تشخیص بیماری ام اس - -
<style>body{font-family: tahoma; font-size: 13px; direction: rtl;} hr{ display: none;}</style>.
ترس از بیماری ام اس!
آنچه در مورد علائم بیماری ام اس نمی دانید...
علائم بیماری ام اس، مولتیپل اسکلروز، در مقالات زیادی در اینترنت معرفی شده اند. اما اغلب این مقالات توسط افراد غیر متخصص نوشته شده است و لذا این علائم را به دقت و با توضیحات کافی معرفی نکرده اند. به همین دلیل پزشکان مغز و اعصاب بارها مراجعینی داشته اند که علائم و شکایات آنها هیچگونه ارتباطی با بیماری ام اس نداشته، ولی فرد مراجعه کننده ترس زیادی از مبتلا شدن به این بیماری داشته است.
در بعضی از این مراجعه کنندگان نگرانی بقدری شدید می شود که علی رغم آنکه پزشک متخصص به او اطمینان می دهد که به این ام اس مبتلا نشده است، ولی خیال بیمار راحت نشده و اصرار دارد که ام آر آی بگیرد. حتی در بعضی موارد مراجعه کننده به چندین متخصص مغز مراجعه می کند و با اینکه همگی متفق القول به او اطمینان می دهند که بیماری ام اس برایش مطرح نیست، بازهم به دنبال متخصص دیگری می گردد!
در این مقاله میخواهم کمی در مورد خصوصیات علائم بیماری ام اس که معمولا در سایتها و مقالات دیگر پیدا نخواهید کرد توضیح دهم. البته این مقاله جنبه آموزشی دارد و قرار نیست جای تشخیص پزشک را بگیرد. طبیعتا چنانچه در مورد علائم خود شک دارید لازم است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
گزگز و بی حسی بدن:
گزگز، سوزن سوزن شدن و بی حسی جزو علائم شایع بیماری ام اس است. اما به این معنی نیست که هرکس دچار گزگز شد، بلافاصله نگران ابتلا به بیماری ام اس شود. بسیاری از افراد در طول زندگی بارها چنین حسی را در قسمتهای مختلف بدن تجربه کرده اند، بدون آنکه دچار ام اس باشند.آنچه در بیماری ام اس تجربه می شود، تنها یک احساس ساده ی گزگز نیست. بلکه یک احساس ناخوش آیند حسی است که همره با درد، خارش و سوزش می باشد. درد در این حالت خفیف ولی آزار دهنده است.
تمامی علائم بیماری ام اس، و از جمله علائم حسی آن، ناشی از آسیب در قسمتی از مغز یا نخاع می باشد. این نکته بسیار مهم است و کمک زیادی به افتراق علائم بیماری ام اس از مشکلات اضطرابی می کند. برای مثال گزگز و بی حسی در بیماری ام اس محدود به یک قسمت از بدن است و ممکن است کل یک دست یا پا، قسمتی از تنه و یا صورت را درگیر کند. چون فقط قسمتی از سیستم عصبی درگیر شده است، انتظار نداریم بیمار از بی حسی کل بدن شکایت داشته باشد. همچنین علائم ام اس قرار نیست ناگهانی شروع شده و ناگهانی هم محو شود و یا بسرعت از قسمتی از بدن به قسمت دیگر انتقال یابد. بلکه همانند سایر نشانه های ام اس، این علائم حسی بتدریج شروع شده و با گذشت زمان شدیدتر می شود و روزها و هفته ها بطول می انجامد و نهایتا بهبود آن هم تدریجی خواهد بود.
علائم گزگز، بی حسی و خواب رفتن در بیماریهای اضطرابی هم بصورت شایعی دیده می شود. اما مکانیسم ایجاد آنها با ام اس فرق دارد و لذا به شکل متفاوتی خود را نشان می دهد. اضطراب باعث نفس کشیدن های سریع می شود. چنین حالتی مخصوصا در حملات پانیک دیده می شود. تنفس سریع باعث تغییراتی در مواد شیمیایی موجود در خون ایجاد شده و منجر به بروز احساس بی حسی و گزگز می گردد. معمولا این حس از صورت شروع شده و به پایین می آید و بعضا کل بدن را فرا میگیرد. اغلب این گزگز در مدت کوتاهی برطرف شده و بعضا به دلایلی تا چند روز باقی می ماند. همچنین بیماریهای اضطرابی فرد را نسبت به بدن خود حساستر می کند و لذا بیمار متوجه تغییرات مختلف حسی در بدن می شود. علائم حسی ناشی از مشکلات اضطرابی می تواند بسرعت ایجاد شده یا برطرف گردد و یا از جایی به جای دیگر بدن پرش نماید. پس اگر امروز در انگشتان خود احساس گزگز دارید، فردا در ران پا و پس فردا در صورت، این علامت مربوط به ام اس نیست.
پرش عضلات:
بسیاری از ما تابحال چنین حالتی را تجربه کرده ایم که برای مدتی گوشه ی چشم یا پلکمان پریده است. بعضی از افراد از چنین حالتی می ترسند و نگران می شوند که نکند مبتلا به بیماری خطرناکی شده اند. توجه کنید اینگونه پرشهای عضلانی جزو علائم بیماری ام اس نیست. در اغلب موارد چنین پرشهایی وقتی دچار استرس و نگرانی هستیم پیش می آید و بعد هم برطرف می شود. البته اگر اینگونه پرشهای عضلانی دائمی و مکرر شده و نقاط مختلف بدن را درگیر کند، لازم است به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا از نظر بعضی بیماریهای دیگر بررسی شوید اما آن بیماری ها ام اس نخواهد بود.
نورالژی تریژمینال:
در این حالت فرد دچار دردهای تیر کشنده ای در ناحیه صورت و فک می شود. این دردها همچون رعد و برق می آیند و می روند. دردها در هنگام جویدن غذا و یا لمس صورت شدیدتر می گردند. در اغلب بیماران چنین علامتی ربطی به بیماری ام اس ندارد. فقط اگر فرد در دوران جوانی به آن مبتلا شود و علائم بیماری را در سایر نقاط بدن هم داشته باشد، در مورد بیماری ام اس هم بررسی خواهد شد.
خستگی:
خستگی شدید و بیش از حد جزو علائم شایع بیماری ام اس است. اما نمی تواند تنها علامت فرد باشد. مبتلایان به ام اس در کنار خستگی شدید، علائم متعدد دیگری هم دارند و پزشک با توجه به علائم همراه مشکوک به بیماری ام اس می شود. خستگی نمی تواند اولین علامت ابتلا به ام اس باشد.
سرگیجه، گیجی و اختلال تعادل:
این موارد می توانند جزو علائم بیماری ام اس باشند. من هر روز در مطب مراجعینی دارم که با یک یا چند تا از این علائم مراجعه می کنند. اما آخرین باری که تشخیص بیماری ام اس را فقط بر حسب همین علائم گذاشته ام، واقعا بیاد ندارم. چرا که در اکثر این بیماران علت سرگیجه مسائل دیگری غیر از بیماری ام اس است. همچنین توجه داشته باشید که گیجی با سرگیجه متفاوت است. گیجی به حالتی می گویند که در آن فرد می بیند که اطاق به دور سرش می چرخد و یا خود در حال دوران است. اما گیجی به سنگینی و منگی سر می گویند. سرگیجه می تواند ناشی از بیماری ام اس باشد ولی گیجی دلایل دیگری دارد.
ضعف ناگهانی:
ضعف بدنی جزو علائم ام اس محسوب می شود. ولی شروع ضعف ناگهانی در یک قسمت از بدن، نمی تواند علامتی از شروع این بیماری باشد. بلکه در این علائم ناگهانی باید به سکته مغزی شک کرد. همانند گزگز و بی حسی، ضعف عضلانی هم در بیماری ام اس شروع و بهبود تدریجی (روزها تا هفته ها) دارد. تنها تعداد کمی از علائم ام اس ممکن است شروع ناگهانی داشته باشند که آنها هم مشخصات ویژه و اختصاصی خود را دارند.
تاری دید:
تاری شدن دید جزو علائم نسبتا شایع از شروع بیماری ام اس است و علت آن التهاب عصب چشم (نوریت اپتیک) می باشد. اما ابتدا باید منظورمان را از تار شدن دید بیان کنیم. آنچه در اینجا تاری دید می گوئیم، اختلالی است که واضحا دید شما را محدود می کند. پس اگر از فاصله ی دور براحتی می توانید ثانیه شمار ساعت دیواری و یا زیر نویس های تلویزیون را ببینید، این تاری دید ناشی از نوریت اپتیک محسوب نمی شود. همچنین مشکلات چشمی ناشی از ام اس بعلت التهاب عصب بینایی است و بنابراین نمی تواند مرتب کم و زیاد شده و یا بین دو چشم جابجا گردد. وقتی نوریت اپتیک شروع شود، باید سیر خود را طی کند، یعنی در ابتدا شدت تاری دید بصورت تدریجی زیاد شده و سپس به آرامی و در عرض چند هفته فروکش نماید.
لکه های سفید در ام آر آی:
اگر ام آر آی مغز لکه های سفید نشان داد، آیا ابتلا به ام اس تائید می شود؟ خیر!
عوامل زیادی می تواند باعث ایجاد لکه های سفید در مغز شود. وقتی بیماری ام اس تائید می گردد که تمام این موارد را داشته باشید:
• علائم شما مطابق با علائم بیماری ام اس باشد.
• پلاکها در مناطق خاص و متعدد مغز و نخاع باشد
• یافته های مغزی نشان دهنده ضایعات قدیمی و جدید در کنار هم باشد.
هیچگاه وجود لکه های سفید در ام آر آی به تنهایی مطرح کننده ی بیماری ام اس نخواهد بود.
وجود بیماری ام اس در بستگان نزدیک:
خواهرم ام اس گرفته است، منهم دچار احساس گزگز و خستگی هستم. آیا ام اس دارم؟
از نظر آماری شانس ابتلا به ام اس در بستگان نزدیک مبتلایان به ام اس بیشتر از جمعیت عادی است. ولی اگر صد بیمار ام اسی داشته باشیم، بین خواهر و برادران آنها نهایتا 5 نفر مبتلا به ام اس خواهند شد و 95 نفر دیگر سالم خواهند ماند.
سخنی با همکاران پزشک
ترس از بیماری ام اس حتی در بین بعضی از همکاران پزشک رشته های دیگر هم وجود دارد. بعضی از بیمارانی که با احتمال ام اس توسط سایر همکاران به متخصصین مغز و اعصاب ارجاع می گردند، مشکل دیگری غیر از بیماری ام اس دارند.
ترس از به تاخیر افتادن تشخیص بیماری ام اس، منطقی نیست. اعلام زودهنگام این تشخیص، قبل از تکمیل شدن بررسی های لازم، بیش از آنکه مفید باشد ضرر خواهد داشت. با عنایت به وجود ترس بیش از حد از بیماری ام اس در جامعه، بهتر است پزشکان قبل از اعلام نام این بیماری به بیمارشان، یکبار دیگر شواهد ابتلا را بررسی نمایند، مگر آنکه در این مورد کاملا مطمئن شده باشند.
دلیل این توصیه این است که در بیماری ام اس، شروع درمان اورژانسی نیست. بر طبق شواهد علمی درمان حملات حاد، تاثیری در پیش آگهی نهایی بیمار نخواهد داشت. پس بهتر است فرصتی برای بررسی مجدد گذاشته شود. گاهی چند کلمه ی نامناسب ممکن است کل زندگی و آینده ی بیمارمان را بهم بریزد.
سخن آخر:
اگر در مورد ابتلا به بیماری ام اس نگران هستید، بهترین کار این است که به متخصصین این بیماری مراجعه کنید. سعی نکنید با کمک گرفتن از مطالب مختلف اینترنت خودتان به تشخیصی برسید. این کار فقط سردرگمی شما را بیشتر خواهد کرد. بیماری ام اس حتی برای پزشکان متخصص آن هم بیماری پیچیده ایست و گوش دادن به اظهارنظرهای افراد غیر وارد در مورد این بیماری فقط مشکل شما را بیشتر میکند.
دکتر مهدی دهقانی - متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات - 16 شهریور 94
http://clinicbrain.com/article/MS-Phobia