سلامت کلیه ها - درمان بیماری های کلیه -سنگ کلیه - -

<style>body{font-family: tahoma; font-size: 13px; direction: rtl;} hr{ display: none;}</style>
سنگ هاي كليوي؛ علايم، علل و انواع


سنگ هاي كليوي رسوبات سختي هستند كه در داخل كليه ها و از نمك هاي اسيدي و املاح ساخته مي شوند.

علل ايجاد سنگ هاي كليوي متعدد اند، ولي شايع ترين علت غليظ شدن ادرار است كه باعث كريستالي شدن و چسبيدن مواد معدني به يكديگر مي گردد.

حركت و عبور سنگ كليه غالبا با درد همراه است. به طور معمول درد از ناحيه پهلو و يا كمر، دقيقا در زير دنده ها شروع مي شود و به سمت تحتاني شكم و يا لگن حركت مي كند. زماني كه سنگ وارد مجاري ادراري مي شود، شدت درد تغيير مي يابد.

معمولا سنگ هاي كليوي منجر به بروز آسيب جبران ناپذير نمي شوند.

صرف نظر از داروهاي مسكن و نوشيدن مقادير زيادي مايعات، درمان هاي ديگر غير ضروري اند، وليكن به هر جهت درمان مي تواند در پيشگيري از سنگ هاي مكرر در افراد مستعد كمك كننده باشد.

علايم

يك سنگ كليه زماني منجر به ظهور علائم مي شود كه وارد ميزناي شود. ميزناي يا حالب، لوله ارتباط دهنده كليه و مثانه است. در اين زمان علائم و نشانه هاي زير ظهور مي كنند:

درد شديد در ناحيه پهلو و كمر، درست در زير دنده ها

درد منتشرشونده به سمت تحتاني شكم و لگن

درد در هنگام دفع ادرار

ادرار صورتي ، قرمز يا قهوه اي رنگ

تهوع و استفراغ

احساس نياز مداوم به دفع ادرار

تب و لرز در صورت وجود عفونت

علل

معمولا سنگ هاي كليوي يك علت خاص ندارند. غالبا تعدادي از عوامل در تركيب با هم شرايطي را ايجاد مي كنند كه فرد را مستعد ابتلا به سنگ كليه مي سازند.

سنگ كليه زماني ايجاد مي شود كه اجزاي ادرار (شامل: مايع ادرار، املاح مختلف و اسيدها) از حالت تعادل خارج شوند. در چنين شرايطي ادرار شما حاوي مواد كريستالي بيشتري خواهد بود، همچون كريستال هاي كلسيم، اگزالات و اسيد اوريك، و مايع موجود نيز قادر به رقيق سازي آنها نخواهد بود و به موازات تشكيل كريستال ها، ادرار دچار كمبود موادي مي شود كه قادرند از چسبيدن كريستال ها به يكديگر و تشكيل سنگ جلوگيري كنند. در چنين شرايطي احتمال تشكيل سنگ هاي كليوي افزايش مي يابد.

زمان مراجعه به پزشك

در صورت مشاهده علائم و يا نشانه هاي شديد و نگران كننده ، به پزشك معالجتان مراجعه نماييد.

در صورت تجربه حالات زير سريعا به اورژانس مراكز مراقبت پزشكي مراجعه نماييد :

درد بسيار شديدي كه اجازه آرام نشستن را به شما نمي دهد.

درد همراه با تهوع و استفراغ

درد همراه با تب و لرز

انواع سنگ هاي كليوي

بيشتر سنگ هاي كليوي حاوي بيش از يك نوع كريستال هستند. دانستن نوع سنگ هاي كليوي به تشخيص علت هاي ايجاد كننده ي سنگ كمك خواهد كرد و در تعيين راهكارهاي كليدي به منظور كاهش خطر توليد سنگ هاي بيشتر در آينده، مفيد خواهد بود.

انواع سنگ هاي كليوي عبارتند از:

* سنگ هاي كلسيمي : بيشتر سنگ هاي كليوي از نوع سنگ هاي كلسيمي و معمولا در فرم اگزالات كلسيم هستند. برخي ميوه ها و سبزيجات و نيز آجيل و كاكائو حاوي سطوح بالايي از اگزالات هستند. كبد نيز اگزالات توليد مي كند. عوامل غذايي ، مقادير بالاي ويتامين D ، عمل جراحي روده و ديگر نارسايي هاي متابوليكي، غلظت كلسيم و يا اگزالات را در ادرار افزايش مي دهند. سنگ هاي كلسيمي در شكل فسفات كلسيمي نيز وجود دارند.

* سنگ هاي ناشي از عفونت : برخي سنگ ها در پاسخ به عفونت شكل مي گيرند، مانند عفونت دستگاه ادراري. اين نوع سنگ ها مي توانند به سرعت ايجاد شده و بزرگ شوند.

* سنگ هاي اسيداوريكي: اين نوع سنگ ها در افرادي كه دچار دهيدراتاسيون يا از دست دهي آب بدن شده اند، ايجاد مي گردند؛ مانند افراد استفاده كننده از رژيم هاي پرپروتئين و يا افراد مبتلا به نقرس. عوامل ژنتيكي و نارسايي هاي مرتبط با بافت هاي سازنده خون نيز در مستعد سازي فرد در ابتلا به سنگ هاي اسيداوريكي نقش دارند.

* سنگ هاي سيستين : اين نوع سنگ ها درصد كمي را به خود اختصاص مي دهند و در افراد دچار نوعي نارسايي كليوي ارثي تشكيل مي شوند. اين نارسايي ارثي منجر به دفع مقادير بالايي از برخي اسيدهاي آمينه مي شود (سيستينوريا).

* انواع ديگر: برخي انواع نادر سنگ هاي كليوي نيز مي توانند ايجاد گردند.

چرا سنگ كليه مي گيريم؟

عوامل خطر:

فاكتورهاي افزايش دهنده ي خطر تشكيل سنگ هاي كليوي عبارت هستند از:

* تاريخچه ي خانوادگي و يا سابقه شخصي ابتلا به سنگ كليه. چنان چه فردي از اعضاي خانواده تان سنگ كليه داشته باشد، شما نيز در معرض ابتلا به آن قرار داريد. همچنين چنان چه خودتان قبلاً سنگ كليه داشته ايد مجددا در معرض خطر تشكيل سنگي ديگر قرار داريد.

* افزايش سن. اگرچه سنگ كليه در هر سني مي تواند تشكيل شود ولي در سنين بالاي 40 سال معمول تر هستند.

* جنس مذكر. احتمال تشكيل سنگ هاي كليوي در مردان بيشتر است.

* دهيدراتاسيون. ننوشيدن مقادير كافي آب در روز، ريسك ابتلا به سنگ كليه را افزايش مي دهد. افرادي كه در مناطق با آب و هواي گرم زندگي مي كنند و يا تعريق زيادي دارند بايستي بيش از ديگران آب بنوشند.

* برخي برنامه هاي غذايي خاص. رژيم هاي غذايي داراي پروتئين بالا، سديم بالا و يا قند بالا، ريسك ابتلا به برخي سنگ هاي كليوي را افزايش مي دهند.

* چاق بودن. نمايه توده بدن(BMI) بالا، دور كمر بالا و اضافه وزن با ريسك افزايش يافته تشكيل سنگ هاي كليوي مرتبط هستند.

* جراحي و بيماري هاي گوارشي. جراحي باي پس معده، بيماري روده ي تحريك پذير و يا اسهال مزمن منجر به تغييراتي در فرايندهاي گوارشي شده و جذب كلسيم را تحت تاثير قرار داده و سطوح مواد تشكيل دهنده ي سنگ را در شما افزايش مي دهند.

* ديگر شرايط پزشكي. ديگر بيماري ها و شرايطي كه ريسك سنگ هاي كليوي را افزايش مي دهند عبارت هستند از اسيدوز توبولار كليوي، سيستينوريا، هيپرپاراتيروئيديسم و برخي عفونت هاي دستگاه ادراري.

آماده شدن براي قرار ملاقات با پزشك

معمولاً افراد ابتدا به پزشك خانوادگي و يا پزشك بيماري هاي عمومي مراجعه مي كنند. سنگ هاي كوچك توسط پزشك خانواده قابل درمان هستند ولي چنان چه سنگ بزرگ بوده و يا با درد شديد و مشكلات كليوي وخيم همراه باشد، پزشك بيمار را به يك متخصص بيماري هاي دستگاه ادراري(اورولوژيست) ارجاع خواهد داد.

از آن جايي كه جلسه ي ويزيت، زمان كوتاهي داشته و مسائل متعددي نيز براي پوشش دهي وجود دارند، ايده خوبي است كه از قبل آمادگي هاي لازم براي اين جلسه را تدارك ديده باشيد. در اين قسمت اطلاعاتي را به منظور كمك به آماده شدن براي جلسه ي ويزيت بيان مي داريم.

اقداماتي كه از عهده ي شما ساخته است:

* از محدوديت هاي پيش از ويزيت مطلع شويد. زماني كه قرار جلسه ويزيت را ترتيب مي دهيد سئوال كنيد آيا لازم است پيش از جلسه محدوديتي داشته باشيد مثلاً ناشتا باشيد و يا برنامه غذايي خود را محدود كنيد.

* علائم خود را يادداشت نماييد. از جمله هر نوع علائم و يا نشانه اي كه حتي به نظرتان با علت تشكيل جلسه ملاقات غير مرتبط است.

* اطلاعات شخصي و كليدي خود را يادداشت نماييد. از جمله استرس هاي اصلي و يا تغييرات اخير در زندگي تان.

* ليستي از تمامي داروهاي دريافتي خود تهيه كنيد. از جمله هر نوع ويتامين و يا مكملي كه مصرف مي كنيد.

* در صورت امكان، يكي از دوستان و يا اعضاي خانواده تان را با خود به عنوان همراه ببريد. گاهي اوقات به خاطر سپردن تمامي اطلاعات مطرح شده در طول جلسه ي ويزيت، كار راحتي نيست و لذا اگر كسي همراه شما باشد مي تواند در به خاطر آوردن مطالب فراموش شده، شما را ياري رساند.

* سئوالات خود را براي پرسيدن از پزشك يادداشت نماييد. زمان جلسه ويزيت با پزشك محدود است بنابراين آماده كردن ليست سئوالات به شما كمك مي كند نهايت استفاده را از زمان جلسه ببريد. سئوالات را به ترتيب اهميت ليست كنيد تا در صورت تمام شدن وقت، جواب مهم ترين آن ها را گرفته باشيد.

ننوشيدن مقادير كافي آب در روز، ريسك ابتلا به سنگ كليه را افزايش مي دهد افرادي كه در مناطق با آب و هواي گرم زندگي مي كنند و يا تعريق زيادي دارند بايستي بيش از ديگران آب بنوشند

برخي سئوالات كليدي در رابطه با بيماري سنگ كليه عبارت هستند از:

* آيا به سنگ كليه مبتلا هستم؟

* سايز سنگ كليه من چه قدر است؟

* سنگ كليه من در چه قسمتي از دستگاه ادراري ام واقع شده است؟

* سنگ كليه ام از چه نوعي است؟

* آيا به منظور درمان به دارو درماني نيز نياز است؟

* آيا به جراحي و يا فرايند ديگري براي درمان سنگ كليه ام نياز است؟

* احتمال ابتلا به يك سنگ كليه ي ديگر چه قدر است؟

* چگونه مي توانم از ابتلا به سنگ كليه در آينده پيشگيري كنم؟

* من دچار برخي بيماري هاي ديگر نيز هستم. چگونه مي توانم به بهترين حالت تمام بيماري هايم را تواماً كنترل كنم؟

* چه محدوديت هايي را بايد دنبال كنم؟

* آيا ضرورتي دارد كه به يك متخصص مراجعه كنم؟ هزينه ي آن چه قدر خواهد بود و آيا تحت پوشش بيمه قرار دارد؟

* آيا درماني جايگزين براي داروهاي تجويز شده وجود دارد؟

* آيا بروشور، پمفلت و يا جزوه ي مكتوبي در رابطه با بيماري من در دسترس داريد كه بتوانم با خود به منزل برده و مطالعه كنم؟ چه وب سايتي را براي مشاهده پيشنهاد مي كنيد؟

* آيا نياز به پيگيري و تداوم مراجعه به پزشك خواهم داشت؟ چه عاملي تعيين كننده خواهد بود؟

در كنار سئوالاتي كه آماده كرديد، چنان چه مطلبي را به خوبي متوجه نشديد و سئوالي به ذهن تان رسيد در مورد پرسيدن آن ترديد نكنيد.

تشخيص و درمان سنگ هاي كليوي
تست هاي تشخيصي

چنان چه پزشك مشكوك به وجود سنگ كليوي شود، تست ها و فرايندهايي را به منظور تشخيص قطعي ترتيب مي دهد كه عبارت هستند از:

* آزمايش خون

آزمايشات خون، افزايش كلسيم و يا اسيد اوريك بالا را در خون شما آشكار مي كنند. آزمايش خون به پزشك اين امكان را مي دهد تا احتمال ديگر بيماري ها را بررسي كرده و سلامت كليه هاي شما را ارزيابي كند.

* آزمايش ادرار

در صورت ابتلا به سنگ كليه، آزمايش ادرار 24 ساعته نشان دهنده ي مقادير املاح زيادي در سنگ دفع شده خواهد بود.

* آزمايش هاي تصويري

تست هاي تصويري هر نوع سنگي را در دستگاه ادراري شما نشان مي دهند. تست هاي تصويري معمولاً شامل سي تي اسكن و در برخي موارد غير معمول شامل اشعه X مي باشند.

* آناليز سنگ هاي دفع شده

از شما خواسته مي شود كه در هنگام دفع ادرار از يك صافي استفاده كنيد تا هر تعداد سنگ دفع شده اي را جمع آوري نماييد. از اين طريق سنگ ها براي تست هاي آزمايشگاهي جمع آوري مي شوند. آناليزهاي آزمايشگاهي، ساختار و نوع سنگ هاي كليوي را آشكار مي سازند. پزشك از اين دسته اطلاعات به منظور تعيين علت تشكيل سنگ استفاده مي كند و نيز برنامه اي براي پيشگيري از تشكيل سنگ هاي كليوي در آينده تنظيم خواهد كرد.

درمان و داروها

درمان سنگ كليوي بسته به نوع و علت تشكيل آن متفاوت است.

درمان سنگ هاي كوچكي كه با علائم خفيفي همراه هستند:

بسياري از سنگ هاي كليوي به درمان هاي تهاجمي نياز ندارند. شما از طريق روش هاي زير قادر خواهيد بود يك سنگ كوچك را از دستگاه ادراري عبور داده و دفع كنيد:

* نوشيدن آب

نوشيدن 9/1 تا 8/2 ليتر آب در روز به شستشوي سيستم ادراري كمك مي كند.

* مُسكن ها

عبور يك سنگ كوچك با درد و ناراحتي همراه خواهد بود. پزشك در جهت تسكين دردهاي متوسط، مُسكن تجويز خواهد كرد به عنوان نمونه ايبوپروفن(ادويل، موترين و غيره )، استامينوفن(تيلنول و غيره) و يا ناپروكسن.

درمان سنگ هاي بزرگ و انواعي كه منتهي به علائم و نشانه هاي شديد تر مي شوند:

آن دسته از سنگ هاي كليوي كه با درمان هاي ساده و سنتي قابل درمان نيستند(يعني بزرگ تر از آن هستند كه بتوانند به خودي خود دفع شوند و همچنين منجر به خون ريزي، آسيب كليه و عفونت پيش رونده ي دستگاه ادراري شده اند) به درمان هاي تهاجمي نياز دارند. اين نوع درمان ها و فرايند ها عبارت هستند از:

* استفاده از امواج صوتي

در اين فرايند سنگ شكني از امواج صوتي به منظور توليد ارتعاشات قوي به نام امواج شوكي استفاده مي كنند كه سنگ را به تكه هاي بسيار ريزي خرد مي كند كه اين خرده ها از طريق ادرار دفع مي شوند. اين فرايند صداي بلندي توليد مي كند و با درد متوسطي نيز همراه است بنابراين براي راحتي بيشتر يا تحت بي هوشي خفيفي قرار مي گيريد و يا از مُسكن ها استفاده مي كنند. نوع فرايند بسته به تجهيزات مورد استفاده متفاوت است.

سنگ شكني از طريق امواج شوكي ممكن است منجر به خون ريزي از طريق ادرار، كبود شدگي در ناحيه ي كمر يا شكم و خون ريزي در اطراف كليه و يا ارگان هاي مجاور شود. عبور خرده هاي سنگ از دستگاه ادراري نيز مي تواند با درد و ناراحتي همراه باشد.

* جراحي به منظور حذف سنگ هاي بزرگ

به منظور درآوردن سنگ هاي بزرگ، كليه را باز مي كنند. در واقع از طريق جراحي برش كوچكي در ناحيه ي كمر بيمار ايجاد مي كنند. زماني از اين نوع جراحي استفاده مي شود كه درمان از طريق امواج شوكي ناموفق بوده و يا سنگ موجود بسيار بزرگ باشد.

* استفاده از يورتروسكوپ در حذف سنگ

در برخي موارد به منظور درمان سنگ كليه از يورتروسكوپ استفاده مي شود كه وسيله اي براي مشاهده ي درون دستگاه ادراري است.

بدين شكل كه لوله ي مجهز به دوربين آندوسكوپ را از طريق مثانه به سمت حالب عبور مي دهند و نهايتاً آن را به سمت سنگ حركت مي دهند.

زماني كه محل سنگ تعيين شد از طريق ابزار خاصي آن را به تكه هاي ريزي مي شكنند تا از طريق ادرار دفع گردد.

* جراحي غده ي پاراتيروئيد

برخي از سنگ هاي كلسيمي به دليل فعاليت بيش از حد غدد پاراتيروئيد ايجاد مي شوند. غدد پاراتيروئيد در 4 گوشه ي غده ي تيروئيد شما واقع هستند. زماني كه اين غدد بيش از حد هورمون پاراتيروئيد ترشح كنند، سطوح كلسيم بدن افزايش مي يابد و منتج به دفع مقادير بالايي كلسيم از ادرار مي گردد. يك تومور خوش خيم در يكي از 4 غده ي پاراتيروئيد مي تواند منجر به ايجاد چنين شرايطي شود. معمولاً جراحان اين نوع تومورها و يا غدد پاراتيروئيد را از طريق جراحي خارج مي سازند.