2010/07/01, 07:39 AM
اثرات متقابل تغذيه و التهاب مفاصل
بيماري التهاب مفاصل يا روماتوئيد آرتريت(Rheumatoid Arthritis) بيماري مزمن التهابي مربوط به مفاصل مي باشد كه معمولاً با درد، تورم و آسيب مفاصل همراه است.
اين بيماري غالباً مفاصل دست ها و پاها را درگير كرده و معمولاً در هر دو دست يا هر دو پا(به صورت متقارن) ديده مي شود.
شيوع اين بيماري در كشورهاي توسعه يافته در حدود 1 درصد است.
تاثير بيماري التهاب مفاصل بر تغذيه بيماران
تحقيقات نشان داده است كه بيماري التهاب مفاصل مي تواند موجب ايجاد سوء تغذيه در افراد شود كه از دلايل احتمالي آن مي توان به موارد زير اشاره كرد:
1- افزايش نيازهاي تغذيه اي در بيماري التهاب مفاصل كه در اثر افزايش متابوليسم پروتئين ها و از دست رفتن نيتروژن و همچنين افزايش نياز به بعضي ريزمغذي هاي آنتي اكسيداني مي باشد.
2- كاهش دريافت مواد غذايي كه غالباً در نتيجه كاهش توان خريد، تهيه و خوردن(جويدن) غذا است.
3- كاهش جذب مواد غذايي كه غالباً در نتيجه تاثير رژيم دارويي التهاب مفاصل است.
4- افزايش دفع مواد مغذي كه غالباً در نتيجه رژيم دارويي اين بيماري است.
با توجه به مطالعات انجام شده بر روي ميزان مصرف مواد مغذي مختلف در بيماران مبتلا به التهاب مفاصل مشخص شده است كه اين بيماران دچار كمبود ريزمغذي هايي از قبيل، روي، منگنز، اسيد فوليك، مِس، كلسيم و آهن مي باشند.
يكي از اصلي ترين دلايل كمبود اين ريز مغذي ها عدم استقبال بيماران مبتلا به التهاب مفاصل از مصرف سبزيجات و ميوه جات تازه و همچنين تداخل مواد مغذي با داروهاي مصرفي است.
بررسي هاي انجام شده بر روي تفاوتهاي وضعيت تن سنجي و بيوشيميايي بيماران مبتلا به التهاب مفاصل با افراد سالم نشان داده است كه اين بيماران بيشتر در معرض ابتلا به سوء تغذيه مي باشند.
همان طور كه اشاره شد، يكي از دلايل سوء تغذيه در اين بيماران، مصرف داروهايي از قبيل متوتروكسات(methotroxate) است كه منجر به اختلال در متابوليسم پروتئين ها مي شود.
تاثير تغذيه بر بيماري التهاب مفاصل:
تاكنون دلايل علمي قانع كننده اي مبني بر بروز يا پيشرفت بيماري التهاب مفاصل گزارش نشده، با اين حال تحقيقات اخير نشان داده است كه بعضي از غذاها و يا عادت غذايي در افراد خاص موجب حملات بيماري التهاب مفاصل(Exacerbation) مي شوند.
تاثير رژيم هاي غذايي و عادات غذايي مختلف ممكن است در بيماران مختلف، متفاوت باشد. علاوه بر اين، ممكن است يك بيمار خاص هيچ گونه شكايتي از مصرف اين غذاها نداشته باشد.
از غذاهايي كه مي توانند موجب حملات بيماري التهاب مفاصل شوند مي توان به گوشت، الكل، قهوه، شكلات و در بعضي موارد ميوه هايي مانند سيب و مركبات اشاره كرد.
رژيم هاي درماني احتمالي براي درمان بيماري التهاب مفاصل:
اگر چه بعضي از كار آزمايي هاي باليني هيچ گونه رژيم غذايي را براي بهبود بيماري التهاب مفاصل توصيه نكرده اند، برخي مطالعات نشان داده اند كه رژيم هاي غذايي مي توانند بهبودي نسبي را در بيماران به وجود آورند.
موثرترين رژيم هاي غذايي توصيه شده براي بيماران مبتلا به التهاب مفاصل كه موجب كاهش نسبي سُستي مفاصل و سديمانتاسيون گلبول هاي قرمز خون مي شود، داراي ويژگي هاي زير است:
1- رژيم غذايي با چربي هاي اشباع كم و چربي هاي غيراشباع فراوان.
2- رژيم غذايي حاوي كالري(انرژي) كم.
3- رژيم غذايي داراي حداقل مواد آلرژي زا؛ مانند افزودني هاي غذايي و چاشني ها.
امروزه بر روي نقش چربي هاي غيراشباع و به خصوص چربي هاي n-3 (امگا - 3) در بهبود التهاب، مطالعات فراواني صورت گرفته است. اين چربي ها را مي توان در غذاهاي دريايي از قبيل ماهي يافت. از مهم ترين اسيدهاي چرب موثر در بهبود التهاب، مي توان به EPA(EicosapentaenoicAcid) و DHA( (Docosahexaenoic Acidاشاره كرد. وجود اين اسيدهاي چرب اصلي ترين دليل پايين بودن شيوع بيماري هاي التهابي در ميان اسكيموهاي گرينلند مي باشد كه در سال 1979 براي اولين بار مورد توجه قرار گرفت.
همچنين، همان طور كه در بالا اشاره شد، كاهش وزن و رسيدن به وزن ايده آل به كنترل التهاب در اين بيماران كمك بسزايي مي كند.
تاثير آلرژي غذايي و غذاهاي آلرژي زا بر شدت بيماري التهاب مفاصل:
تعدادي از بيماران مبتلا به آرتريت روماتوئيد از بدتر شدن بيماري شان، در نتيجه آلرژي ناشي از غذاها شكايت مي كنند.
معمول ترين غذاهاي آلرژي زايي كه موجب بدتر شدن بيماري مي شود شامل گوشت گوساله، شير، قند و برخي افزودني هاي غذايي از قبيل چاشني ها و نگه دارنده هاي غذايي مي باشد.
اثرات مفيد روزه داري و گياه خواري بر بيماري التهاب مفاصل:
اثرات مفيد روزه داري و گياه خواري بر بيماري التهاب مفاصل به طور گسترده اي مورد مطالعه قرار گرفته است. اين مطالعات نشان داده اند كه روزه داري مي تواند از طريق كاهش محرك هاي آنتي ژني در موكوس روده به كاهش التهاب در اين بيماري كمك كند.
كاهش وزن بر اثر روزه داري نيز مي تواند به كنترل التهاب در اين بيماري كمك نمايد.
همچنين، مشاهده شده است كه استفاده از رژيم هاي گياه خواري به درمان اين بيماري كمك كرده و التهاب را كنترل مي كند. گياهخواري با محدود كردن انرژي دريافتي، محدود كردن غذاهايي از قبيل گوشت و شير و همچنين افزايش مصرف ميوه ها و سبزيجات مي تواند به كنترل التهاب كمك كند.
آنتي اكسيدان ها و بيماري التهاب مفاصل:
سلول هاي ايمني بدن به طور طبيعي عوامل فعال اكسيژني يا ROS (Species Reactive Oxygen) توليد مي كنند كه از اين طريق عوامل مهاجم به بدن را غيرفعال كرده و از بين مي برند. توليد اين عوامل فعال اكسيژني مانند " شمشير دو لبه " موجب افزايش استرس اكسيداتيو در بدن نيز مي شود. استرس اكسيداتيو در بدن در نتيجه عدم تعادل بين اكسيدان ها و آنتي اكسيدان ها است و بديهي است براي ايجاد تعادل بين آن ها بايد از مواد غذايي حاوي آنتي اكسيدان بيشتر استفاده شود.
از مهم ترين آنتي اكسيدان هاي غذايي مي توان به ويتامين C، ويتامين E و كاروتنوئيدها اشاره كرد.
منابع غذايي عمده ي ويتامين E ، روغن هاي اشباع نشده گياهي است.
كاروتنوئيدها نيز عمدتا در سبزيجات و ميوه هايي از قبيل گوجه فرنگي، هويج و مركبات وجود دارند.
منابع غذايي عمده ويتامين C نيز مركبات و سبزيجات هستند.
نتيجه گيري:
مطالعات نشان داده اند كه محدود كردن مصرف غذاهاي حيواني و افزودني هاي خوراكي از قبيل نگه دارنده هاي غذايي و چاشني هاي طعم دهنده همراه با يك رژيم كم كالري با چربي هاي اشباع كم و ميوه جات و سبزيجات زياد كه داراي آنتي اكسيدان هاي فراوان مي باشند، مي تواند به كنترل التهاب در بيماري التهاب مفاصل كمك كند و باعث ارتقاي سلامت در اين بيماران شود.
دكتر احمد ساعدي - متخصص تغذيه و رژيم درماني
بيماري التهاب مفاصل يا روماتوئيد آرتريت(Rheumatoid Arthritis) بيماري مزمن التهابي مربوط به مفاصل مي باشد كه معمولاً با درد، تورم و آسيب مفاصل همراه است.
اين بيماري غالباً مفاصل دست ها و پاها را درگير كرده و معمولاً در هر دو دست يا هر دو پا(به صورت متقارن) ديده مي شود.
شيوع اين بيماري در كشورهاي توسعه يافته در حدود 1 درصد است.
تاثير بيماري التهاب مفاصل بر تغذيه بيماران
تحقيقات نشان داده است كه بيماري التهاب مفاصل مي تواند موجب ايجاد سوء تغذيه در افراد شود كه از دلايل احتمالي آن مي توان به موارد زير اشاره كرد:
1- افزايش نيازهاي تغذيه اي در بيماري التهاب مفاصل كه در اثر افزايش متابوليسم پروتئين ها و از دست رفتن نيتروژن و همچنين افزايش نياز به بعضي ريزمغذي هاي آنتي اكسيداني مي باشد.
2- كاهش دريافت مواد غذايي كه غالباً در نتيجه كاهش توان خريد، تهيه و خوردن(جويدن) غذا است.
3- كاهش جذب مواد غذايي كه غالباً در نتيجه تاثير رژيم دارويي التهاب مفاصل است.
4- افزايش دفع مواد مغذي كه غالباً در نتيجه رژيم دارويي اين بيماري است.
با توجه به مطالعات انجام شده بر روي ميزان مصرف مواد مغذي مختلف در بيماران مبتلا به التهاب مفاصل مشخص شده است كه اين بيماران دچار كمبود ريزمغذي هايي از قبيل، روي، منگنز، اسيد فوليك، مِس، كلسيم و آهن مي باشند.
يكي از اصلي ترين دلايل كمبود اين ريز مغذي ها عدم استقبال بيماران مبتلا به التهاب مفاصل از مصرف سبزيجات و ميوه جات تازه و همچنين تداخل مواد مغذي با داروهاي مصرفي است.
بررسي هاي انجام شده بر روي تفاوتهاي وضعيت تن سنجي و بيوشيميايي بيماران مبتلا به التهاب مفاصل با افراد سالم نشان داده است كه اين بيماران بيشتر در معرض ابتلا به سوء تغذيه مي باشند.
همان طور كه اشاره شد، يكي از دلايل سوء تغذيه در اين بيماران، مصرف داروهايي از قبيل متوتروكسات(methotroxate) است كه منجر به اختلال در متابوليسم پروتئين ها مي شود.
تاثير تغذيه بر بيماري التهاب مفاصل:
تاكنون دلايل علمي قانع كننده اي مبني بر بروز يا پيشرفت بيماري التهاب مفاصل گزارش نشده، با اين حال تحقيقات اخير نشان داده است كه بعضي از غذاها و يا عادت غذايي در افراد خاص موجب حملات بيماري التهاب مفاصل(Exacerbation) مي شوند.
تاثير رژيم هاي غذايي و عادات غذايي مختلف ممكن است در بيماران مختلف، متفاوت باشد. علاوه بر اين، ممكن است يك بيمار خاص هيچ گونه شكايتي از مصرف اين غذاها نداشته باشد.
از غذاهايي كه مي توانند موجب حملات بيماري التهاب مفاصل شوند مي توان به گوشت، الكل، قهوه، شكلات و در بعضي موارد ميوه هايي مانند سيب و مركبات اشاره كرد.
رژيم هاي درماني احتمالي براي درمان بيماري التهاب مفاصل:
اگر چه بعضي از كار آزمايي هاي باليني هيچ گونه رژيم غذايي را براي بهبود بيماري التهاب مفاصل توصيه نكرده اند، برخي مطالعات نشان داده اند كه رژيم هاي غذايي مي توانند بهبودي نسبي را در بيماران به وجود آورند.
موثرترين رژيم هاي غذايي توصيه شده براي بيماران مبتلا به التهاب مفاصل كه موجب كاهش نسبي سُستي مفاصل و سديمانتاسيون گلبول هاي قرمز خون مي شود، داراي ويژگي هاي زير است:
1- رژيم غذايي با چربي هاي اشباع كم و چربي هاي غيراشباع فراوان.
2- رژيم غذايي حاوي كالري(انرژي) كم.
3- رژيم غذايي داراي حداقل مواد آلرژي زا؛ مانند افزودني هاي غذايي و چاشني ها.
امروزه بر روي نقش چربي هاي غيراشباع و به خصوص چربي هاي n-3 (امگا - 3) در بهبود التهاب، مطالعات فراواني صورت گرفته است. اين چربي ها را مي توان در غذاهاي دريايي از قبيل ماهي يافت. از مهم ترين اسيدهاي چرب موثر در بهبود التهاب، مي توان به EPA(EicosapentaenoicAcid) و DHA( (Docosahexaenoic Acidاشاره كرد. وجود اين اسيدهاي چرب اصلي ترين دليل پايين بودن شيوع بيماري هاي التهابي در ميان اسكيموهاي گرينلند مي باشد كه در سال 1979 براي اولين بار مورد توجه قرار گرفت.
همچنين، همان طور كه در بالا اشاره شد، كاهش وزن و رسيدن به وزن ايده آل به كنترل التهاب در اين بيماران كمك بسزايي مي كند.
تاثير آلرژي غذايي و غذاهاي آلرژي زا بر شدت بيماري التهاب مفاصل:
تعدادي از بيماران مبتلا به آرتريت روماتوئيد از بدتر شدن بيماري شان، در نتيجه آلرژي ناشي از غذاها شكايت مي كنند.
معمول ترين غذاهاي آلرژي زايي كه موجب بدتر شدن بيماري مي شود شامل گوشت گوساله، شير، قند و برخي افزودني هاي غذايي از قبيل چاشني ها و نگه دارنده هاي غذايي مي باشد.
اثرات مفيد روزه داري و گياه خواري بر بيماري التهاب مفاصل:
اثرات مفيد روزه داري و گياه خواري بر بيماري التهاب مفاصل به طور گسترده اي مورد مطالعه قرار گرفته است. اين مطالعات نشان داده اند كه روزه داري مي تواند از طريق كاهش محرك هاي آنتي ژني در موكوس روده به كاهش التهاب در اين بيماري كمك كند.
كاهش وزن بر اثر روزه داري نيز مي تواند به كنترل التهاب در اين بيماري كمك نمايد.
همچنين، مشاهده شده است كه استفاده از رژيم هاي گياه خواري به درمان اين بيماري كمك كرده و التهاب را كنترل مي كند. گياهخواري با محدود كردن انرژي دريافتي، محدود كردن غذاهايي از قبيل گوشت و شير و همچنين افزايش مصرف ميوه ها و سبزيجات مي تواند به كنترل التهاب كمك كند.
آنتي اكسيدان ها و بيماري التهاب مفاصل:
سلول هاي ايمني بدن به طور طبيعي عوامل فعال اكسيژني يا ROS (Species Reactive Oxygen) توليد مي كنند كه از اين طريق عوامل مهاجم به بدن را غيرفعال كرده و از بين مي برند. توليد اين عوامل فعال اكسيژني مانند " شمشير دو لبه " موجب افزايش استرس اكسيداتيو در بدن نيز مي شود. استرس اكسيداتيو در بدن در نتيجه عدم تعادل بين اكسيدان ها و آنتي اكسيدان ها است و بديهي است براي ايجاد تعادل بين آن ها بايد از مواد غذايي حاوي آنتي اكسيدان بيشتر استفاده شود.
از مهم ترين آنتي اكسيدان هاي غذايي مي توان به ويتامين C، ويتامين E و كاروتنوئيدها اشاره كرد.
منابع غذايي عمده ي ويتامين E ، روغن هاي اشباع نشده گياهي است.
كاروتنوئيدها نيز عمدتا در سبزيجات و ميوه هايي از قبيل گوجه فرنگي، هويج و مركبات وجود دارند.
منابع غذايي عمده ويتامين C نيز مركبات و سبزيجات هستند.
نتيجه گيري:
مطالعات نشان داده اند كه محدود كردن مصرف غذاهاي حيواني و افزودني هاي خوراكي از قبيل نگه دارنده هاي غذايي و چاشني هاي طعم دهنده همراه با يك رژيم كم كالري با چربي هاي اشباع كم و ميوه جات و سبزيجات زياد كه داراي آنتي اكسيدان هاي فراوان مي باشند، مي تواند به كنترل التهاب در بيماري التهاب مفاصل كمك كند و باعث ارتقاي سلامت در اين بيماران شود.
دكتر احمد ساعدي - متخصص تغذيه و رژيم درماني
