست‌ها و انگشتان مي‌ماليم (يا تا زماني كه دست‌ها كاملا خشك شوند). اگر دست‌ها آلودگي قابل مشاهده داشتند، شستشوي با آب و صابون الزامي است. براي ضدعفوني كردن كامل، تمام سطوح دست‌ها، اطراف ناخن‌ها، لابه‌لاي انگشتان و پشت شست و اطراف مچ بايد ضدعفوني شوند.