عضو انجمن روانپزشكان ايران گفت: بختك وجود خارجي ندارد و افراد بايد قبل از خواب افكار پريشان را از خود دور كنند.
اكبر كيهانينيا در گفتوگو با فارس اظهار داشت: 2 موضوع موجب تصور بختك هنگام خواب ميشود كه يكي القائات فرهنگي است كه به فرد اين ذهنيت را ميدهد كه موجودي به نام بختك وجود دارد و ديگر ديدن خوابهاي آشفته و نگران كننده است.
وي افزود: بختك معناي علمي و حقيقي ندارد اما وقتي افكار آلوده باشد خودبهخود هر چيزي كه در خواب آشفته به سراغ انسان ميآيد بختك تصور ميشود.
كيهانينيا تصريح كرد: وقتي كابوس ميبينيم و در عين حال افكار ما آلوده است احساس ميكنيم موجودي روي سينه ما افتاده و چون احساس وحشت داريم تصور ميكنيم آن موجود ما را خفه ميكند و سينه ما را فشار ميدهد اما اين موضوع واقعي نيست.
وي گفت: علم، بختك را قبول ندارد و درمان آن با عوضكردن فكر منفي فرد امكانپذير است. همچنين پرهيز از پرخوري هنگام شب و مصرف شير و عسل در عين حال دور كردن افكار منفي مهمترين راه پيشگيري از آن است و در صورت نياز فرد بايد به روانپزشك مراجعه كند.
این فلج خواب خیلی چیز بدیه.من موقعیکه از خواب میخواستم بیدار شم این مشکلو پیدا میکنم بیدار میشم از خواب ولی همه بدنم برای یه مدت کوتاهی کاملا بی حرکت و فلج میشه احساس خفگی بهم دست میده از 15 سالگیم گرفتارشم.البته الان کمتر شده چون سعی میکنم به پهلو بخوابم از چندساعت قبل خوابم مواد غذایی که قند و چربی خون یا فشار خونو پائین میاره نمیخورم این روشها موثره
ولی دکتر میگفت مهمترین علتش استرس زیادمه که باید کمش کنم که منم این یکیو نتونستم تا حالا اجراش کنم
دوشنبه ۹ بهمن ۱۳۹۱
آیا بختک در خواب حقیقت دارد؟
شاید برای شما هم تجربههایی از این دست پیش آمده باشد؛ مشکلی که اصطلاح علمیاش«فلج خواب» است و ایرانیها آن را «بختک» مینامند. تقریبا به تعداد فرهنگهایی که در جهان وجود دارد، اسامی مختلفی برای این مشکل ایجاد شده و طی قرنها، انواع اجنه، اهریمنها و نفرینها مقصر دانسته شدهاند.
آفتاب: سیب سبز: «توی خواب عمیقی بودم تا اینکه احساس کردم یک چیزی روی سینهام سنگینی میکنه. به همین دليل خواستم که بیدار شم اما نمیتونستم؛ ضربان قلبم تند شده بود و نفسم هم تنگ. تقلای زیادی میکردم اما اصلا نمیتونستم هیچ تکانی بخورم. جالب اینجاست که همسرم صبح آن روز به من گفت سعی میکردم با تقلای زیاد دمپایی پای تخت را بردارم و به طرف کسی پرتاب کنم. ظاهرا بعد از اینکه حس حرکتیام برگشته بود سعی داشتم اون چیز سنگینی که روی قفسه سینهام بود را از خودم دور کنم. او که این صحنه را دیدهبود من را تکان داده بود و بیدارم کرده بود وقتی از خواب بیدار شدم به شدت ترسیده بودم و در عین حال احساس تشنگی بسیار زیادی میکردم.» شاید برای شما هم تجربههایی از این دست پیش آمده باشد؛ مشکلی که اصطلاح علمیاش«فلج خواب» است و ایرانیها آن را «بختک» مینامند. تقریبا به تعداد فرهنگهایی که در جهان وجود دارد، اسامی مختلفی برای این مشکل ایجاد شده و طی قرنها، انواع اجنه، اهریمنها و نفرینها مقصر دانسته شدهاند.
چطوربختک به جانتـان میافـتد؟
پزشکان میگویند اغلب آنچه به عنوان بختک در میان عموم مردم رایج است، پدیدهای موسوم به «فلج خواب» است
علائم بختک چیست؟
بختک یا فلج خواب چند علامت مشخص دارد که مهمترین آن ناتوانی در حرکت دادن بدن و صحبت کردن است به طوری که فرد به دلیل ترس و دلهره میخواهد فریاد بزند اما انگار بیفایده است. از دیگر علائم این مشکل احساس خفگی است به گونهای که فرد تصور میکند به زمان مرگ نزدیک شده و انگار موجودی روی قفسه سینه او قرار گرفته است. در این وضعیت ممکن است توهمات شنیداری، دیداری یا حتی لمسی اما رؤیا مانند نیز اتفاق بیفتد؛ چیزهایی مثل احساس حضور فردی در اتاق، احساس فشردگی در قفسه سینه، دیدن منبع نور، شنیدن صدای افراد، دیدن شبح، تجربه خروج از بدن و... طبیعی است که بارزترین علامت در این حالت احساس وحشت و اضطراب است.
آیا پای شیاطین در میان است؟
در مورد پدیده فلج خواب باورها و تفسیرهای مختلفی در فرهنگها و جوامع مختلف وجود دارد. همانطور که گفته شد ایرانیها این پدیده را به نام «بختک» میشناسند. بعضیها هم از آن تعبیر به جنزدگی میکنند و تمام اتفاقاتی که برای فرد میافتد به گردن دیوهای بدسرشت و اجنه میاندازند. ایرلندیها هم بر این باورند که فلج خواب بر اثر دروغی که روز قبل گفته شده بروز میکند. اما آنچه بارز است این است که طی قرنها باور عمومی بر این است که این مشکل با انواع اجنه و نفرینها مرتبط است.
چطور میشود پیشگیری کرد؟
فلج خواب یک اختلال خواب بیخطر است بنابراین میتوان با رعایت برخی موارد آن را از بین برد یا تکرارش را به حداقل رساند. نخوابیدن به پشت، کاهش استرس، به اندازه کافی خوابیدن، انجام ورزشهای منظم، زیاد غذا نخوردن و ننوشیدن کافئین همگی از عواملی است که میتواند از چنین وضعیتی پیشگیری کند. برای به دست آوردن سریع هوشیاری بهتر است فرد سعی کند انگشتان دست و پا همچنین چشمانش را به شدت تکان دهد و به دنبال آن سرش را حرکت دهد. در مواردی که فلج خواب به مدت ۶ ماه، دستکم هفتهای یک بار در فرد رخ دهد باید از دارودرمانی استفاده کرد.
چرا ایجاد میشود؟
تحقیقات انجام شده نشان میدهد، فلج خواب یک اختلال ژنتیک است و تمام افرادی که این موضوع را تجربه میکنند در سلولهایشان مادهای به نام «HLA-DR۲» دارند. از دیگر عواملی که میتوان برای فلج خواب در نظر گرفت اضطراب و استرس، اختلال ترس و همچنین اختلال در نظم خواب است. به گونهای که در برخی موارد افراد اظهار میکنند زمانی که روز خستهکننده یا پراسترسی را گذراندهاند، بیشتر از همیشه این حالت سراغشان آمده است. از دیگر موارد ایجاد کننده این حالت میتوان به تغییرات در سبک زندگی یا مصرف قرصهای خوابآور و آنتیهیستامینها اشاره کرد. گفته میشود افرادی که به صورت طاق باز یا به اصطلاح به پشت میخوابند، بیشتر به فلج خواب دچار میشوند.
چطوربختک به جانتـان میافـتد؟
تحقیقاتی که بهتازگی انجام شده حاکی از آن است که بین ۲۵ تا ۳۰درصد از جمعیت کلی جهان، در طول عمر خود دستکم یک بار فلج خواب را تجربه کردهاند که در این میان ۹۵درصد از آنها تجربه حوادث وحشتناک را در خواب داشتهاند. مجموع این عوامل نشان میدهد این پدیده شیوع بالایی دارد. نکته مهم دیگر آن است که با توجه به نقش ژنتیک در بروز این مشکل اگر یکی از اعضای خانواده دچار این مشکل باشد، احتمال اینکه دیگر اعضای خانواده هم به آن مبتلا شوند، وجود دارد. از نگاه جنسیتی به طور معمول احتمال بروز فلج خواب در زنان دو تا چهار برابر بیشتر از مردان است. اگرچه بسیاری از افرادی که با این مشکل مواجهند، از اتفاقاتی که میافتد آگاه نبوده و دچار وحشت میشوند، ولی این فرایند اصلا خطرناک نیست و در عرض چند لحظه پایان مییابد و هیچ گونه عارضه جسمی را در پی نخواهد داشت.
دماغ بختک را چنگ بزنید!
عوام روایت دیگری از بختک داشتند. آنها بر این باور بودند که بختک کنیز اسکندر بود! هنگامی که کلاغ به مشک محتوی آب حیات که اسکندر با خود از ظلمات آورده بود منقار زد و آب حیات بر زمین ریخت، این کنیز بیدرنگ مشتی از آن آب را برداشته و نوشید و اسکندر که خشمگین شده بود به ضرب شمشیر بینی او را کند و بختک از گل بینی دیگری برای خود ساخت! بختک اگر کسی را ببیند که طاقباز خوابیده به سینه او میجهد.
اگر در آن حال فرد بیدار شود، به بینی او چنگ بیندازد، بختک از بیم آنکه بینیاش کنده شود گنجی از گنجه اسکندر را که میشناسد رشوه خواهد داد تا دست از بینیاش بردارد!
بختک چیست؟
ایـــن پدیــــده بــــا نــــام «Sleep Paralysis» شناخته میشود. هنگام به خواب رفتن یا هنگام بیدار شدن صبحگاهی و در مرحله «REM» خواب(یعنی مرحلهای که در آن رویا میبینیم)، بدن به طور طبیعی برای چند ثانیه یا گاهی تا چند دقیقه دچار فلج موقت میشود. در این حالت فرد به هیچ عنوان قادر به حرکت نیست ولی در عین حال حسمیکند نسبت به تمام وقایع اطراف خود آگاه است. بختک زمانی رخ میدهد که مغز از وضعیت «REM» بیرون میآید اما فلج موقت بدن همچنان باقی میماند. در واقع طی خواب و زمانی که فرد در حال رؤیا دیدن است، مغز انتقال سیگنالهای عصبی به سوی عضلات اسکلتی بدن را متوقف میكند و علت آن هم این است که فرد رؤیاهایش را به مرحله عمل نرساند مثلا اگر خواب دویدن میبیند، از تختخواب بلند نشود و شروع به دویدن نکند. وقتی فرد میخواهد از خواب بیدار شود مغز دوباره کنترل عضلات را به دست میگیرد و آنها را از حالت فلج خارج میکند. در فلج خواب ناهنجاریهای مغزی ایجاد میشود که در نتیجه آنها مکانیسمهای عصبی در زمانی نامناسب فعال شدهاند. در اصل این افراد به جای آنکه خواب خود را با امواج آهسته مغزی شروع کنند، مستقیم وارد مرحله عمیق میشوند.
فلج خواب (sleep paralysis) به حالت ناتوانی در انجام حرکات ارادی حین خواب اطلاق می شـود. فلج خواب یـک تـجربـه ی دلــهره آور و هراس انگیز می بـاشد. فـلـج خـواب اغـلب اوقات هنگام بیدار شـدن از خـواب و یـا در مـوارد نـادر هنگام به خـواب رفتن رخ می دهد.
این نوع فلج بطور موقت از چند ثانیه تا چـند دقیـقه بـه طـول می انجامد. 25 تا 30 درصد مردم، حـداقل یک بار در طول زندگی خود اخـتـلال فلج خـواب را تـجـربه کرده اند و می تواند در هر سنی رخ دهد.
علایم فلج خواب:
1) ناتوانی در حرکت دادن تنه، دست ها و پاها و صحبت کردن (فرد از فرط ترس می خواهد فریاد بکشد و برای بیدار شدن تقلا می کند، اما گویی تلاش وی بی نتیجه است)
2) فلج تمام و یا بخشی از عضلات بدن
3) احساس خفگی و مرگ (گویی، چیزی روی قفسه سینه ی شما قرار گرفته است)
4) وحشت زدگی و اضطراب.
5) توهمات خواب (hypnagogic hallucinations): به توهمات شنیداری، دیداری و لمسی رویا مانند اطلاق می شود، مانند احساس حضور یک انسان دیگر در اتاق، احساس فشار بر روی قفسه سینه، دیدن سایه ی افراد، دیدن منبع نورانی، شنیدن صدای افراد، شنیدن صدای قدم هایی که نزدیک می شوند، دیدن شبح، احساس خروج روح از بدن، احساس شناور شدن در هوا، شنیدن صدای باز و بسته شدن درها.
تصورات غلط عوام نسبت به فلج خواب یا بختک:
============================
آزار و اذیت توسط جن، شیطان، دیو و یا موجودات ماورای زمینی، و یا اشتباه گرفتن آن با تجربه خروج روح از بدن.
علل ایجاد فلج خواب:
=============
عوامل ژنتیکی، اضطراب و استرس، اختلال هراس و اختلال در نظم خواب .
مکانیسم ایجاد فلج خواب:
=================
در طی خواب در مرحله ی حرکات سریع چشم (REM)، یعنی مرحله ای که فرد خواب (رویا) می بیند، مغز انتقال پیام های عصبی به سوی عضلات اسکلتی (به استثنای عضله دیافراگم و عضلات چشم) را متوقف می سازد، تا شما رویاهای خود را برون ریزی نکنید (یعنی مثلا وقتی در خواب می بیند می دوید، از رختخواب بلند نشوید و شروع به دویدن نکنید).
هنگامی که شما قصد دارید از خواب بیدار شوید، مغز مجدداً کنترل عضلات را به دست می گیرد. اما گاهی اوقات، قبل از اینکه مغز کنترل عضلات اسکلتی را به دست گیرد و عضلات از حالت فلج بودن خارج گردند، شما هوشیاری خود را باز می یابید که نتیجه ی آن احساس ترس آور فلج بودن بدنتان خواهد بود.
نقطه ی مقابل این عارضه زمانی است که برخی افراد هنگام دیدن رویا، دست ها و پاهای خود را تکان می دهند و یا در موارد شدید تر دچار خوابگردی (راه رفتن در حین خواب) می شوند.
چه چیزهایی احتمال تکرار فلج خواب را افزایش می دهند:
1) کسانی که به طور طاق باز و به پشت می خوابند، بیشتر به فلج خواب دچار می شوند.
2) برنامه ی خواب نامنظم و محرومیت از خواب
3) افزایش استرس و اضطراب
4) تغییرات ناگهانی در سبک و یا محیط زندگی
5) مصرف قرص های خواب آور و آنتی هیستامین ها
چگونه هنگام احساس فلج شدن بدن، خود را از این وضعیت هراس آور خلاصی بخشید:
1) سعی کنید انگشتان دست یا پای خود را تکان دهید.
2) چشمان خود را به شدت تکان دهید و به دنبال آن پلک ها و سر خود را.
3) سعی کنید وضعیت خروج از بدن را در خودتان القا کنید.
درمان فلج خواب:
==========
فلج خواب یک اختلال خواب بی خطر است. تنها با رعایت اصول بهداشت خواب، خودداری از طاق باز خوابیدن و کاهش استرس ها و ترس ها می توان تکرار آن را به حداقل رساند.
افرادی که هفته ای یک بار به فلج خواب دچار می شوند، لازم است تحت درمان دارویی قرار