مدیریت خستگی و بی رمقی در ام اس - -
<style>body{font-family: tahoma; font-size: 13px; direction: rtl;} hr{ display: none;}</style>
خستگی در بیماران ام اس
نوشته : Jenny Freeman سخنران موسسه بهداشت دانشگاه Plymouth و سخنران افتخاري انستيتو عصب شناسي لندن – انگلستان
بي رمقي و ام اس
بر اساس مجموعه تحيقات و شواهد علمي بمرور جمع شده فيزيوتراپي ميتواند براي بيماران ام اس مفيد باشد. همچنين فيزيوتراپي بعنوان جزئي از يك رويكرد كلي براي كمك در كنترل علائم ام اس مانند بي رمقي (fatigue) پيشنهاد شده است.
اگر چه فيزيوتراپي دامنه هاي وسيع و رويكردهاي بسياري داشته و ما تنها در شروع بررسي اين نكته هستيم كه كدام دامنه و رويكرد براي بيماران ام اس بهترين است.
شواهد اينگونه نشان ميدهند كه برخي زمينه هاي فيزيوتراپي مانند تمرينهاي قدرتي و تمرينهاي هوازي منجر به افزايش توانايي در راه رفتن , ايستادن و در واقع كاهش خستگي و بي رمقي ميشوند. اما اين واقعيت نيز وجود دارد كه بيماران ام اس تفاوت زيادي با هم داشته و از نظر زمان ابتلا و شدت پيشرفت بيماري نيز با هم متفاوت هستند. چنين امري دلالت بر اين مهم دارد كه يك تمرين خاص را نمي توان براي همه توصيه نمود چون ممكن است براي برخي مفيد نباشد.
بنابراين مهم است كه انجام تمرينها زير نظر يك فيزيوتراپ و با مشاركت ساير مراقبين بهداشت صورت گيرد تا هركس متناسب با وضعيتي كه دارد به انجام تمرينها پرداخته و در طول زمان به وضعيت جسمي بهتري دست يابد براي دستيابي به هدف فوق و دستيابي به بهترين روش تاثير گذار روي سلامتي شخص تبادل اطلاعات , مشورت و همكاري صريح لازم است.
رويكرد درماني خاص با توجه به منابع موجود بين درمانگرها . تجربه درمانگر , رجحان شخصي درمانگر و بيمار , متفاوت است. درمان به اشكال مختلف مي تواند پيشنهاد شود چه براي بيماران بستري چه براي بيماران سرپايي و چه تمرينهاي جمعي. چنين انعطاف پذيريي بسيار ضروري است زيرا هر بيمار خاص و يكه است (كمتر دو بيمار كاملا مشابه وجود دارند) و نيازهايشان نيز همواره در حال تغيير مي باشد.
انجام فيزيوتراپي بايستي بصورت پيوسته و بلند مدت باشد تا بهترين نتيجه را براي بيمار در بر داشته باشد, در غير اين صورت نتيجه مورد نظر حاصل نخواهد شد. خود درماني مداوم و موثر بخشي حياتي در رويكرد به فيزيوتراپي جهت به حداقل رساندن علائم بيماري محسوب ميشود علائمي مانند گرفتگي عضله ها - بي رمقي – ضعف و درد. چنين امري مستلزم درك ماهيت علائم بيماري و منطقي است كه در رويكرد مديريتي ما وجود دارد تا توانايي بكاربردن ره يافت و شيوه هاي مناسب را داشته باشيم0 چنين دانشي نه تنها شخص را قادر به كنترل بهتر علائم بيماريش ميكند بلكه باعث ميگردد تا او شناخت كافي از توانايي خودش بدست آورد. آموزش نقش كليدي در فيزيوتراپي دارد0
در ارتباط با اين رويكرد آنچه مهم است اين است كه فيزيوتراپي نبايد حاكم بر زندگي فرد باشد بلكه بايستي جزئي از زندگي او گردد به اين شكل كه :
- در وضعيتهايي قرار گرفته كه در آنها احساس راحتي كرده و هم ترازي عضله ها و مفاصل وجود داشته باشد مثل وقتي كه روي رختخواب دراز كشيده ايد يا روي صندلي نشسته ايد.
- بكار بردن الگوهاي حركتي كه باعث ايجاد عدم تقارن نشود يا باعث افزايش سفتي و گرفتگي عضله ها نگردد.
- مشاركت در انجام تمرينهاي هوازي
- استفاده صحيح از تجهيزات
اهداف اوليه فيزيوتراپي عبارتند از:
- تشخيص جامع نيازهاي فيزيكي , تمركز روي وضعيت و حركت
- تسهيل انجام وظايف بطور مستقل
- ارائه مجموعه آموزشهايي در ارتباط با موضوعهاي: تمرينهاي هوازي – حركت و انجام امور و چگونگي حركت بگونه اي كه كمتر بيمار دچار سقوط شود.
- جلوگيري از بغرنج تر شدن وضعيت بيمار مانند در تنگا و فشار قرار گرفتن , كوتاه شدن عضله ها و تاندون بافتها.
- دست يابي به بهترين وضعيت تندرستي فيزيكي – عمومي
"نقل شده" كلمه اي است كه فيزيوتراپها اغلب براي توصيف بهبود بدست آمده و دائمي شده در يكنفر بكار مي برند , آنها با اندازه گيري تغييرات نسبت به سنجش ميزان پيشرفت بيمار در طول زمان اقدام ميكنند , چنين سنجشي در نواحي كيفيت راه رفتن , سطح تندرستي, دامنه حركات و مقدار انجام وظايف بطور مستقل صورت ميگيرد. در صورتيكه وضعيت بيمار بطرف بدتر شده باشد فيزيوتراپها ميتوانند مشخص كنند كه اين بدتر شدن ناشي از عوامل عصبي است يا ساير عوامل است.
چنين تشخيصي ضروري است زيرا محدوديت در منابع مراقبت بهداشتي به اين معني است كه تمرينهاي مداوم بلند مدت به دشواري ميتواند مفيد باشد در صورتيكه تغييرات مثبت بوقوع نپيوندد يا اگر پس از مدتي بهبود مورد نظر حاصل نگردد.
لذا خود درماني مداوم بوسيله مشاركت با فيزيوتراپ بنياد اساسي موفقيت در رهيافت درمان با فيزيوتراپي است.
خستگی در بیماران ام اس
0 0
خستگي در بيماران مبتلا به ام.اس
خستگي يكي از مهم ترين علايم ناتوان كننده بيماري ام.اس است كه ممكن است تمام زندگي فرد حتي اشتغال او را تحت تاثير قرار دهد. گاهي اوقات اطرافيان بيمار(خانواده، دوستان و همكاران) نمي توانند به خوبي اين نشانه را درك كنند؛ چون علايم آن قابل رويت نيست. خستگي مي تواند متاثر از علل زيستي، محيطي، هيجاني، دارويي و حتي شيوه زندگي فرد باشد. خستگي وابسته به بيماري ام.اس به سادگي ايجاد مي شود با زياد شدن دماي بدن افزايش مي يابد و در فعاليت فيزيكي فرد اختلال ايجاد مي كند. همچنين ممكن است در تمام مراحل بيماري ماندگار شود. ارزيابي خستگي؛ كار راحتي نيست چون معمولا با مشكلات ديگري در بيمار همراه است. بيمار ام.اس مبتلا به خستگي؛ ممكن است از درد، عوارض ناخواسته دارويي و حتي تغييرات خلقي، مثل افسردگي گلايه داشته باشد. گاهي اوقات خستگي همراه با اختلالات خواب دو چندان مي شود. در بعضي بيماران اختلالات خواب ناشي از تكرر ادرار و يا گرفتگي هاي عضلاني است. اغلب براي ارزيابي خستگي از پرسش نامه استفاده مي شود كه در آن، بيمار به فاكتورهاي مشخص شده در پرسش نامه بر اساس تجربه شخصي خود امتياز مي دهد.
انواع خستگي
خستگي مي تواند به صورت حركتي و شناختي باشد. در خستگي حركتي بعد از انقباضات قوي عضلاني احساس خستگي پديد مي آيد ولي گاهي بيمار بر روي عملي تمركز مي كند، بدون اين كه كار فيزيكي انجام دهد؛ احساس خستگي مي كند.
علل خستگي:
از بين رفتن ميلين اعصاب، كه باعث مصرف انرژي زيادي در حين عملكرد الكترو شيميايي عصب مي شود.
محدوديت حركتي و گرفتگي هاي عضلاني
ضعف عضلاني
مشكلات تعادلي، آتاكسي و تومور
بي تحركي و قرار گرفتن در يك وضعيت به مدت طولاني
اختلالات خواب كه در نتيجه تكرر ادرار و سفتي هاي عضلاني به وجود مي آيد
افسردگي
رژيم غذايي نامناسب
عوامل تشديد كننده خستگي:
فعاليت فيزيكي شديد
گرماي بيش از 31 درجه سانتي گراد كه باعث افزايش خستگي و ضعف مي شود
استرس
بيماري هاي همراه مثل( عفونت، كم خوني، افسردگي، هيپوتيروييديسم و ..)
توصيه هايي به بيماران
حتما مايليد بدانيد چگونه و با كمك چه كساني مي توان خستگي را كاهش داد. نورولوژيست و فيزيوتراپيست اين علامت پنهان بيماري را به خوبي مي شناسند و قادرند براي تقليل آن؛ شخص مبتلا را ياري كنند. پيش از هر اقدامي، مشكل مي بايست با پزشك متخصص مغز و اعصاب مطرح شود. نورولوژيست با تجويز دارو بخشي از خستگي انحصاري بيماري را درمان خواهد كرد. آمانتادين هيدروكلرايد و مدافينيل از جمله اين داروها هستند.
براي بهره مند شدن از مزاياي ورزش، مي بايست تحت نظر فيزيوتراپيست تمرين هاي ورزشي را انجام داد تمرين درماني باعث بهبود شرايط فيزيكي عمومي، افزايش تحمل، پيشگيري از افسردگي و سلامت قلبي عروقي شما مي شودكه همگي در برطرف كردن خستگي موثر است.
ورزش:
در هنگام ورزش؛ سطح آستانه ی خستگي مي بايست افزايش پيداكرده و زمان لازم براي بهبود از خستگي كاهش يابد. محيط تمرين درماني بايد خنك باشد. در حين تمرين درماني از آب خنك استفاده شود همچنين توصيه مي شود لباس هاي ورزشي پيش از شروع، با كمي آب خيس شود.اين تمرين ها مي بايست به صورت گام به گام صورت گرفته و استراحت در فواصل زماني مناسب نيز لحاظ شود. وقتي يك عضله خسته مي شود با نظر فيزيوتراپيست مي بايست تمرين را عوض كرد.
به طور مثال اگر تمرين ورزشي؛ خم كردن مفصل ران بر لبه تخت باشد اين تمرين مي بايست به تناوب در هر دو اندام انجام شود تا عضله يك سمت، فرصتي براي استراحت پيدا كند. همچنین اگر در عضله خم كننده ران هر دو طرف احساس خستگي به وجود آمد؛ به جاي قطع تمرين درماني، تمرين بر روي عضلات صاف كننده زانو و يا عضلات تنه را مي توان جايگزين آن کرد. به همين دليل آموزش تمرينات متنوع در اين مواقع ضروري است.
تمرين درماني :
هدف از تمرين درماني؛ حفظ و بهبود دامنه حركتي، افزايش گردش خون، تغذيه مفاصل و پيشگيري از كوتاهي هاي عضلاني و بافت هاي مفصلي است به همين دليل احتياجي نيست كه فعاليت فيزيكي با شدت و فشار بيش از حد همراه باشد زيرا در آن صورت هم دماي بدنتان افزايش مي يابد و هم عضله دچار خستگي مي شود.به دنبال اين فرآيند؛ كارايي تمرين درماني كاهش مي يابد.
توجه داشته باشيدكه فعاليت فيزيكي بيش از حد؛ در همه افراد باعث خستگي، زخم عضلاني و كاهش ذخيره هاي سلولي ماهيچه اي مي شود. پس از پايان تمرين درماني؛ دوش آب ولرم تاثير مثبتي بر رفع خستگي خواهد داشت.
چنانچه براي انجام فعاليت هاي روزمره به وسايل كمكي احتياج شود فيزيوتراپيست نوع وسيله و مقدار استفاده از آن در طول روز را تعيين مي کند. البته استفاده از وسايل كمكي نبايد از حد خاصي بيشتر باشد به اين دليل اين كه وسايل قدرت عضلاني را كاهش داده و به مرور زمان احساس خستگي بيشتر مي شود.كلاس هاي يوگا تاثير مثبتي در رفع خستگي بيماران مبتلا به ام.اس دارد.
خواب:
در كنار فعاليت هاي ورزشي؛ برنامه خواب نيز مي بايست مرتب و دقيق باشد. حداقل داشتن شش ساعت خواب در طول شبانه روز؛ مانع از كسلي و چرت زدن خواهد شد. همچنين داشتن دو ساعت خواب عصرگاهي؛ عملكرد زمان بيداري را به نحو مطلوبي بهبود مي بخشد. در صورتي كه خواب ناكافي و ناراحت بروز کند؛ فيزيوتراپيست مي تواند با استفاده از روش هاي "Relaxation " يا شل كردن عضلات اين مشكلات را رفع کند.
تغذيه :
توجه به تغذيه و لحاظ کردن گروه هاي مختلف غذايي در رژيم روزانه و تناسب دريافت كاري روزانه با مقدار فعاليت در روز؛ بسيار با اهميت است.
به اين دليل كه اگر مقدار غذاي روزانه كافي نبوده و در اثر ورزش؛ بي رمقي به بيمار مستولي شود و برعكس اگر بيش از حد غذا مصرف کرده و گردش خون شما به سمت دستگاه گوارش گرايش يابد؛ بر ميزان تمرينات ورزشي اثر مي گذارد.داشتن تناسب فيزيكي يكي ديگر از فواید تمرين درماني است.
بنابراين رعايت ميزان و نوع غذا براي انجام بهتر تمرينات ورزشي و گرفتن نتيجه بهتر از اين تمرينات؛ در ضمن داشتن تناسب بدني براي بيماران مبتلا به ام.اس مفيد است البته قابل ذکر است که در این خصوص نيز مشورت با پزشك متخصص الزامي است.
نوشته: دكتر محمد علي صحرایيان
نقل از مجله MS in focus