تشخیص بیماری ام اس - -
<style>body{font-family: tahoma; font-size: 13px; direction: rtl;} hr{ display: none;}</style>نحوه تشخیص بیماری ام اس
خیلی وقت ها پزشکان به بیمار می گویند شما مشکوک به ام اس هستید و یا شما احتمالا ام اس دارید. زمانی نیز تشخیص قطعی ام اس داده می شود. تمام این حالات وجود دارند و همیشه نمی توان به یک بیمار گفت که شما یا ام اس دارید یا ندارید.
در واقع گاهی گذشت زمان و گاهی انجام بررسی های تشخیصی بیشنر می توانند به پزشک کمک کنند تا بیماری را رد کند یا تشخیص قطعی را بدهد. در این قسمت من به شما روند تشخیصی ام اس و ارزش هریک از اقدامات تشخیصی را توضیح خواهم داد.
نخست باید شما از نظر بالینی مشکوک به ام اس باشید. تنها کسی که می تواند این مشکوک بودن را تایید کند فقط پزشک متخصص امغز و اعصاب یا نورولوژیست است. از شما می خواهم به تخصص های دیگر جهت بررسی ام اس مراجعه نکنید و اصولا بهتر است همکاران دیگر نیز شما را به نورولو.ژیست ارجاع دهند. علت این تاکید به خاطر حساس بودن موضوع است و تشخیص بیماری زندگی شما را دگرگون می کند ولذا نمی توان به راحتی و سادگی برخورد شود.
علایم بالینی بیماری ام اس گوناگون هستند و از بیماری به بیمار دیگر می تواند تفاوت داشته باشد. حتی در یک بیمار نیز علایم مختلف در فواصل زمانی گوناگون ممکن است دیده شوند. مغز، نخاع ، اعصاب چشم می توانند درگیر شده و علامت بالینی ایجاد کنند. نکته مهم استمرار و تداوم این علایم است. هر حمله بیماری چند روز و اغلب چند هفته طول می کشد. تاری دیدهای لحظه ای و گذرا، بی حسی چند دقیقه ای که گاهگاهی تکرار می شوند و برطرف می گردند نمی توانند حمله ام اس باشند. سردرد های مزمن و طول کشیده علامت ام اس نیستند. کاهش حافظه و فراموشی های اخیر به عنوان علایم آغازین بیماری نیستند. بسیاری از این علایم ربطی به ام اس ندارند و به دلیل اضطراب و نگرانی از یک طرف و شنیده ها و آگاهی های ناقص و از منابع نادرست و غیرعلمی چون در و همسایه و گاهی فیلم های ساخته افراد کم اطلاع در جامعه رواج پیدا می کنند.
علایم شایع حملات ام اس عبارتند از: تاری دید مستمر و گاهی پیشرونده یک چشم برای چند روز اخیر، بی حسی و کرختی مداوم بخشی از بدن یا اندامها برای چند روز، بی حسی و ضعف پاها از کمر به پایین و گاهی از گردن به پایین مانند برق گرفتگی در اندام ها، گاهی علایم بی حسی پاها با بی اختیاری و یا سختی و تکرر ادرار ممکن است همراه شود. دوبینی و عدم تعادل به نحویکه راه رفتن و دویدن بیمار را مختل کرده و آشکارا مورد توجه اطرافیان قرار بگیرد. این ها علایم شایع اولین حملات ام اس هستند.
بنابراین اولین قدم در تشخیص داشتن علایم بالینی وسیر بیماری مطابق با بیماری و تایید آن توسط نورولوژیست است. هرگاه پزشک شما چنین شکی را کرد شروع به بررسی تکمیلی جهت تشخیص قطعی بودن بیماری خواهد کرد.
گاهی فقط یک حمله خفیف به صورت بی حسی بخشی از بدن برای یکی دوهفته اتفاق افتاده است. این حالت را "سندرم بالینی واحد" می گویند. بسیاری از پزشکان در این موارد برای بیمار سیاست انتظار و مراقبت را در نظر می گیرند و بسیاری از این بیماران تا سالها ممکن است حمله دیگری نداشته باشند.
قدم دوم در بررسی بیمار انجام ام آر آی است. ام آر آی مهم ترین و باارزش ترین روش تشخیص ام اس است. اگر ام آر آی شما طبیعی باشد می توان گفت شما در حال حاضر به بیماری ام اس مبتلا نیستید. گاهی پزشک در همین مرحله به شما اطمینان می دهد و با شما خداحافظی می کند. گاهی ممکن است بسته به علایم و یافته های معاینه شما را تحت نظر بگیرد و توصیه کند چند ماه دیگر یک ام آر آی مجدد بکنید. در هر صورت با یک ام آر آی نرمال شما نگران بیماری ام اس نباشید.
متاسفانه گاهی ام آر آِی کاملا تیپیک و به اصطلاح تمام مشخصات لازم برای تشخیص قطعی ام اس را دارد. در این حالت که هم یافته های معاینه و هم شرح حال و سیر بیماری با ام اس مطابقت دارد و هم ام آر آی معیارهای قطعی ام اس را دارد دیگر به بررسی بیشتر احتیاجی نیست. پزشک توضیحات لازم را می دهد و درمان شما را شروع خواهد کرد.
اما گاهی ام آر آی طبیعی نیست ولی یافته های ام آر آِی برای تشخیص قطعی نیز کافی نیستند. در این شرایط است که تصمیم گرفتن برای پزشک شما دشوار است. در این شرایط نیز گفته میشود احتمال ام اس وجود دارد و برای قطعی کردن تشخیص اقدامات دیگری لازم است.اگر اولین حمله باشد برخی پزشکان همان سیاست انتظار و مراقبت یا تحت نظر گرفتن را اتخاذ می کنند. اگر علایم دیگری ایجاد نشد و یا ام آر آی چند ماه بعد شما نرمال بود همچنان شما تحت نظر خواهید بود.
اقدامات تشخیصی دیگر در این شرایط گرفتن نوار چشم و نیز بررسی مایع مغزی نخاعی و به اصطلاح آب نخاع است. در مورد بررسی آب نخاع من متن جداگانه ای نوشته و در وبلاگ گذاشته ام. در خصوص نوار چشم نیز باید بگویم روشی بسیار با ارزش است و درصورت اختلال واضح نشانگر درگیری عصب بینایی به دلیل ام اس است.
البته به دلیل اینکه برخی بیماری ها ممکن است ام اس را تقلید کنند، همیشه پزشکان آزمایشات تکمیلی برای رد سایر بیماریها انجام می دهند.
در خاتمه بار دیگر یادآآوری می کنم که در صورت علایم مشکوک به صورتی که در بالا گفته شد، فقط به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
علایم گذرا و کوتاه مدت بی ارزش بوده و نیاز به مراجعه و بررسی ندارند.
سرگیجه های مزمن غیرواقعی بطوریکه اشکال واضحی در عملکرد شخص ایجاد نمی کنند، بی حسی های گذرا، فراموشی، سردرد ، درد منتشر استخوانها و بدن ارتباطی با ام اس ندارند.
به پزشک خود اعتماد و اطمینان داشته باشید و اجازه بدهید بررسی های لازم را انجام دهد و تشخیص نهایی را با شما در میان بگذارد.
دکتر محمد علی آرامی(مغزو اعصاب) -نهم تیر 1391