میگرن و سردردهاي ميگرني - -
<style>body{font-family: tahoma; font-size: 13px; direction: rtl;} hr{ display: none;}</style>
من میگرن دارم یا سینوزیت؟
بيماراني كه مبتلا به سردردهاي طول كشيده ميشوند اغلب به دنبال علتي قابل درمان براي سردرد خود هستند. اين دسته از بيماران كه در واقع ميگرن دارند، ممكن است به چشم پزشك مراجعه كنند. برخي نيز فورا به فكر سينوزيت مي افتند و به دنبال آن بررسي هاي مفصلي انجام ميدهند كه اغلب نيز به نتيجه قطعي منجر نميشود. البته گاهي پزشكان نيز در تشخيص سينوزيت به عنوان سردرد دچار چالش ميشوند.
نخستين علت اين چالش از آنجاست كه تقريبا هردو بيماري شايع هستند. هردو بيماري در سنين نوجواني و جواني ديده ميشوند. هردو بيماري ميتوانند به شكل مزمن درآيند و سالها ادامه داشته باشند. همچنين گاهي عوامل تشديدكننده و برانگيزاننده مشابهي براي هردو بيماري ممكن است وجود داشته باشند. وجود اين مشخصه ها موجب ميگردند كه در موارد بسياري سينوزيت به اشتباه ميگرن و از آن بمراتب بيشتر ميگرن به غلط سينوزيت تشخيص داده ميشود.
سردرد سينوزيتي يك سردرد ثانويه است. در حاليكه ميگرن يك سردرد اوليه است. بنابر اين تشخيص ميگرن با رد علل ثانويه مانند رينوسينوزيت داده خواهد شد. البته نيازي نيست كه همه بيماران به اقدامات تشخيصي كامل و پرهزينه بپردازند بلكه پزشك مغز و اعصاب با گرفتن شرح حال كامل و معاينه فيزيكي به صورتي هدفمند روش تشخيصي معيني را انتخاب ميكند. بيماران ميگرني اصولا خيلي خوشحال ميشوند كه تشخيص سينوزيت را دريافت كنند!!! زيرا به هر حال علت ثانويه قابل درمان براي درد مزمن خود پيدا كرده اند. در حاليكه آنها دريافته اند سردرد ميگرني هر چند درمان پذير است ولي بدون درمان قطعي است و كم و بيش ادامه خواهد داشت.
اگر طبق روش مرسوم سينوزيت ها را به انواع چركي حاد، تحت حاد و مزمن، آلرژيك و هيپرپلاستيك تقسيم كنيم، اين موارد مزمن هستند كه بيشترين مشكل تشخيص افتراقي را از ميگرن ايجاد ميكنند. بر خلاف باور مردم و متاسفانه برخي پزشكان، عفونت مزمن سينوسها علت شايعي براي سردردهاي عود كننده نيست. در واقع از 100 نفر مراجعه كننده با مشكل سينوس به يك كلينيك گوش و حلق و بيني، كمتر از 10 نفرمبتلا به سينوزيت تشخيص داده ميشوند. بايد توجه كرد كه ترشح چركي بيني و اثبات وجود چرك در يك سينوس مهمترين مسيله تشخيصي است. اگر ترشح چركي از بيني داشته باشيد بهتر است براي معاينه و رد سينوزيت چركي مزمن به همكار متخصص گوش و حلق و بيني ارجاع شويد. اگر سينوزيت تشخيص داده شود و با روش مناسبي تاييد گردد تحت نظر متخصص گوش و حلق و بيني درمان خواهيد شد كه بيشتر مواقع درمان سينوزيت هاي مزمن روش هاي جراحي (مانند جراحي آندوسكوپيك) است.
البته هميشه موضوع به راحتي حل نميشود. گاهي بيمار هم سينوزيت دارد و هم ميگرن دارد. گاهي فرد ميگرني با مشخصاتي مشابه با سردرد سينوزيتي مراجعه ميكند. گاهي در سي تي انحراف تيغه بيني گزارش ميشود. گاهي انسداد بدون ترشح چركي وجود دارد. در اين گونه موارد است كه اختلاف نظر بين پزشكان بوجود مي آيد و بيمار را نيز دچار سردرگمي ميكند.
مسيله چالش برانگيز ديگر وجود علايم شبيه سينوزيت همراه حملات ميگرن است. اين علايم گاهي چنان برجسته اند كه انگار با يك سينوزيت چركي تمام عيار مواجه هستيم. اما اخذ يك شرح حال خوب نشان ميدهد كه اين حملات مكررا تكرار ميشوند و طول زمان آنها، علايم همراه و سير بيماري به هيچوجه با سينوزيت حاد مطابقت ندارد. پزشكان جوان در سالهاي اول طبابت خود به كرات حساسيت روي سينوسها را در معاينه بيماران ميگرني به وضوح پيدا ميكنند و اغلب ارزش زيادي به آن ميدهند اما با كسب تجربه بيشتر در مي يابند كه اين علامت در حملات ميگرن آنقدر شايع است كه با اتكا به آن گذاشتن تشخيص سينوزيت منطقي نيست.
درسال 2004 در مجله آرشيو طب داخلي آمريكا نتايج يك بررسي وسيع منتشر شد. در اين مطالعه نشان دادند كه 80 درصد بيمارانيكه خود يا پزشك اوليه شان تشخيص سينوزيت را برايشان مطرح كرده بودند، در واقع موارد قطعي ميگرن بودند. جالب اينجاست كه 8 درصد ديگر نيز ميگرن محتمل داشتند. اين محققين دريافتند كه سمپتومهاي مربوط به سينوسها در ميگرن بسيار شايع هستند. فشار سينوسها در 84 درصد، درد روي سينوسها در 82 درصد، احتقان بيني در 63 درصد بيماران ميگرني وجود داشتند. علايم شبه سينوزيتي در46 درصد ميگرني ها گزارش شده اند كه در 14 درصد موارد مربوط به بيني (رينوره يا احتقان بيني) ، در 41 درصد چشمي (آبريزش بيني) و در 46 درصد تركيبي از سمپتومهاي بيني و چشمي هستند.
در اينجا اين توضيح نيز ضروري است كه وجود سينوريت در بيمار ميگرني ميتواند به عنوان يك عامل برانگيزاننده براي سردردهاي ميگرني عمل كند. در واقع بعيد نيست كه درمان انحراف بيني يا سينوزيت موجب كاهش سردردهاي ميگرني گردد. ولي نه علت اصلي آن بوده است و نه با درمان آن ميگرن بيمار به شكلي قطعي برطرف خواهد شد زيرا كه عوامل برانگيزاننده ديگر ميگرن همچنان وجود دارند و باعث سردرد خواهند شد.
اگر شرايط زير در مورد شما وجود داشته باشد ميتوان گفت كه سينوزيت داريد:
1- درد در يك يا چند ناحيه از سر، صورت، گوشها يا دندانها
2- وجود علايمي مانند چرك در بيني، انسداد بيني، تب، كاهش حس بويايي
3- سي تي اسكن يا ام آر آي يا آندوسكوپي بيني وجود چرك را تاييد كند.
4- سردرد و سينوزيت با هم شروع شده باشند. يعني اين طور نباشد كه علايم سينوزيت امروز شروع شده باشند ولي سردرد از سالها پيش وجود داشته باشد.
5- سردرد در عرض چند روز پس از درمان موفق سينوزيت برطرف شود.
نتيجه گيري: ميگرن يك سردرد ثانويه است و با رد ساير علل سردرد تشخيص داده ميشود. هر بيماري كه علايم مشكوك به سينوزيت دارد، بهتر است توسط همكار متخصص گوش و حلق و بيني معاينه شود ولي چنانچه شرح حال نشانگر سردردي مزمن و طولاني و بدون علايم سينوزيت باشد، امكان سينوزيت بعيد است و تحميل هزينه و صرف وقت منطقي نيست. ولي توجه داشته باشيد كه تشخيص سينوزيت در يك فرد چه ميگرن داشته باشد يا نداشته باشد، با ارزش است و بايد به طور جدي درمان شود. پزشك شما معمولا با دقت در اخذ شرح حال، معاينه باليني و استفاده صحيح از ابزارهاي تشخيصي علت سردرد شما را مشخص ميكند.
دکتر محمد علی آرامی - 19خرداد 1391