2012/03/07, 05:33 PM
فوايد و دستورات حمام رفتن از نظر اسلام
استحمام و ورزش
از آنجا که به طور معمول ورزش کاران دراثر ورزش عرق می کنند و مواد زاید بدن آنها از این طریق دفع شده و بر روی پوست بدن آنها جمع می شود، و همچنین در بسیاری از ورزش ها که در فضای آزاد و روی زمین خاکی انجام می شوند، گرد خاک قابل توجهی روی بدن و سر وصورت ورزش کاران می نشیند، و نیز در ورزش هایی از قبیل کشتی، که ورزشکاران تماس نزدیک بدنی با یکدیگر دارند، ممکن است میکروب ها از بدنی به بدن دیگران سرایت کند، لازم است بعد از ورزش استحمام نمایند.
امروزه حمام رفتن از جهات دیگری نیز در ورزش نقش دارد؛ به عنوان مثال: ورزشکارانی که می خواهند وزن اضافی خود را کاهش داده و آن را تنظیم نمایند، از محیط گرم و مرطوب حمام استفاده می کنند، تا در اثر عرق کردن زیاد، وزن آنها کاهش یابد (که البته ممکن است این نحو وزن کم کردن، برای سلامتی ورزشکار، زیان آور باشد). اسلام نیز بر نظافت و استحمام تأکید فراوان نموده و حتی آن را از بعد کاهش یا افزایش وزن نیز مورد نظر قرار داده است، که ما در این جا تنها به ذکر چند حدیث در زمینه اکتفامی نماییم. در این احادیث، توصیه های مفیدی درباره ی آداب حمام رفتن وجود دارد، که از نظر علم روز نیز مورد تأیید می باشند:
امام صادق علیه السلام فرمود:
«لا تدخل الحمّام الأ وفی جوفک شییءٌ به عنک وهج المعدة و هو اقوی للبدن، و لا تدخله و انت ممتلیءٌ من الطعام(1)؛
به حمام داخل مشو، مگر در حالی که در شکمت چیزی [غذایی] که شدت حرارت معده را خاموش کند وجود داشته باشد، و این کار برای بدن، قوی تر [و مناسب تر] است؛ و در حالی که شکمت از غذا پر است نیز وارد حمام مشو.»
بدیهی است وقتی انسان از محیط گرم حمام خارج می شود، باید خود را به ویژه از ناحیه ی سر، به خوبی بپوشاند تا مریض نشود.
«عن محمدبن موسی، عن الباقر و الصادق علیه السلام، قال خرجا من الحمّام متعمّمین شتاءً کان اوصیفاً و کانا یقولان؛ هو امانٌ من الصّداع(2)؛
امام باقر و امام صادق علیه السلام هر گاه از حمام خارج می شدند، عمامه بر سر داشتند، چه در زمستان و چه در تابستان، و می گفتند: این کار، امان از سردرد است.»
امام صادق علیه السلام فرمود:
«اغسلوا ارجلکم بعد خروجکم من الحمّام فانّه یذهب بالشّقیقة و اذا خرجت فتعمّم(3)؛
بعد از این که از حمام خارج شدید، پاهایتان را بشویید! این کار، درد نیمه ی سر را از بین می برد؛ و هر گاه از حمام خارج شدی، عمامه بر سرت ببند!»
البته شستن پاها بعد از استحمام واجب شرعی نیست، زیرا امر آن ارشادی بوده و جهت راهنمایی کردن به نجات از درد نصف سر است. بدین جهت در برخی از احادیث فرموده اند: اگر خواستی پایت را نشویی، نشوی. خود آن حضرت نیز گاهی پس از خروج از حمام، پای خود را نمی شستند.
«عن زُرارة قال: رأیت الباقر علیه السلام یخرج من الحمّام فیمضی کما هو لا یغسل رجله حتّی یصلّی(4)؛
زراره می گوید: اما باقر علیه السلام را دیدم که از حمام خارج شده و همچنان به راه خود ادامه می دهد، پاهایش را نمی شوید، تا این که [همان طور] نماز می خواند.» با حمام رفتن می توان به تنظیم وزن پرداخت:
«امام کاظم علیه السلام می فرماید:
«الحمّام یومٌ و یومٌ لا، یکثر اللّحم، وادمانه کلّ یومٍ یذیب شحم الکلیتین(5)؛
یک روز درمیان حمام رفتن، گوشت بدن را زیاد می کند و هر روز ادامه دادنِ آن، پی [و چربی] کلیه ها را آب می کند.»
دراز کشیدن در حمام نیز چربی کلیه ها را آب می کند و زیان آور است:
«لا یستلقینّ احدکم فی الحمّام فانّه یذیب شحم الکلیتین(6)؛
هیچ یک از شما در حمام دراز نکشد، زیرا این کار، پی [و چربی] کلیه را آب می کند [و به کلیه ها آسیب می رساند].»
نظافت حمام باید رعایت شود، زیرا حمام جایی است که برای نظافت تدارک دیده شده و نباید خود آلوده باشد:
نکته :
امام علی علیه السلام فرمود:
«البول فی الحمّام یورث الفقر(7)؛
در حمام ادرار کردن، فقر و تنگ دستی را به ارث می آورد.»
استحمام و ورزش
از آنجا که به طور معمول ورزش کاران دراثر ورزش عرق می کنند و مواد زاید بدن آنها از این طریق دفع شده و بر روی پوست بدن آنها جمع می شود، و همچنین در بسیاری از ورزش ها که در فضای آزاد و روی زمین خاکی انجام می شوند، گرد خاک قابل توجهی روی بدن و سر وصورت ورزش کاران می نشیند، و نیز در ورزش هایی از قبیل کشتی، که ورزشکاران تماس نزدیک بدنی با یکدیگر دارند، ممکن است میکروب ها از بدنی به بدن دیگران سرایت کند، لازم است بعد از ورزش استحمام نمایند.
امروزه حمام رفتن از جهات دیگری نیز در ورزش نقش دارد؛ به عنوان مثال: ورزشکارانی که می خواهند وزن اضافی خود را کاهش داده و آن را تنظیم نمایند، از محیط گرم و مرطوب حمام استفاده می کنند، تا در اثر عرق کردن زیاد، وزن آنها کاهش یابد (که البته ممکن است این نحو وزن کم کردن، برای سلامتی ورزشکار، زیان آور باشد). اسلام نیز بر نظافت و استحمام تأکید فراوان نموده و حتی آن را از بعد کاهش یا افزایش وزن نیز مورد نظر قرار داده است، که ما در این جا تنها به ذکر چند حدیث در زمینه اکتفامی نماییم. در این احادیث، توصیه های مفیدی درباره ی آداب حمام رفتن وجود دارد، که از نظر علم روز نیز مورد تأیید می باشند:
امام صادق علیه السلام فرمود:
«لا تدخل الحمّام الأ وفی جوفک شییءٌ به عنک وهج المعدة و هو اقوی للبدن، و لا تدخله و انت ممتلیءٌ من الطعام(1)؛
به حمام داخل مشو، مگر در حالی که در شکمت چیزی [غذایی] که شدت حرارت معده را خاموش کند وجود داشته باشد، و این کار برای بدن، قوی تر [و مناسب تر] است؛ و در حالی که شکمت از غذا پر است نیز وارد حمام مشو.»
بدیهی است وقتی انسان از محیط گرم حمام خارج می شود، باید خود را به ویژه از ناحیه ی سر، به خوبی بپوشاند تا مریض نشود.
«عن محمدبن موسی، عن الباقر و الصادق علیه السلام، قال خرجا من الحمّام متعمّمین شتاءً کان اوصیفاً و کانا یقولان؛ هو امانٌ من الصّداع(2)؛
امام باقر و امام صادق علیه السلام هر گاه از حمام خارج می شدند، عمامه بر سر داشتند، چه در زمستان و چه در تابستان، و می گفتند: این کار، امان از سردرد است.»
امام صادق علیه السلام فرمود:
«اغسلوا ارجلکم بعد خروجکم من الحمّام فانّه یذهب بالشّقیقة و اذا خرجت فتعمّم(3)؛
بعد از این که از حمام خارج شدید، پاهایتان را بشویید! این کار، درد نیمه ی سر را از بین می برد؛ و هر گاه از حمام خارج شدی، عمامه بر سرت ببند!»
البته شستن پاها بعد از استحمام واجب شرعی نیست، زیرا امر آن ارشادی بوده و جهت راهنمایی کردن به نجات از درد نصف سر است. بدین جهت در برخی از احادیث فرموده اند: اگر خواستی پایت را نشویی، نشوی. خود آن حضرت نیز گاهی پس از خروج از حمام، پای خود را نمی شستند.
«عن زُرارة قال: رأیت الباقر علیه السلام یخرج من الحمّام فیمضی کما هو لا یغسل رجله حتّی یصلّی(4)؛
زراره می گوید: اما باقر علیه السلام را دیدم که از حمام خارج شده و همچنان به راه خود ادامه می دهد، پاهایش را نمی شوید، تا این که [همان طور] نماز می خواند.» با حمام رفتن می توان به تنظیم وزن پرداخت:
«امام کاظم علیه السلام می فرماید:
«الحمّام یومٌ و یومٌ لا، یکثر اللّحم، وادمانه کلّ یومٍ یذیب شحم الکلیتین(5)؛
یک روز درمیان حمام رفتن، گوشت بدن را زیاد می کند و هر روز ادامه دادنِ آن، پی [و چربی] کلیه ها را آب می کند.»
دراز کشیدن در حمام نیز چربی کلیه ها را آب می کند و زیان آور است:
«لا یستلقینّ احدکم فی الحمّام فانّه یذیب شحم الکلیتین(6)؛
هیچ یک از شما در حمام دراز نکشد، زیرا این کار، پی [و چربی] کلیه را آب می کند [و به کلیه ها آسیب می رساند].»
نظافت حمام باید رعایت شود، زیرا حمام جایی است که برای نظافت تدارک دیده شده و نباید خود آلوده باشد:
نکته :
امام علی علیه السلام فرمود:
«البول فی الحمّام یورث الفقر(7)؛
در حمام ادرار کردن، فقر و تنگ دستی را به ارث می آورد.»
فعلا سکوت را برگزیدیم ............
