چرا پسرها از ازدواج فراری اند؟
چندان نیازی به آمار و ارقام نیست. همین که به اطراف‌تان نگاه کنید، می‌بینید که تعداد پسران مجرد نسبت به نسل قبل چند برابر شده است. این موضوع را سازمان جوانان هم تایید می‌کند و به گزارش روزنامه هفت‌صبح، با توجه به نتایج یک نظرسنجي در شهر تهران می‌گوید، پسرها اشتیاق چندانی برای ازدواج ندارند.
این نظرسنجی که با هدف بررسی عوامل موثر بر تاخير ازدواج از منظر جوانان انجام شد، نشان داد که 49/5 درصد پسران 15 تا 29 ساله مجرد اصلا شرايط خود را براي ازدواج مناسب نمي‌بينند اما از ميان دختران همين سال، تنها 22/3 درصد براي ازدواج آمادگي ندارند. به بهانه این آمارها با دکتر افسر افشار نادری گفت‌وگو کردیم تا از تحلیل این جامعه شناس با خبر شویم.
52/6 درصد از دختران به خاطر ادامه تحصیل ازدواج نمی‌کنند
دلایلی که جوانان را در بستن پیمان مشترک منصرف می‌کند کم نیستند، اما این نظرسنجی نشان می‌دهد قصد ادامه تحصیل، یکی از اصلی‌ترین این دلایل است. یافته‌ها نشان می‌دهد 52/6 درصد از دختران و 44/8 درصد از پسران ترجیح می‌دهند به جای ازدواج، درس‌شان را ادامه دهند. افزايش سطح تحصيلي دختران نسبت به پسران هم به نظر 74/4 درصد دختران و 40درصد پسران در کاهش آمار ازدواج تاثيرگذار است.
نمی‌توان عوامل دیگر را فراموش کرد و تنها تمایل به ادامه تحصیل را در این زمینه موثر دانست. در بسیاری موارد، تمایل افراد، به ویژه دختران به ادامه تحصیل ناشی از بیکاری است و بسیاری از پسرها هم برای به‌دست آوردن شأن اجتماعی بالاتر به تحصیلات رو می‌آورند. خیلی از دخترها تحصیل را به عنوان یک سرگرمی و راهی برای ورود به جامعه می‌بینند و پسرها هم گمان میکنند که با بالاتر بردن پایگاه اجتماعی‌شان، برای داشتن یک ازدواج موفق امکان بیشتری را پیدا میکنند.
91/8 درصد پسران به خاطر نداشتن شغل مناسب ازدواج نمی‌کنند
بر کسی پنهان نیست که نگرانی‌های اقتصادی بیشتر از هر دلیل دیگری جوانان را به مجرد ماندن ترغیب می‌کند. از هزینه‌های سرسام آور اجاره‌خانه گرفته تا فراهم کردن مقدمات یک جشن عروسی و به‌جا آوردن رسوم، همه و همه در منصرف کردن جوانان از ازدواج نقش دارند.
طبق اين نظرسنجي، يافتن شغل مناسب به نظر 89/9 درصد دختران و 91/8 درصد پسران، انتظار جهت دستيابي به امكانات رفاهي براي شروع زندگي مشترك از نظر 81/5 درصد دختران و 83/6 درصد پسران، اشتغال زنان نيز از نظر 78/4 درصد دختران و 41/6 درصد پسران تاثير زيادي دارد. همچنين به نظر 52/2 درصد دختران و 44/9درصد پسران كسب درآمد توسط زنان و بي‌نيازي آنها از مردان در افزايش سن ازدواج جوانان تاثير بسيار زيادي در تاخير سن ازدواج دارد.
می‌توان مشکلات اقتصادی و معیشتی را به عنوان عامل اصلی دوری جوانان از ازدواج در نظر گرفت. در کشور ما با وجود سنت‌های بسیاری که بار مالی زیادی را بر دوش خانواده‌ها می‌گذارند، اقدام برای ازدواج نیازمند پشتوانه مالی بزرگی است و این موضوع باعث طفره رفتن جوانان از این تصمیم می‌شود. سنت‌هایی مثل جهیزیه کامل، هدیه‌های سنگین برای مناسبت‌های مختلف و بسیاری موارد دیگر، به 2 جوان که پشتوانه مالی قوی ندارند اجازه تصمیم‌گیری در این مورد را نمی‌دهد. در بسیاری از موارد، خانواده‌ها هم امکان تحمل چنین بار مالی سنگینی را ندارند و برای ازدواج فرزندانشان پیش‌قدم نمی‌شوند.
45درصد دخترها برای شرایط ازدواج‌سختگيري میکنند
ميزان سختگيري پاسخگويان براي انتخاب همسر در پسرها از دختران بيشتر است. نتايج ارزيابي‌ها نشان مي‌دهد درحالی كه تنها 45درصد دخترها سختگيري بسيار زيادی برای شرایط ازدواج دارند اما حساسیت پسرها هم کم نیست و 53/1 درصد آنها دنبال شرایط ایده‌آلی برای ازدواج هستند.
یکی از علت‌های کم شدن آمار ازدواج در جامعه ما، روابط آزاد خارج از محدوده ازدواج است. دکتر افشار نادری با بیان این مطلب می‌گوید:« زمانی که پسرها به سادگی به چنین روابطی دسترسی دارند، انگیزه چندانی برای تشکیل خانواده برایشان باقی نمی‌ماند. پسرهایی که از این طریق خود را از نظر عاطفی ارضا میکنند، دیگر دلیلی نمی‌بینند که برای ساختن یک زندگی خود را به دردسر بیندازند و از زیر بار مسئولیت‌هایی که فرهنگ بر دوش‌شان می‌گذارد، فرار میکنند.»
فقط 6/5 درصد پسرها شرايطشان را براي ازدواج مناسب می‌دانند
27/5 درصد دختران و 49/5 درصد پسران اصلا شرايط خود را براي ازدواج مناسب نمی‌بینند و فقط 22/3 درصد دختران و 6/5 درصد از پسران شرايط خود را به ميزان زياد و بسيار زياد براي ازدواج مناسب دانسته‌اند.
در شرایط فعلی تنها در موارد اندکی می‌بینیم که هر دو طرف شاغل هستند و در اغلب موارد تنها یکی از 2نفر، شغلی با درآمد قابل قبول دارد. از آنجا که در فرهنگ ما برعهده گرفتن مسئولیت‌های مالی توسط زنان چندان شایسته تلقی نمی‌شود، پسرانی که درآمدی ندارند، نمی‌توانند تصمیمی برای تشکیل خانواده بگیرند. درست است که پسران شاغل در شرایط فعلی کم نیستند. اما با وجود هزینه‌های بالای زندگی، یک کار ساده با درآمد ناچیز نمی‌تواند هزینه‌های سنگین زندگی را پاسخگو باشد و از عهده مخارج سنگین یک زندگی بربیاید.
20/8 درصد دختران، عروسی رؤیایی می‌خواهند
نحوه برگزاري مراسم ازدواج هم از مواردی است که نمی‌گذارد این پیمان به راحتی بسته شود. این بار دختران هستند که مانع می‌تراشند و از آرزوهای کودکی‌شان نمی‌گذرند. بر اساس آمارها تنها 40/3 درصد از دختران حاضرند با یک عروسی ساده به خانه بخت بروند، درحالی‌که 43/2 درصد از پسران اهمیتی به یک عروسی مجلل نمی‌دهند. ميزان تمايل به انجام مراسم عروسي در يك سالن مجلل يا در يك هتل يا باشگاه درجه يك هم در دختران 20/8 درصد است و در پسران 15/2 درصد است.
بعضی از تجملات نادرستی که در فرهنگ ما نهادینه شده‌اند، مانع از تشکیل یک زندگی آرام می‌شوند. شاید اگر خود خانواده‌ها در این زمینه آگاهی پیدا کنند آمار ازدواج روزبه‌روز بالاتر برود.
مسئولان باید با ایجاد کار برای جوانان، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها را حل کنند. از طرف دیگر اگر دولت بتواند مسکن‌هایی را با شرایط ویژه به جوانان واگذار کند، مطمئنا شاهد آمار بسیار بالاتری در زمینه ازدواج خواهیم بود. گام بعدی فرهنگ‌سازی است؛ با از بین بردن تجملات و فرهنگ سازی درست در میان جوانان، می‌توانیم مشکل را حل کنیم.
معيارهاي ازدواج موفق چيست؟
به گفته رئيس مركز مطالعات و پژوهش‌هاي راهبردي وزارت ورزش و جوانان، نتايج مربوط به معيارهاي پاسخگويان از ازدواج موفق نشان مي‌دهد تفاهم و درك متقابل، شرايط مالي مناسب و صداقت به ترتيب از مهم‌ترين معيارهاي موردنظر پاسخگويان محسوب مي‌شود و از بين معيارهاي عنوان شده براي ازدواج در اين طرح در بين دختران و پسران به ترتيب 3مورد اخلاق و رفتار، همفكر و هم عقيده بودن و هم ترازي فرهنگي خانواده‌ها از مهم‌ترین عوامل بوده‌اند.
همه این عوامل را می‌توان به عنوان فاکتور‌های دخالت کننده در ازدواج و موفقیت آن بررسی کرد اما همانطور که گفته شد، در شرایط فعلی، عامل اقتصاد از مهم‌ترین دلایلی است که تشکیل یک زندگی و دوامش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با فرهنگ سازی و تغییر نگاه جوانان نسبت به شرایط تشکیل خانواده هم می‌توان قدم بسیار موثری در این زمینه برداشت.
جوانان تا 27 سالگی مجرد می‌مانند
به گفته دكتر مطلق، رئيس دفتر سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، در گذشته ميانگين سن ازدواج 21 سال بوده، اما امروزه به‌طورمیانگین جوانان تا 27 سالگی مجرد می‌مانند.
دكترمطلق پیش از این با بيان اينكه سن بارداري در كشور حدود 8 تا 10 سال افزايش پيدا كرده است، گفته بود: «بهترين شرايط براي بارداري زنان در 20 تا 30 سالگي است و كشورهاي غربي بهترين سن باروري را 25سال اعلام كرده‌اند.» او در شرایطی این موضوع را بیان کرده بود که به دلیل بالا رفتن آمار ازدواج فاصله فرزندآوري پس از ازدواج هم بسيار طولاني شده است.
زوجی که در سن بالاتری ازدواج میکنند، فرزندان کمتری خواهند داشت و انعطاف خود را برای کنارآمدن با سختی‌های زندگی از دست می‌دهند. شاید در برخی موارد با بالا رفتن سن، نگرش زوج‌ها منطقی‌تر شود، اما گذشته از رشد این منطق، سختگیری‌های بی‌مورد هم از مواردی هستند که با بالا رفتن سن ازدواج به این مسیر راه پیدا میکنند. خانواده ها باید اندکی سنت‌های پرهزینه را کنار بگذارند و به جوانانشان آگاهی لازم را داده و آنها را در این مسیر حمایت کنند.
چندان نیازی به آمار و ارقام نیست. همین که به اطراف‌تان نگاه کنید، می‌بینید که تعداد پسران مجرد نسبت به نسل قبل چند برابر شده است. این موضوع را سازمان جوانان هم تایید می‌کند و به گزارش روزنامه هفت‌صبح، با توجه به نتایج یک نظرسنجي در شهر تهران می‌گوید، پسرها اشتیاق چندانی برای ازدواج ندارند.
این نظرسنجی که با هدف بررسی عوامل موثر بر تاخير ازدواج از منظر جوانان انجام شد، نشان داد که 49/5 درصد پسران 15 تا 29 ساله مجرد اصلا شرايط خود را براي ازدواج مناسب نمي‌بينند اما از ميان دختران همين سال، تنها 22/3 درصد براي ازدواج آمادگي ندارند. به بهانه این آمارها با دکتر افسر افشار نادری گفت‌وگو کردیم تا از تحلیل این جامعه شناس با خبر شویم.
52/6 درصد از دختران به خاطر ادامه تحصیل ازدواج نمی‌کنند
دلایلی که جوانان را در بستن پیمان مشترک منصرف می‌کند کم نیستند، اما این نظرسنجی نشان می‌دهد قصد ادامه تحصیل، یکی از اصلی‌ترین این دلایل است. یافته‌ها نشان می‌دهد 52/6 درصد از دختران و 44/8 درصد از پسران ترجیح می‌دهند به جای ازدواج، درس‌شان را ادامه دهند. افزايش سطح تحصيلي دختران نسبت به پسران هم به نظر 74/4 درصد دختران و 40درصد پسران در کاهش آمار ازدواج تاثيرگذار است.
نمی‌توان عوامل دیگر را فراموش کرد و تنها تمایل به ادامه تحصیل را در این زمینه موثر دانست. در بسیاری موارد، تمایل افراد، به ویژه دختران به ادامه تحصیل ناشی از بیکاری است و بسیاری از پسرها هم برای به‌دست آوردن شأن اجتماعی بالاتر به تحصیلات رو می‌آورند. خیلی از دخترها تحصیل را به عنوان یک سرگرمی و راهی برای ورود به جامعه می‌بینند و پسرها هم گمان میکنند که با بالاتر بردن پایگاه اجتماعی‌شان، برای داشتن یک ازدواج موفق امکان بیشتری را پیدا میکنند.
91/8 درصد پسران به خاطر نداشتن شغل مناسب ازدواج نمی‌کنند
بر کسی پنهان نیست که نگرانی‌های اقتصادی بیشتر از هر دلیل دیگری جوانان را به مجرد ماندن ترغیب می‌کند. از هزینه‌های سرسام آور اجاره‌خانه گرفته تا فراهم کردن مقدمات یک جشن عروسی و به‌جا آوردن رسوم، همه و همه در منصرف کردن جوانان از ازدواج نقش دارند.
طبق اين نظرسنجي، يافتن شغل مناسب به نظر 89/9 درصد دختران و 91/8 درصد پسران، انتظار جهت دستيابي به امكانات رفاهي براي شروع زندگي مشترك از نظر 81/5 درصد دختران و 83/6 درصد پسران، اشتغال زنان نيز از نظر 78/4 درصد دختران و 41/6 درصد پسران تاثير زيادي دارد. همچنين به نظر 52/2 درصد دختران و 44/9درصد پسران كسب درآمد توسط زنان و بي‌نيازي آنها از مردان در افزايش سن ازدواج جوانان تاثير بسيار زيادي در تاخير سن ازدواج دارد.
می‌توان مشکلات اقتصادی و معیشتی را به عنوان عامل اصلی دوری جوانان از ازدواج در نظر گرفت. در کشور ما با وجود سنت‌های بسیاری که بار مالی زیادی را بر دوش خانواده‌ها می‌گذارند، اقدام برای ازدواج نیازمند پشتوانه مالی بزرگی است و این موضوع باعث طفره رفتن جوانان از این تصمیم می‌شود. سنت‌هایی مثل جهیزیه کامل، هدیه‌های سنگین برای مناسبت‌های مختلف و بسیاری موارد دیگر، به 2 جوان که پشتوانه مالی قوی ندارند اجازه تصمیم‌گیری در این مورد را نمی‌دهد. در بسیاری از موارد، خانواده‌ها هم امکان تحمل چنین بار مالی سنگینی را ندارند و برای ازدواج فرزندانشان پیش‌قدم نمی‌شوند.
45درصد دخترها برای شرایط ازدواج‌سختگيري میکنند
ميزان سختگيري پاسخگويان براي انتخاب همسر در پسرها از دختران بيشتر است. نتايج ارزيابي‌ها نشان مي‌دهد درحالی كه تنها 45درصد دخترها سختگيري بسيار زيادی برای شرایط ازدواج دارند اما حساسیت پسرها هم کم نیست و 53/1 درصد آنها دنبال شرایط ایده‌آلی برای ازدواج هستند.
یکی از علت‌های کم شدن آمار ازدواج در جامعه ما، روابط آزاد خارج از محدوده ازدواج است. دکتر افشار نادری با بیان این مطلب می‌گوید:« زمانی که پسرها به سادگی به چنین روابطی دسترسی دارند، انگیزه چندانی برای تشکیل خانواده برایشان باقی نمی‌ماند. پسرهایی که از این طریق خود را از نظر عاطفی ارضا میکنند، دیگر دلیلی نمی‌بینند که برای ساختن یک زندگی خود را به دردسر بیندازند و از زیر بار مسئولیت‌هایی که فرهنگ بر دوش‌شان می‌گذارد، فرار میکنند.»
فقط 6/5 درصد پسرها شرايطشان را براي ازدواج مناسب می‌دانند
27/5 درصد دختران و 49/5 درصد پسران اصلا شرايط خود را براي ازدواج مناسب نمی‌بینند و فقط 22/3 درصد دختران و 6/5 درصد از پسران شرايط خود را به ميزان زياد و بسيار زياد براي ازدواج مناسب دانسته‌اند.
در شرایط فعلی تنها در موارد اندکی می‌بینیم که هر دو طرف شاغل هستند و در اغلب موارد تنها یکی از 2نفر، شغلی با درآمد قابل قبول دارد. از آنجا که در فرهنگ ما برعهده گرفتن مسئولیت‌های مالی توسط زنان چندان شایسته تلقی نمی‌شود، پسرانی که درآمدی ندارند، نمی‌توانند تصمیمی برای تشکیل خانواده بگیرند. درست است که پسران شاغل در شرایط فعلی کم نیستند. اما با وجود هزینه‌های بالای زندگی، یک کار ساده با درآمد ناچیز نمی‌تواند هزینه‌های سنگین زندگی را پاسخگو باشد و از عهده مخارج سنگین یک زندگی بربیاید.
20/8 درصد دختران، عروسی رؤیایی می‌خواهند
نحوه برگزاري مراسم ازدواج هم از مواردی است که نمی‌گذارد این پیمان به راحتی بسته شود. این بار دختران هستند که مانع می‌تراشند و از آرزوهای کودکی‌شان نمی‌گذرند. بر اساس آمارها تنها 40/3 درصد از دختران حاضرند با یک عروسی ساده به خانه بخت بروند، درحالی‌که 43/2 درصد از پسران اهمیتی به یک عروسی مجلل نمی‌دهند. ميزان تمايل به انجام مراسم عروسي در يك سالن مجلل يا در يك هتل يا باشگاه درجه يك هم در دختران 20/8 درصد است و در پسران 15/2 درصد است.
بعضی از تجملات نادرستی که در فرهنگ ما نهادینه شده‌اند، مانع از تشکیل یک زندگی آرام می‌شوند. شاید اگر خود خانواده‌ها در این زمینه آگاهی پیدا کنند آمار ازدواج روزبه‌روز بالاتر برود.
مسئولان باید با ایجاد کار برای جوانان، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها را حل کنند. از طرف دیگر اگر دولت بتواند مسکن‌هایی را با شرایط ویژه به جوانان واگذار کند، مطمئنا شاهد آمار بسیار بالاتری در زمینه ازدواج خواهیم بود. گام بعدی فرهنگ‌سازی است؛ با از بین بردن تجملات و فرهنگ سازی درست در میان جوانان، می‌توانیم مشکل را حل کنیم.
معيارهاي ازدواج موفق چيست؟
به گفته رئيس مركز مطالعات و پژوهش‌هاي راهبردي وزارت ورزش و جوانان، نتايج مربوط به معيارهاي پاسخگويان از ازدواج موفق نشان مي‌دهد تفاهم و درك متقابل، شرايط مالي مناسب و صداقت به ترتيب از مهم‌ترين معيارهاي موردنظر پاسخگويان محسوب مي‌شود و از بين معيارهاي عنوان شده براي ازدواج در اين طرح در بين دختران و پسران به ترتيب 3مورد اخلاق و رفتار، همفكر و هم عقيده بودن و هم ترازي فرهنگي خانواده‌ها از مهم‌ترین عوامل بوده‌اند.
همه این عوامل را می‌توان به عنوان فاکتور‌های دخالت کننده در ازدواج و موفقیت آن بررسی کرد اما همانطور که گفته شد، در شرایط فعلی، عامل اقتصاد از مهم‌ترین دلایلی است که تشکیل یک زندگی و دوامش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با فرهنگ سازی و تغییر نگاه جوانان نسبت به شرایط تشکیل خانواده هم می‌توان قدم بسیار موثری در این زمینه برداشت.
جوانان تا 27 سالگی مجرد می‌مانند
به گفته دكتر مطلق، رئيس دفتر سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، در گذشته ميانگين سن ازدواج 21 سال بوده، اما امروزه به‌طورمیانگین جوانان تا 27 سالگی مجرد می‌مانند.
دكترمطلق پیش از این با بيان اينكه سن بارداري در كشور حدود 8 تا 10 سال افزايش پيدا كرده است، گفته بود: «بهترين شرايط براي بارداري زنان در 20 تا 30 سالگي است و كشورهاي غربي بهترين سن باروري را 25سال اعلام كرده‌اند.» او در شرایطی این موضوع را بیان کرده بود که به دلیل بالا رفتن آمار ازدواج فاصله فرزندآوري پس از ازدواج هم بسيار طولاني شده است.
زوجی که در سن بالاتری ازدواج میکنند، فرزندان کمتری خواهند داشت و انعطاف خود را برای کنارآمدن با سختی‌های زندگی از دست می‌دهند. شاید در برخی موارد با بالا رفتن سن، نگرش زوج‌ها منطقی‌تر شود، اما گذشته از رشد این منطق، سختگیری‌های بی‌مورد هم از مواردی هستند که با بالا رفتن سن ازدواج به این مسیر راه پیدا میکنند. خانواده ها باید اندکی سنت‌های پرهزینه را کنار بگذارند و به جوانانشان آگاهی لازم را داده و آنها را در این مسیر حمایت کنند.
خدای من هرگز نگویمت دست من بگیر
عمریست گرفته ای مبادا رها کنی
عمریست گرفته ای مبادا رها کنی
